Với nhận thức giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên là một nội dung quan trọng trong công tác giáo dục và đào tạo, những năm qua, Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh sinh viên Hải Phòng đã có nhiều giải pháp thiết thực tổ chức thực hiện công tác này.

Một buổi huấn luyện quân y ở Trung tâm

Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh (GDQP&AN) trường Đại học Hải Phòng có nhiệm vụ GDQP&AN cho sinh viên của Nhà trường và 06 trường đại học, cao đẳng theo phân luồng của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT); tham mưu cho Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường về công tác quốc phòng, quân sự địa phương và tham gia nghiên cứu khoa học sư phạm quân sự. Những năm gần đây, Trung tâm còn đảm nhiệm GDQP&AN cho học sinh của 02 trường trung học phổ thông là Phan Đăng Lưu và Kiến An của quận Kiến An. Trung tâm thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện cơ sở hạ tầng được đầu tư xây dựng cơ bản, có khả năng tiếp nhận, tổ chức GDQP&AN cho trên 1.200 sinh viên/đợt; hệ thống các trang thiết bị phục vụ giảng dạy môn học tương đối đồng bộ. Bên cạnh những thuận lợi, Trung tâm cũng gặp khó khăn, đó là: chất lượng đội ngũ cán bộ, giảng viên (CB,GV) có mặt chưa đáp ứng yêu cầu; đối tượng tham gia môn học nhận thức không đồng đều; công tác quản lý, rèn luyện sinh viên trong thời gian về học tập yêu cầu cao, trong khi Trung tâm nằm cạnh khu ký túc xá của Nhà trường nên có không ít tác động, ảnh hưởng,... Ý thức rõ những thuận lợi, khó khăn đó, để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, Trung tâm đã triển khai thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ.

Trước hết, Trung tâm tập trung xây dựng đội ngũ CB,GV đảm bảo số lượng, chất lượng đủ sức đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ được giao. Đây là vấn đề có ý nghĩa quyết định đến kết quả hoàn thành nhiệm vụ của Trung tâm và chất lượng GDQP&AN cho sinh viên. Thời gian qua, lãnh đạo Trung tâm đã tích cực tham mưu cho Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường phối hợp với Quân khu 3 và cơ quan chức năng trong thực hiện Nghị định 165/2003/NĐ-CP của Chính phủ, lựa chọn, cử sĩ quan từ các cơ quan, đơn vị của Quân khu sang làm cán bộ quản lý, giảng viên; đồng thời, điều chuyển giảng viên từ các khoa Giáo dục Chính trị và Thể dục, Thể thao sang giảng dạy tại Trung tâm. Hiện nay, Trung tâm cơ bản ổn định tổ chức biên chế từ Ban Giám đốc đến các khoa, phòng và 06 đại đội quản lý sinh viên.

Trước yêu cầu ngày càng cao của công tác GDQP&AN và đặc thù môn học, cùng với việc kiện toàn tổ chức, biên chế, Trung tâm chú trọng xây dựng, cử đi học và tăng cường tự bồi dưỡng nâng cao chất lượng, từng bước chuẩn hóa đội ngũ CB,GV. Trung tâm coi trọng bồi dưỡng số CB,GV trẻ; giáo viên từ các khoa của Nhà trường chuyển sang. Theo đó, những giảng viên mới về Trung tâm đều được cử đi học các lớp bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng sư phạm do Nhà trường liên kết với trường Đại học Sư phạm Hà Nội I tổ chức. Đồng thời, duy trì nền nếp tập huấn, bồi dưỡng tại chỗ, kết hợp cử CB,GV tham gia các lớp tập huấn do Vụ Giáo dục quốc phòng và Quân khu tổ chức. Nội dung bồi dưỡng, tập huấn của Trung tâm tập trung vào phổ biến những vấn đề mới, những sửa đổi, bổ sung về công tác GDQP&AN; trao đổi kinh nghiệm tổ chức, phương pháp huấn luyện các khoa mục quân sự cũng như trong quản lý, rèn luyện sinh viên,... Cùng với đó, Trung tâm quy hoạch lựa chọn, bố trí cho một số giảng viên đi đào tạo văn bằng 2 GDQP&AN và đào tạo sau đại học ở các trường trong và ngoài Quân đội để đẩy nhanh việc chuẩn hóa đội ngũ giảng viên. Đến nay, 100% giảng viên của Trung tâm có trình độ đại học và trên đại học.

Bên cạnh bồi dưỡng nâng cao trình độ, kiến thức, kỹ năng quân sự, Trung tâm còn quan tâm nâng cao kỹ năng sư phạm, xây dựng bản lĩnh, tác phong mẫu mực của nhà giáo quân sự, phấn đấu mỗi CB,GV thực sự là tấm gương sáng về phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” cho sinh viên học tập và noi theo. Để thực hiện tốt vấn đề này, Trung tâm yêu cầu CB,GV phải tự tu dưỡng, rèn luyện về phẩm chất, năng lực, kỹ năng sư phạm; phấn đấu giỏi về chuyên môn, mẫu mực về nếp sống, kỷ luật và tác phong quân sự. Đồng thời, chỉ đạo các khoa giáo viên đẩy mạnh hoạt động phương pháp, duy trì nghiêm quy định về phê duyệt, thông qua giáo án; giao chuyên đề cho giảng viên chuẩn bị, tổ chức giảng thử, rút kinh nghiệm, sau đó bổ sung, hoàn thiện giáo án. Với cách làm này đã góp phần nâng cao chất lượng bài giảng, giúp giảng viên tự tin khi lên lớp. Trung tâm còn tích cực tổ chức và cử giảng viên tham gia Hội thi giảng viên dạy giỏi hằng năm của Nhà trường và Vụ Giáo dục quốc phòng (Bộ GD&ĐT); coi đây là một hướng quan trọng để nâng cao bản lĩnh, tâm lý, kỹ năng sư phạm và trình độ chuyên môn cho đội ngũ CB,GV.

Sinh viên theo phân luồng của Bộ GD&ĐT về học tại Trung tâm thuộc nhiều trường đại học, cao đẳng với nhiều chuyên ngành khác nhau. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả môn học, Trung tâm coi trọng nghiên cứu đổi mới nội dung, chương trình theo hướng gắn nội dung GDQP&AN với đặc điểm, nhiệm vụ GD&ĐT của Nhà trường và các trường liên kết. Trên cơ sở nội dung, chương trình khung GDQP&AN do Bộ GD&ĐT ban hành, Trung tâm trao đổi, thống nhất với các trường liên kết xây dựng nội dung, chương trình phù hợp cho từng trường, sát với chuyên ngành mà sinh viên theo học. Từ đó, xây dựng kế hoạch huấn luyện khoa học, không để chồng chéo, tăng thời gian huấn luyện thực hành và các hoạt động ngoại khóa. Nội dung học tập về đường lối, quan điểm của Đảng; chính sách, pháp luật Nhà nước về quốc phòng - an ninh; âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch,... được gắn với chuyên ngành đào tạo của sinh viên, giúp cho sinh viên nhận thức sâu hơn và mang lại hiệu quả thiết thực. Bên cạnh đó, Trung tâm thường xuyên cập nhật, bổ sung những nội dung mới về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, Luật Dân quân tự vệ, Luật Biển Việt Nam; quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước ta về giải quyết các vấn đề trên Biển Đông,... đảm bảo nội dung GDQP&AN cho sinh viên luôn đáp ứng sự phát triển của thực tiễn đất nước.

Cùng với đó, Trung tâm đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy - học theo hướng tích cực, coi đây là khâu đột phá để nâng cao chất lượng GDQP&AN cho sinh viên. Trung tâm chỉ đạo các khoa giáo viên tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng phương tiện hiện đại trong giảng dạy. Yêu cầu đội ngũ giảng viên khắc phục triệt để việc truyền thụ một chiều, tăng cường gợi ý, hướng dẫn, trao đổi giữa thầy và trò, tổ chức thảo luận và kết hợp phát huy tinh thần tự học, tự nghiên cứu của sinh viên. Hiện nay, các giảng viên đều tiến hành biên soạn giáo án điện tử; bài giảng được minh họa bằng âm thanh, bảng ảnh sống động về hoạt động quốc phòng - an ninh nên có sức lôi cuốn sinh viên. Trong quá trình lên lớp, đội ngũ giảng viên đã khai thác, phát huy tốt hiệu quả của các trang thiết bị, như: máy tính, máy trình chiếu, sơ đồ, tranh vẽ, mô hình,... Với các nội dung quân sự, Trung tâm tăng cường huấn luyện thực hành, duy trì huấn luyện theo quy trình 03 bước¹ để sinh viên nắm được động tác cơ bản, làm cơ sở cho việc luyện tập, phối hợp hiệp đồng trong phân đội.

Nhằm giúp sinh viên được tiếp cận gần hơn với các hoạt động quân sự, hiểu thêm về truyền thống của các thế hệ cha anh, tạo hứng thú, say mê trong học tập, Trung tâm luôn coi trọng tổ chức các hoạt động ngoại khóa, như: tham quan thực tế tại các đơn vị quân đội đóng quân trên địa bàn, Bảo tàng Quân khu 3, Bảo tàng Hải quân, giao lưu với nhân chứng lịch sử, hoạt động văn hóa, văn nghệ; thể dục, thể thao,… Đặc biệt, Trung tâm đầu tư xây dựng, duy trì hoạt động của thư viện, phòng truyền thống phục vụ sinh viên trong các ngày nghỉ, giờ nghỉ. Hiện nay, thư viện của Trung tâm có trên 2.000 đầu sách, giáo trình, tài liệu về GDQP&AN; trên 300 đầu sách, tạp chí; 03 tủ sách chuyên đề về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tủ sách pháp luật và tủ sách về biển, đảo phục vụ cho học tập, nghiên cứu.

Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả môn học cũng được Trung tâm tổ chức thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc theo đúng Thông tư 40 của Bộ GD&ĐT. Những năm qua, Trung tâm đã xây dựng và đưa vào sử dụng ngân hàng đề thi với trên 200 đề thi trắc nghiệm; tổ chức thi thực hành các khoa mục quân sự, bắn kiểm tra bằng súng điện tử (MBT03) và bắn đạn thật nghiêm túc. Nhờ đó, đánh giá chính xác, khách quan kết quả học tập và nhận thức của sinh viên. Thực tế cho thấy, kết quả GDQP&AN của Trung tâm hằng năm đều có bước tiến bộ vững chắc, năm sau cao hơn năm trước. Năm học 2013 - 2014 có 99,8% sinh viên hoàn thành nhiệm vụ, trong đó hệ đại học có 80% khá, giỏi; hệ cao đẳng có 75% khá, giỏi.

Cùng với việc giảng dạy, Trung tâm luôn coi trọng công tác quản lý, rèn luyện kỷ luật, gắn học đi đôi với rèn. Theo đó, Trung tâm chủ động làm tốt công tác chuẩn bị và tổ chức biên chế, ổn định ăn nghỉ đầu khóa học. Hằng năm, theo kế hoạch đã thống nhất với các trường liên kết, Trung tâm phối hợp nắm đối tượng sinh viên của từng trường về học để làm tốt công tác chuẩn bị và có phương pháp quản lý phù hợp. Sinh viên về Trung tâm đều được phổ biến, quán triệt kỹ mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ của khóa học; thông báo nội quy, quy định của Trung tâm. Các đại đội quản lý sinh viên duy trì nghiêm các chế độ ngày, tuần từ tập thể dục buổi sáng đến điểm danh, điểm quân số,… gắn học tập với rèn luyện ngay từ những ngày đầu để sinh viên nhanh chóng hòa nhập, thích nghi với môi trường quân sự. Trung tâm đề ra mục tiêu, trong thời gian khóa học, sinh viên phải tập thành thục thể dục sáng và thuộc 2 đến 3 bài hát quy định trong Quân đội, xác định đây cũng là một nội dung trong đánh giá kết quả học tập của sinh viên. Đồng thời, duy trì chấm điểm, bình xét thi đua hằng ngày và phát tin trên truyền thanh nội bộ, kịp thời biểu dương những đơn vị, cá nhân tiêu biểu; tổ chức hội thi văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao giữa các đại đội nên tạo được bầu không khí sôi nổi trong thời gian học tập. Vì vậy, khi kết thúc khóa học GDQP&AN, sinh viên có sự trưởng thành rõ rệt, nhất là về tác phong, ý thức tổ chức kỷ luật, nếp sống tập thể,… được các trường liên kết đánh giá cao.

Ngoài ra, Trung tâm làm tốt công tác bảo đảm. Mặc dù thời gian sinh viên về học tập ngắn (một tháng), song Trung tâm luôn bảo đảm chu đáo nơi ăn ở, sinh hoạt và đời sống tinh thần cho sinh viên. Được sự quan tâm của Nhà trường và nỗ lực cố gắng của đội ngũ CB,GV, Trung tâm đã mua sắm nhiều trang bị, phương tiện dạy học hiện đại phục vụ cho dạy - học; đồng thời, củng cố, tu bổ đủ doanh cụ, điện, nước, đáp ứng yêu cầu sinh hoạt của sinh viên. Kinh nghiệm của Trung tâm là hằng năm, xây dựng kế hoạch GDQP&AN gửi cho các trường liên kết từ sớm, để các trường nắm được thời gian tổ chức, quân số học và chuẩn bị kinh phí bảo đảm. Trung tâm chuẩn bị chu đáo nơi ăn ở, quần áo đồng phục cho sinh viên mượn trong thời gian học tập. Để bữa ăn của sinh viên đúng, đủ tiêu chuẩn và an toàn vệ sinh thực phẩm, cán bộ của Trung tâm tăng cường kiểm tra công tác phục vụ của bếp ăn xã hội hóa, cán bộ đại đội thực hiện “3 cùng” với sinh viên.  Bên cạnh đó, Trung tâm phối hợp với Phòng Chính trị tổng hợp tổ chức chiếu phim và các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao,… tạo tâm lý thoải mái cho sinh viên trong thời gian học tập.

Với việc thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên, từ năm 2005 đến nay Trung tâm GDQP&AN trường Đại học Hải Phòng đã tiến hành GDQP&AN cho trên 80.000 lượt sinh viên và gần 7.000 lượt học sinh trung học phổ thông, được Hội đồng GDQP&AN Quân khu 3 và thành phố Hải Phòng đánh giá cao. Trung tâm trở thành địa chỉ tin cậy để rèn luyện “chất lính” cho học sinh, sinh viên thành phố Cảng “Trung dũng, Quyết thắng”.

Đại tá PHẠM ĐÌNH THẮNG, Phó Giám đốc Trung tâm GDQP&AN, Trường Đại học Hải Phòng
_______________________

1 - 03 bước: Làm nhanh, làm chậm có phân tích và làm tổng hợp.