Quán triệt quan điểm của Đảng về giáo dục quốc phòng và an ninh và trên cơ sở nắm vững chức năng, nhiệm vụ được giao, những năm qua, Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh thuộc trường Đại học Hải Phòng đã có nhiều giải pháp thiết thực, hiệu quả trong thực hiện công tác quan trọng này.

Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh thuộc trường Đại học Hải Phòng được thành lập ngày 09-10-2003, có nhiệm vụ giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên của Nhà trường, các trường đại học, cao đẳng, cao đẳng nghề¹ theo Thông tư liên tịch 123/2015/TTLT-BQP-BGDĐT-BLĐTBXH, học sinh của một số trường trung học phổ thông trên địa bàn và tham gia thực hiện các nhiệm vụ khác của Nhà trường. Trải qua 13 năm hoạt động, Trung tâm đã tổ chức 108 đợt giáo dục quốc phòng và an ninh cho trên 120.000 lượt học sinh, sinh viên với chất lượng tốt, được Nhà trường và các trường liên kết đánh giá cao; uy tín của Trung tâm đã và đang được khẳng định.

Có được kết quả đó là tổng hợp của nhiều yếu tố, trước hết, Trung tâm coi trọng việc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của Quân khu 3 và Nhà trường tiến hành rà soát, kiện toàn đội ngũ cán bộ, hoàn thiện tổ chức, biên chế của Trung tâm và các phòng, khoa, cũng như đẩy mạnh đầu tư, xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ hoạt động của Trung tâm. Thời gian qua, trên cơ sở quán triệt, triển khai thực hiện Thông tư liên tịch 123/2015/TTLT-BQP-BGDĐT-BLĐTBXH, ngày 05-11-2015 của liên Bộ: Quốc phòng, Giáo dục và Đào tạo, Lao động - Thương binh và Xã hội về Quy định tổ chức, hoạt động của trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh; liên kết giáo dục quốc phòng và an ninh của các trường cao đẳng, cơ sở giáo dục đại học, Ban Giám đốc Trung tâm đã phối hợp với các cơ quan chức năng của Nhà trường đề nghị Đảng ủy, Ban Giám hiệu bổ nhiệm, kiện toàn đủ chức danh cán bộ ở các phòng, khoa theo quy định. Đồng thời, tiếp tục đầu tư giai đoạn 2 xây dựng Trung tâm nhằm nâng cao một bước năng lực thực hiện nhiệm vụ được giao.

Do lưu lượng sinh viên về học tập tại Trung tâm phụ thuộc vào số lượng sinh viên của Đại học Hải Phòng và các trường liên kết; vì vậy, để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, Trung tâm luôn coi trọng giải quyết tốt việc kết hợp với các trường liên kết trong chuẩn bị, tổ chức giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên. Hằng năm, Trung tâm chủ động liên hệ với các trường liên kết nắm kết quả tuyển sinh, trên cơ sở đó tiến hành xây dựng kế hoạch năm học, kế hoạch học tập từng đợt, kế hoạch giảng dạy, các hoạt động bổ trợ, công tác quản lý sinh viên. Để đạt hiệu quả, cùng với thường xuyên trao đổi thông tin, nắm tình hình của Nhà trường và các trường liên kết, Trung tâm duy trì tổ chức Hội nghị liên kết giáo dục quốc phòng và an ninh. Thông qua đó, hiệp đồng, thống nhất với các trường liên kết về thời gian, số lượng sinh viên về học tập, rèn luyện và rút kinh nghiệm những mặt còn hạn chế trong công tác tổ chức, chỉ đạo, quản lý dạy - học, công tác bảo đảm, v.v. Cách làm này đã phát huy hiệu quả, tăng cường sự gắn kết giữa Trung tâm với các trường hướng vào thực hiện tốt môn học. Thời gian qua, nhiều trường đã cử cán bộ kết hợp cùng với Trung tâm quản lý, theo dõi việc học tập, rèn luyện của sinh viên trong suốt đợt học. Nhờ thực hiện tốt mối kết hợp này, mặc dù lưu lượng sinh viên phân luồng hằng năm về Trung tâm lớn (từ 10.000 đến 12.000 sinh viên/năm), đối tượng sinh viên lại đa dạng (đại học, cao đẳng, liên thông, trung cấp chuyên nghiệp, trung cấp nghề), nhưng Trung tâm luôn chủ động trong tiếp nhận, quản lý, tổ chức giáo dục, rèn luyện, bàn giao sinh viên về trường liên kết, bảo đảm khoa học, chặt chẽ, không bị chồng chéo.

Nhằm nâng cao tính hấp dẫn của môn học, khắc phục tâm lý cho rằng môn học giáo dục quốc phòng và an ninh là khô khan, nhàm chán, trong quá trình giảng dạy, Trung tâm chú trọng kết hợp giữa lý thuyết với thực hành, gắn lý luận với thực tiễn. Thực hiện vấn đề này, Trung tâm chỉ đạo Phòng Đào tạo, các khoa giáo viên bám sát nội dung, chương trình quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, xây dựng nội dung, phương pháp tổ chức huấn luyện phù hợp với từng đối tượng sinh viên; trong đó, chú trọng tăng thời gian huấn luyện thực hành và tổ chức các hoạt động bổ trợ, ngoại khóa, khắc phục tình trạng giảng dạy lý luận chung chung, dàn trải. Theo đó, đội ngũ giảng viên nghiên cứu kỹ đối tượng, chuyên ngành đào tạo của sinh viên để biên soạn giáo án, chuẩn bị bài giảng cho phù hợp, sát đối tượng giảng dạy. Bài giảng luôn bảo đảm cập nhật thông tin mới, có dẫn chứng minh họa bằng tranh, ảnh, video về hoạt động quân sự, quốc phòng, an ninh, tuyệt đối không để xảy ra hiện tượng “dạy chay, học chay”. Quá trình lên lớp, giảng viên tích cực sử dụng phương pháp nêu vấn đề, gợi mở để học viên suy nghĩ, trả lời; thầy và trò cùng trao đổi, làm rõ nội dung. Đặc biệt, giảng viên đã kết hợp giữa truyền đạt lý thuyết với liên hệ thực tiễn, gắn nội dung về quốc phòng, an ninh với kiến thức chuyên ngành đào tạo của sinh viên. Chẳng hạn, đối với sinh viên Cao đẳng Hàng hải, Trung tâm bổ sung thêm kiến thức về chủ quyền biển, đảo; Luật Biển Việt Nam; chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước ta về phát triển kinh tế biển; Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 cũng như những nội dung cần quan tâm về quốc phòng, an ninh trên lĩnh vực hàng hải. Đối với sinh viên Y khoa, Trung tâm bổ trợ thêm kiến thức về chương trình quân-dân y kết hợp, việc huy động nguồn lực y tế phục vụ cho quốc phòng, an ninh khi có tình huống, v.v. Cách làm đó đã đưa sinh viên sát thực tiễn, hiểu rõ nội dung về quốc phòng, an ninh gắn với ngành nghề của mình. Với các nội dung quân sự, đội ngũ giảng viên thực hiện đúng quy trình 03 bước: làm nhanh, làm chậm có phân tích và làm tổng hợp, kết hợp với bồi dưỡng đội mẫu và duy trì chặt chẽ việc ôn luyện theo đội hình cấp phân đội.

Để thực hiện có hiệu quả việc kết hợp giữa lý thuyết với thực hành, gắn lý luận với thực tiễn, Trung tâm chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, phương pháp, kỹ năng sư phạm cho đội ngũ cán bộ, giảng viên bằng nhiều hình thức, biện pháp, như: cử đi đào tạo sau đại học, đào tạo văn bằng 2 giáo dục quốc phòng và an ninh ở các trường trong và ngoài Quân đội; tham gia các đợt tập huấn do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Quân khu 3 tổ chức, cũng như mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng ngay tại Trung tâm và đẩy mạnh tổ chức hội giảng, thi giáo viên giỏi ở các cấp, phân công kèm cặp, giúp đỡ giảng viên mới, v.v. Cùng với đó, Trung tâm phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý, tận dụng thời gian cuối ngày để huấn luyện bổ trợ, hướng dẫn ôn luyện, uốn nắn từng động tác cho sinh viên, nhất là các nội dung khó, như: bắn súng, điều lệnh đội ngũ, tập thể dục, v.v. Trung tâm đề ra mục tiêu, trong thời gian đợt học, sinh viên phải tập thành thục 02 bài thể dục sáng, thuộc 02 đến 03 bài hát quy định trong Quân đội, xác định đây là một nội dung để đánh giá kết quả học tập. Việc gắn lý luận và thực tiễn còn được Trung tâm thực hiện thông qua tăng cường tổ chức các hoạt động ngoại khóa cho sinh viên. Mỗi đợt học, Trung tâm đều có kế hoạch tổ chức cho sinh viên nghe thông tin thời sự, đi tham quan Bảo tàng Quân khu 3, Bảo tàng Hải quân, tham quan 01 đơn vị Quân đội đóng quân trên địa bàn. Qua đó, cung cấp những thông tin thời sự trong nước, quốc tế, định hướng nhận thức, tư tưởng cho sinh viên trước những thông tin trên mạng xã hội, bồi đắp lòng yêu nước, truyền thống dân tộc, truyền thống Quân đội, mở rộng kiến thức thực tế về môi trường quân sự. Đây thực sự là những hoạt động bổ ích, để lại dấu ấn đậm nét cho sinh viên. Trung tâm còn chú trọng phát huy hiệu quả hoạt động của thư viện, phòng truyền thống phục vụ sinh viên trong các ngày nghỉ, giờ nghỉ. Hiện nay, thư viện của Trung tâm có trên 2.600 đầu sách, giáo trình, tài liệu về giáo dục quốc phòng và an ninh; trên 350 đầu sách, tạp chí; 03 tủ sách chuyên đề về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tủ sách pháp luật và tủ sách về biển, đảo phục vụ cho học tập, nghiên cứu.

Một trong những mục tiêu của môn học giáo dục quốc phòng và an ninh là trang bị cho sinh viên kiến thức, kỹ năng quân sự cơ bản, đưa sinh viên làm quen với môi trường quân sự, rèn luyện ý thức tự giác, tính tổ chức, tính kỷ luật. Vì vậy, Trung tâm luôn coi trọng kết hợp chặt chẽ học với rèn, quan tâm đến công tác quản lý, rèn luyện kỷ luật đối với sinh viên. Do thời gian sinh viên học tập tại Trung tâm ngắn²; đang quen nếp sống thường nhật; cá biệt, một bộ phận sinh viên nhận thức về môn học chưa đầy đủ, nên công tác quản lý, rèn luyện kỷ luật đối với sinh viên gặp không ít khó khăn. Trước thực tế đó, Trung tâm chủ động làm tốt công tác chuẩn bị, phối hợp với các trường phổ biến, quán triệt trước và ngay sau khi sinh viên đến Trung tâm về mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ của môn học; nội quy, quy định của Trung tâm; đồng thời, nhanh chóng biên chế sinh viên thành các đại đội, trung đội với quân số phù hợp với yêu cầu quản lý, tổ chức lớp học và rèn luyện sinh viên. Các đại đội quản lý sinh viên duy trì nghiêm các chế độ ngày, tuần, gắn học tập với rèn luyện ngay từ những ngày đầu để sinh viên nhanh chóng hòa nhập, thích nghi với môi trường quân sự. Cùng với phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý, Trung tâm cử giảng viên tăng cường xuống các đại đội; đồng thời, lựa chọn sinh viên kiêm nhiệm cán bộ trung đội, tiểu đội và thống nhất phương pháp, cách thức quản lý ở các cấp để thống nhất nhận thức, hành động của sinh viên, thực hiện phương châm “lấy tập thể rèn cá nhân”. Do đối tượng sinh viên không đồng đều về sức khỏe, tỷ lệ giới tính, nên Trung tâm căn cứ vào từng đợt để xác định cường độ rèn luyện cho phù hợp, không vượt quá khả năng của sinh viên nhưng vẫn bảo đảm yêu cầu về chất lượng môn học. Bên cạnh việc duy trì nghiêm các chế độ quy định, phát huy tính tiền phong gương mẫu, làm gương của cán bộ, Trung tâm quan tâm đúng mức đến công tác kiểm tra, uốn nắn, chấm điểm, bình xét thi đua hằng ngày và phát huy hiệu quả của hệ thống bảng tin, truyền thanh nội bộ, kịp thời biểu dương những đơn vị, cá nhân tiêu biểu; động viên, khích lệ tinh thần tự giác thi đua giữa các tập thể, cá nhân. Cùng với đó, Trung tâm thường xuyên tổ chức giao lưu văn nghệ, thể dục, thể thao giữa các đại đội nên tạo được bầu không khí sôi nổi trong thời gian học tập.

Với việc thực hiện tốt các nội dung, giải pháp trên, trong những năm qua, phần lớn sinh viên sau khi hoàn thành chương trình môn học giáo dục quốc phòng và an ninh tại Trung tâm đã có chuyển biến căn bản về nhiều mặt, nhất là nhận thức về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, có ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm, nếp sống tập thể và kỹ năng sống cần thiết, sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ quốc.

Đại tá PHẠM ĐÌNH THẮNG, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học HảI Phòng

__________

1 - Trước đây gồm 06 trường, hiện nay là 13 trường.

2 - Đối tượng sinh viên hệ đại học, cao đẳng: 04 tuần; sinh viên hệ trung cấp: 02 tuần.