Đối ngoại quốc phòng là bộ phận quan trọng của đối ngoại quốc gia, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, kiến tạo môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước. Nhận thức rõ điều đó, Viện Quan hệ Quốc tế về Quốc phòng đã và đang nỗ lực phấn đấu cùng toàn quân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ hợp tác quốc tế và đối ngoại quốc phòng trong thời kỳ mới.

Quán triệt, thực hiện chủ trương của Đảng về hội nhập quốc tế và đối ngoại về quốc phòng, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; đồng thời, trên cơ sở nghiên cứu, nắm bắt kịp thời vai trò, xu thế hội nhập quốc tế về quốc phòng trong khu vực và trên thế giới, ngày 21/12/2002, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 189/QĐ-BQP thành lập Viện Quan hệ Quốc tế về Quốc phòng. Đây là cơ quan trọng yếu, có nhiệm vụ nghiên cứu tình hình quốc phòng, an ninh khu vực, quốc tế; tham mưu cho Bộ Quốc phòng về công tác đối ngoại quốc phòng; trực tiếp tổ chức và tham gia các hội nghị, hội thảo, diễn đàn an ninh đa phương, đối thoại an ninh song phương trong khu vực và quốc tế.

Ngay sau khi thành lập, Viện tập trung quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và kế thừa tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh, nhất là quan điểm “thêm bầu bạn, bớt kẻ thù” và phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến” để vận dụng nghiên cứu, dự báo xu hướng quan hệ quốc tế, chiến lược, chính sách quốc phòng, an ninh, đối ngoại của các nước, tình hình hợp tác quốc phòng, an ninh song phương, đa phương. Trên cơ sở đó, tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng chủ trương, giải pháp, đối sách quan hệ quốc tế về quốc phòng, tham gia các cơ chế hợp tác quốc phòng khu vực, quốc tế song phương, đa phương ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất và đạt hiệu quả thiết thực.

Những năm gần đây, Viện phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xây dựng, triển khai nhiều nghị quyết, đề án, kế hoạch, chương trình hành động hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng; thúc đẩy sáng kiến hợp tác quốc phòng, an ninh đa phương ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất, hiệu quả; tham mưu và tổ chức thành công nhiều hội nghị quân sự, quốc phòng ASEAN và tham gia các hội nghị, diễn đàn, đối thoại song phương, đa phương khu vực, quốc tế; thẩm định hàng nghìn văn bản liên quan đến đối ngoại quốc phòng của các bộ, ban, ngành Trung ương,… theo chức năng, nhiệm vụ.

Hằng năm, Viện tổ chức đón tiếp nhiều đoàn cán bộ cấp cao, các học giả, chuyên gia, quan chức quốc phòng từ các nước đến thăm và làm việc tại Việt Nam. Chủ động thiết lập mạng lưới đối tác với các viện nghiên cứu ở trong và ngoài nước, thúc đẩy hợp tác trao đổi, nghiên cứu các vấn đề quốc tế cùng quan tâm; cùng nhau tìm kiếm các biện pháp nhằm thúc đẩy quan hệ về quốc phòng, an ninh giữa Việt Nam với các nước, các tổ chức khu vực và quốc tế. Thông qua trao đổi, bạn bè quốc tế hiểu đúng đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta; chính sách quốc phòng hòa bình, tự vệ của Việt Nam, nhằm tăng cường sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau, thúc đẩy hợp tác, tạo thế và lực cho hợp tác song phương, ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn đa phương, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, phát triển trong khu vực và thế giới. Bên cạnh đó, Viện quan tâm, đầu tư phát triển Tạp chí Quan hệ Quốc phòng, nâng cao chất lượng công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại nói chung, đối ngoại quốc phòng nói riêng. Với những thành tích đạt được trong 20 năm qua, Viện vinh dự được Đảng, Nhà nước, Quân đội và bạn bè quốc tế trao tặng nhiều phần thưởng cao quý¹. Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 20 năm Ngày truyền thống, Viện vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất. Đây là nguồn cổ vũ, động viên rất lớn để cán bộ, nhân viên tiếp tục phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao.

Thủ trưởng Viện phát biểu chào mừng Hội nghị thường niên Hạ sĩ quan Lục quân các nước ASEAN lần thứ 10 tại Hà Nội (năm 2022)

Những năm tới, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó dự báo. Thế giới bước vào giai đoạn tái định hình sau đại dịch Covid-19 với những thay đổi mang tính bước ngoặt. Trật tự quốc tế phát triển theo xu hướng đa cực, đa trung tâm với sự thay đổi trong tương quan lực lượng. Khu vực châu Á - Thái Bình Dương trở thành trung tâm của các liên kết kinh tế mới, đồng thời là trọng điểm cạnh tranh chiến lược của các nước lớn. Tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo diễn ra căng thẳng, phức tạp, quyết liệt hơn. Các thách thức an ninh phi truyền thống tác động ngày càng sâu sắc đến nước ta trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có quốc phòng, an ninh. Trước những diễn biến của thế giới và khu vực nêu trên, để tiếp tục nâng cao chất lượng công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, góp phần bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”, Viện tập trung thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau:

Một là, tiếp tục giáo dục nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ các cấp về quan điểm, đường lối của Đảng đối với công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Xuất phát từ đặc thù công việc, đội ngũ cán bộ của Viện phải thường xuyên hoạt động độc lập, xa sự quản lý của cấp trên, tiếp xúc với các tổ chức, cá nhân nước ngoài nên việc giáo dục, quán triệt nắm vững chủ trương, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng là ‘‘kim chỉ nam’’ cho đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Để thực hiện tốt nội dung này, Viện xác định, tiếp tục tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ các cấp về mục tiêu, quan điểm, phương châm, nguyên tắc cũng như yêu cầu, nội dung, nhiệm vụ, giải pháp đối ngoại đã được thể hiện trong các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, trọng tâm là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 10/4/2013 của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Hội nhập quốc tế”; Nghị quyết số 806-NQ/QUTW, ngày 31/12/2013 của Quân ủy Trung ương về hội nhập quốc tế và đối ngoại về quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Quá trình thực hiện, Viện coi trọng đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục, vận dụng sáng tạo, hiệu quả các hình thức giáo dục, bồi dưỡng, như: tổ chức học tập trung kết hợp với cấp trên bồi dưỡng cho cấp dưới và tự nghiên cứu, tự học của mỗi cán bộ; tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả nghiên cứu, học tập và lấy kết quả đó làm một tiêu chí quan trọng để đánh giá, bình xét chất lượng cán bộ, đảng viên.

Hai là, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới. Trong những năm tới, hợp tác quốc phòng, an ninh đa phương khu vực và thế giới sẽ tiếp tục phát triển theo hướng mở rộng, thực chất cả về nội dung, quy mô, hình thức và cấp độ; trong khi đó, đối tượng và đối tác của cách mạng Việt Nam ngày càng đan xen, phức tạp và chuyển hóa mau lẹ hơn. Để nắm chắc tình hình, tham mưu có hiệu quả cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng trong các quan hệ quốc tế, phòng ngừa các nguy cơ từ xa, Viện xác định phải tiếp tục tập trung xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, coi đây là nhân tố quan trọng, quyết định chất lượng, hiệu quả công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng của đơn vị. Trước hết, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo làm tốt công tác quy hoạch, sắp xếp, đào tạo, bổ nhiệm để kiện toàn tổ chức, biên chế đội ngũ cán bộ các cấp. Cùng với tổ chức mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng tại chỗ để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, Viện chủ động phối hợp với cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng làm tốt công tác quy hoạch, điều chuyển, gửi cán bộ đi đào tạo tại các học viện, nhà trường trong và ngoài Quân đội, kết hợp với đào tạo ở nước ngoài; bảo đảm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cả trước mắt và lâu dài. Trong đó, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Tăng cường công tác phối hợp nghiên cứu, trao đổi đoàn, tổ chức hội thảo, hội nghị, diễn đàn với các viện nghiên cứu có uy tín ở trong và ngoài nước để đội ngũ cán bộ học hỏi, tích lũy kinh nghiệm, nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Ba là, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng nâng cao chất lượng công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Đối ngoại quốc phòng là một bộ phận của đối ngoại quốc gia, nên quá trình thực hiện cần có sự phối hợp chặt chẽ với ba kênh đối ngoại trụ cột (đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại nhân dân) và đối ngoại các ngành, lĩnh vực: an ninh, kinh tế, văn hóa,… tạo thế trận đối ngoại tổng thể, phát huy sức mạnh tổng hợp để đối ngoại quốc phòng hoạt động hiệu quả. Do vậy, Viện tiếp tục tăng cường trao đổi, chia sẻ thông tin, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan đối ngoại của Đảng, Nhà nước, Quân đội và các cơ quan liên quan để nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu, dự báo và tham mưu chiến lược về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng; nắm chắc tình hình thế giới, khu vực, nhất là sự điều chỉnh chiến lược, chính sách quốc phòng, an ninh, đối ngoại của các nước lớn, các nước láng giềng. Chú trọng đánh giá, phân tích những thuận lợi, khó khăn tác động trực tiếp đến quốc phòng, an ninh của đất nước và nhiệm vụ hội nhập quốc tế đối ngoại quốc phòng, làm cơ sở tham mưu giúp Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng xây dựng, hoạch định chiến lược, đối sách xử lý các tình huống đối ngoại, quan hệ quốc tế phù hợp đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Cùng với đó, Viện tập trung phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng tham gia xây dựng Chiến lược hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo; triển khai tổ chức thực hiện tốt các khâu đột phá trong hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Đặc biệt là xây dựng, củng cố mối quan hệ hòa bình, hữu nghị, hợp tác, ổn định vững chắc, cùng phát triển với các quốc gia láng giềng; chủ động tham mưu, đề xuất các sáng kiến và tham gia có trách nhiệm, hiệu quả vào các cơ chế, diễn đàn an ninh khu vực và quốc tế. Đồng thời, phát huy thế mạnh kênh trao đổi, làm việc với giới chức ngoại giao, quân sự nước ngoài tại Hà Nội, thế mạnh kênh xuất bản Tạp chí Quan hệ Quốc phòng để đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại về quá trình hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng Việt Nam thời kỳ mới.

Kế thừa thành quả đạt được trong 20 năm xây dựng, phát triển và trưởng thành, kết hợp với việc triển khai đồng bộ, hiệu quả các nội dung trên, cán bộ, nhân viên Viện Quan hệ Quốc tế về Quốc phòng tin tưởng rằng, trong giai đoạn mới, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; sự phối hợp, giúp đỡ của cơ quan các cấp, Viện sẽ tiếp tục thực hiện ngày càng tốt hơn nữa công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, góp phần bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa” vững chắc.

Đại tá DƯƠNG QUÝ NAM, Viện trưởng
_______________

1 - Huân chương Chiến công hạng Nhì; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì, hạng Ba; Bằng khen của Chính phủ; Bằng khen của Quốc hội; Bằng khen của Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Huân chương Lao động hạng Nhì của Lào, cùng nhiều Cờ thưởng thi đua của Bộ Quốc phòng.