Hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng là một mặt hoạt động quốc phòng, nhằm thực hiện mục tiêu bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, bằng biện pháp hòa bình. Với chức năng là cơ quan đầu ngành tham mưu giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về nhiệm vụ quan trọng này, Cục Đối ngoại đã và đang thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp xây dựng Cục vững mạnh toàn diện, đủ sức hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Trước đòi hỏi của cách mạng, từ năm 1950 đến năm 1962, Bộ Quốc phòng lần lượt thành lập: Ủy ban Khánh tiết đặc biệt, Phòng Giao tế II, Phòng Bí thư ngoại văn, Phòng Ngoại vụ để phục vụ công tác tiếp nhận, quản lý chuyên gia quân sự, vật chất hậu cần, kỹ thuật của các nước giúp đỡ Việt Nam. Tuy nhiên, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước chuyển sang giai đoạn kết hợp đấu tranh chính trị, quân sự và ngoại giao, thì công tác đối ngoại quân sự được đặt ra với những yêu cầu mới rất cao, đòi hỏi Quân đội phải có một cơ quan đối ngoại quân sự chuyên biệt, đặt dưới sự chỉ đạo tập trung, thống nhất, trực tiếp của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng. Trước đòi hỏi cấp thiết đó, ngày 28/5/1964, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 62/QĐ-QP thành lập Cục Liên lạc Đối ngoại¹. Ngay sau khi thành lập, Cục đã nhanh chóng ổn định tổ chức biên chế, tham mưu giúp Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng lãnh đạo, chỉ đạo công tác đối ngoại quân sự; nghiên cứu, tổ chức thực hiện việc tiếp nhận viện trợ của các nước xã hội chủ nghĩa anh em; làm công tác liên lạc đối ngoại với các nước về mặt quân sự; quản lý đội ngũ chuyên gia nước bạn đến giúp ta,... góp phần quan trọng vào thắng lợi sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Đón nhận danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là từ năm 1986, dưới ánh sáng đổi mới của Đảng, với đường lối đối ngoại “rộng mở”, Cục đã tích cực triển khai mở rộng quan hệ hợp tác quốc phòng của Việt Nam với các nước, đưa công tác đối ngoại quân sự, quốc phòng từng bước phát triển. Đối ngoại quân sự thời kỳ này tiếp tục là kênh ngoại giao quan trọng, góp phần cùng với ngoại giao Nhà nước phá thế bao vây cấm vận, bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc và Mỹ, làm tròn nhiệm vụ quốc tế cao cả, xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Trong giai đoạn hội nhập quốc tế, quán triệt và triển khai đường lối đối ngoại của Đảng, Cục đã tích cực, chủ động nghiên cứu, nắm chắc tình hình, kịp thời tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đóng góp nhiều ý kiến quan trọng với Đảng, Nhà nước về chính sách và những vấn đề chiến lược liên quan đến chủ quyền lãnh thổ, an ninh, quốc phòng, hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Đồng thời, thực hiện tốt chức năng quản lý, hướng dẫn, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị trong toàn quân triển khai hiệu quả các kế hoạch, chương trình, hoạt động đối ngoại quốc phòng. Qua đó, thúc đẩy quan hệ, hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam với các nước, các tổ chức quốc tế ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, theo hướng ổn định, lâu dài, cùng có lợi, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, trên cơ sở luật pháp quốc tế, góp phần ngăn ngừa xung đột, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đối ngoại quốc phòng đã thực sự trở thành một trụ cột quan trọng của đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa. Hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng cũng góp phần tăng cường tiềm lực quốc phòng, nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam nói chung, Quân đội nhân dân Việt Nam nói riêng trong khu vực và trên trường quốc tế, đóng góp tích cực vào việc duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới.

Trải qua 60 năm xây dựng và trưởng thành, với sự nỗ lực phấn đấu, cống hiến không ngừng của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Cục Đối ngoại qua các thời kỳ đã hun đúc nên truyền thống “Trung thành, mưu lược, đoàn kết, chủ động, sáng tạo”. Với những thành tích xuất sắc, Cục Đối ngoại vinh dự được Nhà nước tặng thưởng danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (năm 2019), cùng nhiều phần thưởng cao quý².

Thời gian tới, tình hình thế giới và khu vực dự báo có nhiều diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường; các nước lớn tăng cường lôi kéo, tập hợp lực lượng, cạnh tranh chiến lược diễn ra gay gắt; Biển Đông vẫn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tranh chấp, xung đột. Trong nước, thế và lực, sức mạnh tổng hợp, uy tín quốc tế của đất nước ngày càng được củng cố, nâng cao. Tuy nhiên, các thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống ngày càng gia tăng; các thế lực thù địch trong và ngoài nước tiếp tục chống phá, hòng gây mất ổn định chính trị - xã hội. Nhiệm vụ xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc có bước phát triển mới, đặt ra yêu cầu rất cao đối với công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, đòi hỏi phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Cục vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; trong đó, trọng tâm vào một số nội dung sau:

Thủ trưởng Cục đồng chủ trì Tham vấn Hợp tác quốc phòng Việt Nam - Australia lần thứ 16

Một là, tích cực, chủ động, thực hiện tốt chức năng tham mưu giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm; vì vậy, thời gian tới, Cục tiếp tục quán triệt, triển khai hiệu quả đường lối đối ngoại của Đảng đã được xác định trong các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Nghị quyết số 2662-NQ/QUTW, ngày 26/02/2024 của Quân ủy Trung ương về Hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Tập trung nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu dự báo và tham mưu chiến lược về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Theo đó, Cục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị, viện nghiên cứu trong và ngoài Quân đội tăng cường nghiên cứu, phân tích, dự báo, đánh giá chính xác diễn biến tình hình, nhất là các xu thế, động thái mới ở khu vực và trên thế giới, về cạnh tranh chiến lược, tập hợp lực lượng, can dự của các nước lớn, cũng như tình hình Biển Đông, biên giới lãnh thổ để kịp thời tham mưu giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xây dựng, hoạch định chính sách, chiến lược đối ngoại quốc phòng phù hợp, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.

Cùng với đó, nâng cao hiệu quả đối ngoại quốc phòng song phương, nhất là với các nước láng giềng, các nước lớn, các đối tác chiến lược, đối tác toàn diện, các nước ASEAN và các nước bạn bè truyền thống, đưa khuôn khổ quan hệ đi vào chiều sâu, thực chất, hiệu quả, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, bình đẳng, cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau và phù hợp với thông lệ, luật pháp quốc tế. Đa dạng hóa các hình thức, nội dung đối ngoại quốc phòng. Triển khai, cụ thể hóa các văn bản, thỏa thuận hợp tác đã ký với các nước, tập trung vào các lĩnh vực mà ta có nhu cầu và khả năng, thúc đẩy các cơ chế tham vấn, đối thoại, hợp tác quân binh chủng, đào tạo, công nghiệp quốc phòng, thương mại quân sự, quân y, cứu hộ - cứu nạn, giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới, khắc phục hậu quả chiến tranh,... đóng góp tích cực vào quá trình hiện đại hoá Quân đội, nâng cao tiềm lực quốc phòng, uy tín, vị thế của Quân đội và đất nước. Trong quá trình thực hiện, cần kiên định với những vấn đề có tính nguyên tắc, nhưng khôn khéo, mềm dẻo, linh hoạt trong ứng xử, thực hiện “dĩ bất biến, ứng vạn biến”; xác định rõ “đối tác, đối tượng” để vừa hợp tác, vừa đấu tranh, gia tăng hợp tác, tránh xung đột, đối đầu, tránh bị cô lập, lệ thuộc hoặc rơi vào thế phải “chọn bên”.

Đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại quốc phòng đa phương trên tinh thần Chỉ thị số 25-CT/TW, ngày 08/8/2018 của Ban Bí thư; chủ động tham gia có trách nhiệm vào các hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc theo Nghị quyết số 130/2020/QH14, ngày 13/11/2020 của Quốc hội. Tích cực tham gia và đề xuất sáng kiến, bày tỏ quan điểm tại các cơ chế, diễn đàn an ninh khu vực và quốc tế, nhất là cơ chế hợp tác quốc phòng trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+), nhằm nâng cao vị thế và tạo sự ủng hộ rộng rãi của cộng đồng quốc tế trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc.

Hai là, nâng cao hiệu quả quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị trong toàn quân thực hiện nhiệm vụ hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Với vai trò là cơ quan đầu ngành về lĩnh vực quan trọng này, Cục tiếp tục triển khai các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng; trong đó, chủ động rà soát, xây dựng các kế hoạch, chương trình, đề án, thỏa thuận hợp tác quốc phòng, các văn bản quy phạm pháp luật về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, làm cơ sở quan trọng để thực hiện, quản lý hoạt động đối ngoại quốc phòng trong tình hình mới. Đồng thời, tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị nâng cao chất lượng thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, nghiệp vụ ngành Đối ngoại; chuẩn bị và tổ chức tốt các chuyến thăm, làm việc của Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị, các quân binh chủng với quân đội các nước, bảo đảm chu đáo, trọng thị, an toàn, tiết kiệm. Quản lý, hướng dẫn hoạt động đối ngoại của đoàn Tùy viên Quân sự các nước tại Việt Nam và cơ quan Tùy viên Quốc phòng Việt Nam tại các nước đảm bảo chặt chẽ, theo quy định của pháp luật Việt Nam và thông lệ ngoại giao quốc tế. Tiếp tục mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng, hướng dẫn các đơn vị trong toàn quân thực hiện đúng chủ trương, đường lối của Đảng, nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ về công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Bên cạnh đó, Cục tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan thông tấn báo chí Quân đội tham mưu, đề xuất, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, góp phần tạo sự đồng thuận, ủng hộ trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, củng cố lòng tin của bạn bè quốc tế đối với chính sách đối ngoại, chính sách quốc phòng của Việt Nam, góp phần làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Ba là, xây dựng Cục vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Nhiệm vụ hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng hiện nay đã, đang đặt ra yêu cầu cao phải xây dựng tổ chức đảng, đảng viên vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Với nhận thức đó, Đảng ủy, chỉ huy Cục yêu cầu cấp ủy, chỉ huy các cấp tiếp tục quán triệt và chấp hành nghiêm các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác xây dựng Đảng; trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XIII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XIII) về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới và Nghị quyết số 847-NQ/QUTW, ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới. Đồng thời, đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng; chủ động đấu tranh phòng, chống các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, xử lý nghiêm tổ chức đảng, đảng viên vi phạm kỷ luật, bảo đảm khách quan, công minh, chính xác, kịp thời. Cùng với đó, thường xuyên củng cố, kiện toàn, bồi dưỡng, nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu của các cấp ủy, chi bộ, nhất là năng lực tham mưu, đề xuất, hướng dẫn và tổ chức thực hiện công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Tập trung kiện toàn tổ chức biên chế, đảm bảo “tinh, gọn, mạnh”, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên, nhất là đội ngũ cán bộ trẻ có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, năng lực, trình độ chuyên môn, ngoại ngữ giỏi, phương pháp, tác phong làm việc chuyên nghiệp, tư duy sáng tạo, linh hoạt, nhạy bén trong xử lý công việc, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng trong tình hình mới.

Thiếu tướng VŨ THÀNH VĂN, Cục trưởng
_______________       

1 - Đến ngày 04/9/1989, Cục Liên lạc Đối ngoại đổi tên thành Cục Đối ngoại - Bộ Quốc phòng.

2 - Huân chương Quân công hạng Nhất (năm 2014 và 2024), Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì (năm 2021), v.v.