Quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh, những năm qua, Đại học Quốc gia Hà Nội luôn coi trọng công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên, xác định đây là một trong những nội dung quan trọng của công tác giáo dục và đào tạo. Thực hiện vấn đề này, Đại học Quốc gia Hà Nội đã quan tâm và có nhiều biện pháp thực hiện, trong đó chú trọng phát huy vai trò nòng cốt của Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh. Từ tháng 5-2015, Trung tâm chính thức hoạt động tại cơ sở mới được xây dựng cơ bản tại Hòa Lạc. Đây là điều kiện thuận lợi để Trung tâm thực hiện nhiệm vụ giáo dục quốc phòng và an ninh tập trung cho sinh viên của các trường thành viên, khoa trực thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội và 10 trường đại học, cao đẳng, cao đẳng nghề theo Thông tư liên tịch 123/2015/TTLT-BQP-BGDĐT-BLĐTBXH, ngày 05-11-2015 của liên bộ: Quốc phòng, Giáo dục và Đào tạo, Lao động - Thương binh và Xã hội. Hiện nay, Trung tâm đang mở rộng phạm vi, đối tượng giáo dục quốc phòng và an ninh, thông qua triển khai thực hiện mô hình “Tuần giáo dục quốc phòng và an ninh” cho học sinh của các trường thành viên và một số trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, do lưu lượng lớn, đối tượng đa dạng, cơ sở vật chất, trang thiết bị chưa đồng bộ; đội ngũ cán bộ, giáo viên chưa được kiện toàn,... nên tác động, ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả thực hiện nhiệm vụ.

Huấn luyện điều lệnh đội ngũ cho sinh viên

Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, Trung tâm thường xuyên quán triệt sâu sắc các chỉ thị, văn bản pháp quy về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh, trọng tâm là Chỉ thị 12-CT/TW, ngày 03-5-2007 của Bộ Chính trị (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục quốc phòng và an ninh trong tình hình mới”, Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh, Nghị định 13/2014/NĐ-CP, ngày 25-02-2014 của Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh, các văn bản hướng dẫn thi hành. Qua đó, Ban Giám đốc và đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên của Trung tâm nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên; nắm vững yêu cầu, nhiệm vụ được giao, xác định tốt trách nhiệm để hoàn thành.

Trung tâm chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên, bảo đảm số lượng, chất lượng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cả trước mắt và lâu dài. Thực hiện “Chiến lược phát triển Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Quốc gia Hà Nội đến năm 2020, tầm nhìn 2030”, Trung tâm tập trung xây dựng, hoàn thiện tổ chức từ Ban Giám đốc đến các phòng, khoa; trong đó, chú trọng phát triển giảng viên. Trước thực tế đội ngũ cán bộ, giảng viên còn thiếu về số lượng, chất lượng có mặt chưa đáp ứng so với yêu cầu, trong khi lưu lượng học sinh, sinh viên hằng năm lớn, Trung tâm xây dựng kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn giảng viên có cơ cấu hợp lý, phù hợp về chuyên môn, trình độ, độ tuổi, ưu tiên tuyển dụng những sinh viên tốt nghiệp đào tạo giáo viên giáo dục quốc phòng và an ninh loại khá, giỏi ở các trường trong và ngoài Quân đội, đáp ứng nhu cầu trước mắt và có tính đến yêu cầu lâu dài. Bên cạnh đó, Trung tâm chủ động mời một số giảng viên đã nghỉ hưu, có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm thỉnh giảng và phối hợp với Trường Sĩ quan Lục quân 1, Học viện Chính trị để giảng dạy một số chuyên đề phù hợp.

Nhằm chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, giảng viên về trình độ chuyên môn, phương pháp sư phạm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác giáo dục quốc phòng và an ninh, Trung tâm đẩy mạnh công tác quy hoạch, đào tạo, thực hiện đa dạng hình thức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực toàn diện cho đội ngũ cán bộ, giảng viên. Mặc dù nhiệm vụ nặng nề, khối lượng công việc nhiều, nhưng những năm qua, Trung tâm đã chú trọng cân đối lực lượng, tuyển chọn những cán bộ, giảng viên có phẩm chất đạo đức, năng lực, tinh thần trách nhiệm tốt, cử đi đào tạo sau đại học. Hằng năm, Trung tâm cử cán bộ, giảng viên tham gia các lớp tập huấn do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức, sau đó mở lớp tập huấn, bồi dưỡng tại Trung tâm, nhằm cập nhật, bổ sung kiến thức, thông tin mới về quốc phòng, an ninh cho số cán bộ, giảng viên còn lại. Đặc biệt, Trung tâm coi trọng công tác bồi dưỡng tại chỗ, khuyến khích cán bộ, giảng viên tự học, tự bồi dưỡng, bồi dưỡng lẫn nhau. Cùng với đó, Trung tâm tăng cường hoạt động phương pháp, duy trì dự giờ, bình giảng, hội giảng để đội ngũ cán bộ, giảng viên học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, phương pháp giảng dạy. Đối với giảng viên mới, Trung tâm chỉ đạo khoa giáo viên giao bài nghiên cứu, chuẩn bị, phân công giảng viên có kinh nghiệm kèm cặp và tổ chức thông qua bài giảng, nếu kết quả đạt khá trở lên mới được lên lớp. Trung tâm còn duy trì nền nếp hội thi giảng viên giỏi, cán bộ quản lý giỏi, coi đây là biện pháp quan trọng để bồi dưỡng, nâng cao năng lực toàn diện cho đội ngũ cán bộ, giảng viên. Mặt khác, Trung tâm liên kết phối hợp với các khoa, bộ môn của Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức bồi dưỡng kỹ năng sư phạm, tin học, ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ, giảng viên. Đến nay, 100% cán bộ, giảng viên của Trung tâm có trình độ đại học và sau đại học.

Huấn luyện thực hành chữa cháy cho học sinh

Cùng với xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên, Trung tâm đẩy mạnh đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy. Trên cơ sở nội dung, chương trình khung giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, Trung tâm trao đổi, thống nhất với các trường thành viên và trường liên kết về thời gian, nội dung, chương trình môn học cho từng trường, bảo đảm phù hợp với chuyên ngành đào tạo của sinh viên. Từ đó, xây dựng kế hoạch giảng dạy khoa học, tránh chồng chéo, tăng thời gian huấn luyện thực hành và thời gian ôn luyện. Với các chuyên đề về đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch,... Trung tâm bố trí giảng viên có trình độ lý luận, kiến thức chuyên môn toàn diện giúp cho sinh viên nhận thức sâu sắc hơn. Đặc biệt, Trung tâm thường xuyên cập nhật, bổ sung những nội dung mới về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, đảm bảo nội dung giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên luôn theo kịp sự phát triển của lĩnh vực này. Với mục tiêu giúp cho học sinh trung học phổ thông phát triển toàn diện cả về kiến thức, kỹ năng, thái độ sống, Trung tâm nghiên cứu, thiết kế nội dung chương trình phù hợp với lứa tuổi, kết hợp hài hòa giữa huấn luyện quân sự với hoạt động ngoại khóa, rèn luyện các kỹ năng mềm, như: sơ cứu vết thương; phòng, chống bạo lực học đường; xử lý tình huống khi gặp hỏa hoạn, cháy nổ; tham gia khóa học thấu hiểu bản thân, tự tin lập nghiệp, v.v…

Giáo dục quốc phòng và an ninh là môn học có tính đặc thù cao. Để nâng cao chất lượng học tập của học sinh, sinh viên, Trung tâm tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy. Theo đó, Trung tâm yêu cầu đội ngũ cán bộ, giảng viên sử dụng phương pháp dạy học tích cực, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng phương tiện hiện đại vào giảng dạy; thực hiện biên soạn giáo án điện tử, các bài giảng đều được minh họa bằng âm thanh, mô phỏng các tình huống chiến đấu, động tác kỹ thuật, chiến thuật, trường bắn và đưa những hình ảnh, thông tin mới về hoạt động quân sự, quốc phòng, an ninh, tạo sự sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn người học. Trong quá trình lên lớp, đội ngũ giảng viên khắc phục việc truyền thụ một chiều, tăng cường gợi ý, hướng dẫn, trao đổi giữa thầy và trò, phát huy tinh thần tự học, tự nghiên cứu của học sinh, sinh viên. Đối với các nội dung quân sự, Trung tâm thực hiện theo 03 bước: làm nhanh, làm chậm có phân tích và làm tổng hợp để học sinh, sinh viên nắm được yếu lĩnh, động tác cơ bản, làm cơ sở cho việc luyện tập, phối hợp, hiệp đồng. Để đạt hiệu quả cao, Trung tâm xây dựng môi trường học tập vừa nghiêm túc, có tính kỷ luật, vừa thân thiện, cởi mở; đồng thời, lắng nghe ý kiến, thông tin phản hồi của người học thông qua việc tổ chức đối thoại giữa khóa học và phát phiếu lấy ý kiến vào cuối khóa học. Nhờ đó, kịp thời có sự điều chỉnh nội dung, phương pháp giảng dạy cho phù hợp.

Song song với giảng dạy, Trung tâm tăng cường công tác quản lý, rèn luyện kỷ luật, gắn học đi đôi với rèn. Trung tâm tổ chức quán triệt, phổ biến nội quy, quy định cho học sinh, sinh viên ngay khi về học tập; đồng thời, biên chế học sinh, sinh viên thành các đại đội, trung đội để tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập, sinh hoạt. Với đối tượng học sinh, do còn nhiều bỡ ngỡ, Trung tâm phối hợp với giáo viên của trường để quản lý, hướng dẫn, động viên các em trong học tập, rèn luyện. Mặc dù thời gian học tập khác nhau¹, nhưng Trung tâm vẫn tổ chức duy trì nghiêm nền nếp chế độ trong ngày, trong tuần với mức độ phù hợp, giúp các em được trải nghiệm, rèn luyện, trưởng thành trong môi trường quân sự. Bên cạnh đó, Trung tâm duy trì các hoạt động thi đua, bảo đảm tốt đời sống vật chất, tinh thần và các hoạt động ngoại khóa cho học sinh, sinh viên. Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Thương binh, liệt sĩ (27-7-1947 - 27-7-2017), Trung tâm đã phối hợp với một số cơ quan, doanh nghiệp tổ chức tọa đàm, giao lưu với nhân chứng lịch sử, dâng hương nghĩa trang liệt sĩ, thăm và tặng quà gia đình chính sách, v.v. Qua đó, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần tự hào, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” tốt đẹp của dân tộc, tạo không khí gần gũi, thân thiện, nâng cao tính tích cực, tự giác của học sinh, sinh viên trong quá trình học tập, rèn luyện.

Huấn luyện sơ cứu vết thương cho học sinh

Cùng với đó, Trung tâm quan tâm bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy - học. Thời gian qua, Trung tâm đã phát huy mọi nguồn lực, đầu tư mua sắm bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, giảng đường, nơi ăn ở, sinh hoạt, quân trang, giáo trình, tài liệu theo quy định của môn học cho học sinh, sinh viên; đồng thời, chủ động liên hệ với các đơn vị quân đội đóng quân trên địa bàn bảo đảm thao trường, bãi tập. Trung tâm đẩy nhanh xây dựng thư viện điện tử, nâng cấp hệ thống phòng học chuyên dùng, phòng máy tính, các trang thiết bị, học liệu đảm bảo đúng, đủ, hiện đại theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo để phục vụ công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học của cán bộ, giảng viên và học tập của học sinh, sinh viên. Đồng thời, thường xuyên kiểm tra, giám sát bếp ăn xã hội hóa, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, làm tốt công tác phối hợp, tổ chức giao nhận, đưa đón học sinh, sinh viên, đảm bảo an toàn.

Từ khi thành lập (năm 2004) đến nay, Trung tâm Giáo dục quốc phòng và An ninh - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tổ chức giáo dục quốc phòng và an ninh cho hơn 12 vạn lượt sinh viên và hơn 10.000 lượt học sinh với chất lượng tốt. Sau khi hoàn thành khóa học, đa số học sinh, sinh viên đã có chuyển biến toàn diện, nhất là nhận thức về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, tác phong học tập, ý thức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm, kỹ năng sống và có “tâm thế” sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc. Hiện nay, Trung tâm trở thành địa chỉ uy tín, tin cậy trong giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên trên địa bàn Thủ đô.

TRẦN DANH LỰC, Giám đốc Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh
Đại học Quốc gia Hà Nội
_____________

1 - Thời gian học tại Trung tâm đối với sinh viên là 04 tuần, đối với học sinh trung học phổ thông là 01 tuần.