Việt Nam và Cam-pu-chia là hai nước láng giềng, có chung biên giới trên đất liền dài hơn 1.100 km và vùng biển liền kề. Chính phủ và nhân dân hai nước đang nỗ lực xây dựng biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của mỗi nước; đồng thời, thúc đẩy quan hệ hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện Việt Nam - Cam-pu-chia.  

Hội nghị sơ kết công tác hợp tác bảo vệ an ninh trật tự trên biên giới biển giữa BĐBP tỉnh Kiên Giang và Cục Công an Đường thủy CPC

Nhận thức rõ tầm quan trọng của biên giới quốc gia trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những năm qua, Chính phủ, nhân dân hai nước Việt Nam và Cam-pu-chia rất coi trọng việc hoạch định, phân giới, cắm mốc (PG,CM) đường biên giới giữa hai nước. Chính phủ hai nước đã khảo sát, đàm phán, ký kết "Hiệp ước về Nguyên tắc giải quyết các vấn đề biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia" và "Hiệp định về Quy chế biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia" (20-7-1983), "Hiệp định về vùng nước lịch sử  giữa Việt Nam và Cam-pu-chia" (07-7-1982). Trên cơ sở đó, hai nước đã thành lập Ủy ban liên hợp hoạch định biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia và ký "Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia giữa nước Cộng hòa XHCN Việt Nam và nước Cộng hòa nhân dân Cam-pu-chia" (27-12-1985), tạo cơ sở để cụ thể hóa việc hoạch định và PG,CM biên giới trên thực địa. Để kịp thời điều chỉnh công tác PG,CM cho phù hợp với thực tiễn, ngày 10-10-2005, Chính phủ hai nước ký tiếp "Hiệp ước giữa hai nước Cộng hòa XHCN Việt Nam và Vương quốc Cam-pu-chia bổ sung Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 1985"; qua đó, đẩy nhanh tiến độ công tác hoạch định và PG,CM biên giới. Đến nay, hai nước đã xác định được 230/314 vị trí mốc; xây dựng 212/314 vị trí mốc (255 cột mốc), phân định được 345km/1.137km đường biên giới trên bộ.

Trên cơ sở quan điểm, đường lối, chính sách đối ngoại của nhà nước, các hiệp định, hiệp ước và các thỏa thuận đã ký kết, lực lượng bảo vệ biên giới hai nước, trực tiếp là Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng (BĐBP) Việt Nam, Bộ Tư lệnh Lục quân Hoàng gia, Tổng cục Công an Quốc gia Cam-pu-chia đã có những biện pháp hợp tác cụ thể để xây dựng và bảo vệ biên giới chung giữa hai nước, như tổ chức tuần tra chung, trao đổi thông tin, phối hợp phòng, chống các loại tội phạm, nhất là tội phạm ma túy, tàng trữ vũ khí quân dụng, buôn bán phụ nữ và trẻ em. BĐBP Việt Nam đã chủ động giúp các đơn vị bảo vệ biên giới nước bạn Cam-pu-chia về công tác huấn luyện - đào tạo, xây dựng doanh trại, văn phòng liên lạc tại khu vực biên giới, tổ chức khám, chữa bệnh,... Trên cơ sở "Hiệp định về vùng nước lịch sử giữa Việt Nam và Cam-pu-chia", lực lượng Hải quân hai nước cũng đã lập đường dây nóng, tổ chức tuần tra chung hằng năm; phối hợp tổ chức cứu hộ, cứu nạn trên biển,... Căn cứ vào điều kiện thực tế của địa bàn, phong tục, tập quán dân tộc, địa phương, chính quyền các địa phương hai bên biên giới tổ chức nhiều hình thức hợp tác thiết thực, hiệu quả, như: tổ chức các cuộc giao lưu, thăm hỏi, đẩy mạnh thương mại hai chiều, học tập kinh nghiệm phát triển sản xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống đồng bào dân tộc, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số ở khu vực biên giới. Các địa phương cũng chú trọng phối hợp chặt chẽ trong quản lý đường biên, phòng, chống các loại tội phạm, các hoạt động vi phạm pháp luật, không cho các thế lực thù địch lợi dụng để xuyên tạc, kích động gây chia rẽ tình đoàn kết hữu nghị giữa hai dân tộc và làm cản trở tiến trình hoạch định, PG,CM biên giới. Với tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch trên đất liền và trên biển, được phép của Chính phủ ba nước: Việt Nam, Cam-pu-chia, Thái Lan, tỉnh Kiên Giang đã ký kết hợp tác với các tỉnh ven biển Sihanouk Ville, Kampot, Kep, Koh Kong của Vương quốc Cam-pu-chia và Chanthaburi của Thái Lan, tổ chức tuyến du lịch đường biển từ Kiên Giang đến Chanthaburi và tỉnh Trat giáp Koh Kong. Chính quyền tỉnh Kiên Giang và tỉnh Koh Kong cũng phối hợp tổ chức nhiều hội chợ, hội thảo để quảng bá, giới thiệu, khai thác tiềm năng thương mại - du lịch, đa dạng hóa các loại hình dịch vụ du lịch của nhau. Chính quyền và cơ quan chức năng của các địa phương hai bên biên giới đã chú trọng phối hợp tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh ở Cam-pu-chia... Những hoạt động thiết thực, cụ thể đó đã góp phần giữ vững an ninh, ổn định khu vực biên giới giữa hai nước; củng cố, đưa quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam - Cam-pu-chia phát triển cả bề rộng và chiều sâu; qua đó, góp phần giữ vững an ninh, ổn định trên vùng biển chung. 

Để tiếp tục xây dựng biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, ngang tầm với mối quan hệ "láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài", Chính phủ Việt Nam và Cam-pu-chia đã nhất trí tăng cường các giải pháp đồng bộ; tập trung vào một số lĩnh vực chủ yếu sau:

Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và nhân dân hai nước về việc hoạch định, PG,CM trên biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia. Theo đó, hai nước đẩy mạnh công tác tuyên truyền, làm cho các cấp, các ngành và nhân dân hiểu rõ tầm quan trọng của việc xác định đường biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia (cả trên đất liền và trên biển, với hệ thống mốc giới hiện đại) là chủ trương chiến lược của Chính phủ hai nước, phù hợp với sự phát triển của mỗi nước, xu thế phát triển của ASEAN và quốc tế, nhất là quyết tâm của ASEAN xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Việc này cũng mở ra cơ hội, tạo điều kiện cho các địa phương biên giới hai bên mở rộng hợp tác, phát triển kinh tế, tăng cường giao lưu hữu nghị; tạo tiền đề vững chắc để xây dựng biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển. Bài học từ hoạt động thực tiễn cho thấy, để công tác tuyên truyền đạt kết quả, chính quyền các địa phương trên biên giới hai nước cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ để công tác tuyên truyền đảm bảo đúng định hướng, nội dung và có phương pháp phù hợp, thiết thực, hiệu quả. Công tác tuyên truyền cần được triển khai đồng bộ, tập trung có trọng tâm, trọng điểm, nhất là đẩy mạnh tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, thông qua hoạt động giao lưu trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của các cấp, các ngành địa phương hai nước. Nội dung tuyên truyền cần làm cho mọi người dân nắm chắc quan điểm, đường lối, chính sách về biên giới của hai Nhà nước; tinh thần cơ bản của các công ước quốc tế về biển, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; các hiệp định, thỏa thuận biên giới đã được hai nước ký kết,... Qua đó, các cấp, các ngành và nhân dân nâng cao ý thức trách nhiệm đối với nhiệm vụ hoạch định, PG,CM biên giới; nâng cao tinh thần cảnh giác, kiên quyết ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn "diễn biến hòa bình" và các hoạt động xuyên tạc, phá hoại khác của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc an ninh, chủ quyền biên giới quốc gia.

Hai là, đẩy nhanh tiến độ công tác hoạch định, PG,CM trên tuyến biên giới trên bộ giữa hai nước. Đây là nhiệm vụ mang tính đặc thù, phức tạp cao, nên Chính phủ hai nước luôn quan tâm chỉ đạo sát sao và quyết liệt. Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng, tính đến cuối năm 2011, nhiều hạng mục trong hoạch định, PG,CM không hoàn thành kế hoạch đề ra; khối lượng công việc còn lại rất lớn¹. Để có thể hoàn thành chủ trương mà hai nước đã nhất trí là hoàn thành phân định, PG,CM biên giới trên bộ Việt Nam - Cam-pu-chia vào năm 2012, Chính phủ hai nước đã thống nhất tiếp tục phối hợp thực hiện có hiệu quả các hiệp ước, hiệp định và các thỏa thuận giữa hai nước về biên giới; có các biện pháp cụ thể đẩy nhanh tiến độ công tác PG,CM tuyến biên giới trên bộ, trên tinh thần cầu thị, hợp tác hữu nghị, quan tâm đến lợi ích chính đáng của nhau, tôn trọng nguyên tắc và các văn bản pháp lý, kỹ thuật đã thỏa thuận, ký kết. Trong thực hiện, hai bên tăng cường các cuộc đàm phán các cấp thuộc Ủy ban liên hợp hoạch định biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia và tham vấn của các bộ, ngành, địa phương liên quan để đề ra các biện pháp phù hợp giải quyết các khu vực tồn đọng, phức tạp, nhạy cảm, các vấn đề về nhận thức và kỹ thuật mà hai bên chưa thống nhất. Một vấn đề mà hai bên cũng rất coi trọng là cùng với hoạch định, PG,CM các tuyến biên giới còn tồn đọng, tiếp tục củng cố vững chắc các tuyến biên giới đã được hoạch định, PG,CM, để việc hoạch định, PG,CM trên toàn tuyến giữa hai nước đảm bảo tiến độ về thời gian và chất lượng đã đề ra.

Ba là, tăng cường mở rộng hợp tác giữa các cơ quan, ngành chức năng, địa phương hai nước ở khu vực biên giới trong bảo vệ an ninh, chủ quyền, xây dựng biên giới hòa bình, hợp tác và phát triển.  Theo đó, BĐBP Việt Nam và lực lượng bảo vệ biên giới của Cam-pu-chia đã nhất trí đẩy mạnh các hoạt động hợp tác trong công tác huấn luyện, đào tạo, nâng cao trình độ và khả năng chuyên môn cho sĩ quan và các đơn vị biên phòng; tăng cường các hoạt động tuần tra, kiểm soát chung; tổ chức giao ban định kỳ để trao đổi thông tin, xử lý các vấn đề nảy sinh; ngăn chặn và trấn áp các loại tội phạm, nhất là tội phạm ma túy, cướp có vũ trang, buôn bán phụ nữ, trẻ em, buôn lậu trên biên giới,... Lực lượng Hải quân hai nước cũng nhất trí tiếp tục nâng cao hiệu quả các hoạt động hợp tác, như: tăng cường các cuộc thăm viếng của các quan chức, tàu thuyền hải quân; tổ chức tuần tra chung; xây dựng các trung tâm chỉ huy, kiểm soát, thông tin dùng chung; phối hợp đào tạo, huấn luyện; thiết lập đường dây nóng;... Trước yêu cầu mới, Hải quân hai nước cũng tăng cường mở rộng hợp tác với Hải quân các nước ASEAN trong phòng, chống các mối đe dọa an ninh phi truyền thống, nhất là hợp tác trong việc cung cấp thông tin tình báo; diễn tập phòng, chống các loại tội phạm, phòng, chống các thảm họa thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn trên biển; phối hợp tuần tra, nghiên cứu bảo vệ tài nguyên, môi trường sinh thái biển... Các địa phương hai nước trên tuyến biên giới cũng chú trọng tăng cường hợp tác toàn diện trên các mặt, với nhiều hình thức, nội dung phong phú, thiết thực, hiệu quả để không ngừng vun đắp quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước.

Quan hệ hữu nghị truyền thống máu thịt Việt Nam - Cam-pu-chia đã được tôi luyện trong đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, đế quốc, lật đổ chế độ diệt chủng Pôn Pốt (07-01-1979) trước đây, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước hiện nay. Quan hệ hữu nghị truyền thống đó là tài sản vô cùng quý báu của hai nước, hai dân tộc anh em Việt Nam - Cam-pu-chia. Chính phủ và nhân dân hai nước đang nỗ lực vun đắp, củng cố, đưa quan hệ hai nước ngày càng đơm hoa, kết trái; trong đó, xây dựng biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển là một trọng tâm, một chủ trương chiến lược đúng đắn, không chỉ góp phần bảo vệ an ninh, chủ quyền biên giới quốc gia của mỗi nước, mà còn thiết thực thúc đẩy quan hệ láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện giữa hai nước không ngừng phát triển, đời đời bền vững; đồng thời, góp phần tích cực cho hòa bình, ổn định của khu vực và thế giới.

Đại tá NGUYỄN THANH BÌNH và ĐỒNG ĐỨC

__________

1 - Đến cuối tháng 11-2011, tuyến biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia vẫn còn 9 khu vực với hơn 80 km đường biên và 46 vị trí mốc chưa chuyển vẽ và hơn 700 km đường biên giới đã chuyển vẽ nhưng chưa PG,CM trên thực địa.