Là tỉnh biên giới trọng điểm trên địa bàn Tây Bắc, những năm qua, Lai Châu luôn phát huy mọi nguồn lực, tiềm năng, thế mạnh để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh và đối ngoại ở khu vực biên giới. Trong đó, việc lãnh đạo, chỉ đạo công tác đối ngoại biên phòng, ngoại giao nhân dân được Tỉnh hết sức coi trọng.

Lai Châu là tỉnh miền núi, biên giới - nơi địa đầu Tây Bắc của Tổ quốc - có hơn 265 km đường biên giới tiếp giáp với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc); có khu vực biên giới trải rộng trên 4 huyện¹, 23 xã, 231 thôn, bản với 10 dân tộc anh em sinh sống. Hơn nữa, khu vực biên giới của Tỉnh có xuất phát điểm về kinh tế thấp, giao thông đi lại khó khăn; năng lực lãnh đạo, quản lý điều hành của đội ngũ cán bộ các cấp không đồng đều; các hoạt động chống phá, buôn lậu, tội phạm qua biên giới ngày càng phức tạp; trong đó, việc truyền đạo trái pháp luật cùng các hoạt động kích động, chia rẽ đoàn kết dân tộc, chia rẽ tình hữu nghị giữa nhân dân hai bên biên giới diễn ra thường xuyên với nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt. Để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XII của Đảng về “Xây dựng, củng cố đường biên giới trên bộ hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển…”², Lai Châu xác định: phải phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành, địa phương, lực lượng vũ trang và toàn dân, lấy Bộ đội Biên phòng làm nòng cốt nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh và đối ngoại ở khu vực biên giới; trong đó, hết sức coi trọng công tác đối ngoại biên phòng, ngoại giao nhân dân.

Trưởng 2 đoàn đại biểu Đại diện biên giới Đoạn 2, biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc ký biên bản ghi nhớ cuộc Hội đàm 6 tháng cuối năm 2016, tại Cửa khẩu Quốc gia Ma Lù Thàng. (Ảnh: baolaichau.vn)

Thực hiện chủ trương đó, những năm qua, cùng với đẩy mạnh phát triển kinh tế, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Tỉnh tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo với nhiều biện pháp đồng bộ đối với nhiệm vụ này và đạt được kết quả quan trọng. Nổi bật là, nhận thức về quốc gia, quốc giới, chủ quyền lãnh thổ và các quy chế về biên giới, cửa khẩu của cấp ủy, chính quyền cơ sở và nhân dân có bước chuyển biến tích cực. Các chế độ giao ban, hội đàm, trao đổi thông tin, phối hợp tuần tra chung (cả định kỳ, đột xuất) và giải quyết các vụ việc liên quan đến hai bên biên giới giữa Bộ đội Biên phòng Tỉnh với lực lượng và cơ quan chức năng Trung Quốc được tổ chức thường xuyên, đi vào nền nếp, đạt hiệu quả thiết thực. Việc kết nghĩa, giao lưu giữa các cụm dân cư cùng các hoạt động thăm thân, xuất, nhập cảnh (theo đúng quy chế và pháp luật) của nhân dân hai bên biên giới được đẩy mạnh. Nhờ đó, quan hệ giữa chính quyền, nhân dân khu vực hai bên biên giới có bước phát triển mới, ngày càng đi vào chiều sâu, góp phần xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

Bên cạnh kết quả đã đạt được, công tác đối ngoại biên phòng và ngoại giao nhân dân trên địa bàn Tỉnh cũng còn một số hạn chế cần khắc phục. Đó là, công tác nắm, phân tích, dự báo tình hình liên quan đến nhiệm vụ đối ngoại chưa toàn diện; việc phối hợp giữa cấp ủy, chính quyền cơ sở với Bộ đội Biên phòng trong thực hiện nhiệm vụ có mặt còn bất cập; ý thức quốc gia, quốc giới của một bộ phận đồng bào chưa cao, v.v. Trong khi đó, lợi dụng xu thế hội nhập, hợp tác cùng chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước, các thế lực thù địch đẩy mạnh hoạt động chống phá, tổ chức truyền đạo trái pháp luật, lôi kéo đồng bào di, dịch cư tự do; thậm chí, dùng thủ đoạn xuyên tạc, kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ quan hệ hữu nghị truyền thống giữa nhân dân hai bên biên giới, v.v. Tình hình đó đòi hỏi Đảng bộ, chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân trong Tỉnh phải không ngừng nâng cao cảnh giác, thống nhất nhận thức và tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng, quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới mà Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Tỉnh lần thứ XIII đã xác định. Trong đó, đối ngoại biên phòng và ngoại giao nhân dân là một trong những nội dung trọng tâm cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, với nhiều giải pháp đồng bộ, phù hợp.

Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên cùng toàn dân về công tác đối ngoại biên phòng, ngoại giao nhân dân trên địa bàn biên giới. Để thực hiện có hiệu quả mục tiêu này, Tỉnh chỉ đạo các địa phương, ban, ngành, đoàn thể và lực lượng vũ trang đẩy mạnh việc giáo dục, tuyên truyền về đối ngoại biên phòng và ngoại giao nhân dân; trong đó, tập trung làm rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác này, nhất là trong bối cảnh nước ta hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Theo đó, Tỉnh yêu cầu các cấp quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng về đối ngoại biên phòng và ngoại giao nhân dân đã được thể hiện trong các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Chính phủ, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành liên quan. Trên cơ sở đó, hằng năm, Tỉnh chỉ đạo Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng và Ủy ban nhân dân các huyện biên giới đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động quần chúng, làm cho nhân dân nắm vững các nội dung về chủ quyền lãnh thổ Tổ quốc; hiểu rõ vấn đề quốc gia, quốc giới cùng các quy định, quy chế trên từng tuyến biên giới, cửa khẩu. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, quyết tâm, trách nhiệm cho mọi tổ chức, công dân trong thực hiện nhiệm vụ đối ngoại ở khu vực biên giới bằng những việc làm cụ thể, thiết thực; đồng thời, nêu cao cảnh giác, chủ động đấu tranh với mọi luận điệu của các thế lực thù địch xuyên tạc về mối quan hệ Việt Nam - Trung Quốc. Quá trình thực hiện, Tỉnh luôn chủ động có kế hoạch chỉ đạo kịp thời; vận dụng linh hoạt nhiều hình thức, biện pháp giáo dục, tuyên truyền toàn diện, sâu rộng cho tất cả các đối tượng; trong đó, coi trọng đối tượng là cán bộ thuộc cấp ủy, chính quyền cơ sở, các già làng, trưởng bản biên giới, cán bộ, chiến sĩ các đồn, trạm biên phòng - những người hằng ngày, hằng giờ trực tiếp làm nhiệm vụ và thực hiện công tác đối ngoại ở khu vực biên giới, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động đối với nhiệm vụ quan trọng này.

Tăng cường chỉ đạo thúc đẩy hợp tác phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh ở khu vực biên giới, làm cơ sở nâng cao chất lượng, hiệu quả đối ngoại biên phòng và ngoại giao nhân dân trong tình hình mới. Biên giới quốc gia nói chung, tuyến biên giới của Tỉnh nói riêng, về cơ bản là biên giới thuộc dạng “mở”. Đó không chỉ là “phên giậu” quốc gia, mà còn là không gian hợp tác với các nước, trước hết là với nước láng giềng. Vì thế, đẩy mạnh hợp tác phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh trên địa bàn Tỉnh là vấn đề quan trọng, tạo thực lực để nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc quan điểm, đường lối đối ngoại của Đảng, nhất là Nghị quyết 22-NQ/TW, ngày 10-4-2013 của Bộ Chính trị (khóa X), Chỉ thị 15/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về hợp tác kinh tế đối ngoại,… Tỉnh đã cụ thể hóa thành các kế hoạch, chương trình hợp tác kinh tế qua biên giới trên từng ngành, lĩnh vực; trong đó, coi trọng hợp tác phát triển thương mại đầu tư, công nghiệp khai khoáng,… và kinh tế cửa khẩu, nhất là khu vực cửa khẩu Ma Lù Thàng. Đồng thời, Tỉnh chỉ đạo các địa phương, cơ sở đẩy mạnh hợp tác với các địa phương của huyện Kim Bình, Lục Xuân (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc), giúp đỡ nhau về kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, bao tiêu sản phẩm nông nghiệp để cùng nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Trên nền tảng quan hệ hợp tác đó, tiếp tục thúc đẩy việc tổ chức giao lưu hữu nghị, kết nghĩa giữa các thôn, bản hai bên, các hoạt động văn hóa, thể thao nhân các ngày lễ, tết cổ truyền của hai nước, góp phần tăng cường sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau giữa cấp ủy, chính quyền và nhân dân hai bên biên giới.

Bên cạnh đó, Tỉnh chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo tăng cường quốc phòng - an ninh ở khu vực biên giới, tạo cơ sở để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đối ngoại nói chung, đối ngoại biên phòng nói riêng trong tình hình mới. Theo đó, các lực lượng, địa phương cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu, đánh giá, dự báo tình hình, nhất là dự báo chính xác các tình huống về quốc phòng - an ninh cùng các vấn đề nảy sinh ở khu vực biên giới; trên cơ sở đó, chủ động xây dựng kế hoạch, phương án đối ngoại và tổ chức thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ này. Riêng đối với lực lượng Bộ đội Biên phòng, phải nắm chắc tình hình nội, ngoại biên, những biến động của từng địa bàn, xác định rõ các trọng điểm về quốc phòng - an ninh; từ đó, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương và có biện pháp hợp tác chặt chẽ với lực lượng bảo vệ biên giới của Trung Quốc, xử lý có hiệu quả các vụ việc liên quan đến hai bên biên giới. Quá trình thực hiện phải bảo đảm đúng nguyên tắc, phương châm, đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta, thông lệ quốc tế, quy định, luật pháp của hai bên. Tiếp tục thực hiện đa dạng hình thức, phương pháp đối ngoại, như: gặp gỡ trao đổi, hội đàm; phối hợp tuần tra song phương, tổ chức giao lưu, thăm hỏi; thông báo tình hình, thiết lập đường dây nóng giữa hai bên, nhằm xử lý kịp thời, có hiệu quả các vấn đề nảy sinh ngay trên biên giới.

Coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo Bộ đội Biên phòng phối hợp chặt chẽ với các cấp, ngành, lực lượng và địa phương trong đối ngoại biên phòng và ngoại giao nhân dân ở khu vực biên giới. Xây dựng, quản lý và bảo vệ biên giới quốc gia là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn dân; trong đó, Bộ đội Biên phòng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách. Vì thế, phối hợp chặt chẽ giữa Bộ đội Biên phòng với các cấp, ngành, lực lượng và địa phương là vấn đề quan trọng, cấp thiết nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp trong đối ngoại biên phòng, ngoại giao nhân dân ở địa bàn biên giới. Để làm được điều đó, Tỉnh tập trung chỉ đạo Bộ đội Biên phòng chủ trì phối hợp với các cấp, ngành, lực lượng, địa phương và tổ chức liên quan tham mưu, đề xuất với Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân Tỉnh các chủ trương, đối sách và triển khai thực hiện nhiệm vụ đối ngoại biên phòng, ngoại giao nhân dân với nhiều giải pháp đồng bộ, phù hợp. Trong phối hợp phải bảo đảm toàn diện, nhưng có trọng tâm, trọng điểm; trong đó, chú trọng nâng cao hiệu quả phối hợp giữa Bộ đội Biên phòng với cấp ủy, chính quyền địa phương và các lực lượng ở cơ sở, nhất là phối hợp giữa các đồn, trạm biên phòng với các xã, thôn, bản và hộ gia đình biên giới, nhằm nâng cao hiệu quả đối ngoại. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Sở Ngoại vụ, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị của Tỉnh và lực lượng chức năng liên quan trong nắm bắt tình hình, trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm đối ngoại và trong xử lý các vụ việc phức tạp xảy ra trên biên giới. Ngoài ra, thông qua hoạt động đối ngoại, Bộ đội Biên phòng Tỉnh cần chủ động tăng cường quan hệ hợp tác, phối hợp với các lực lượng bảo vệ biên giới của Trung Quốc, có biện pháp đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm, hoạt động móc nối xây dựng cơ sở ngầm cùng những hành vi xâm phạm chủ quyền, an ninh biên giới,… góp phần quản lý, bảo vệ và xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác, cùng phát triển.

ĐỖ NGỌC AN, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân Tỉnh

______________

1 - Gồm các huyện: Mường Tè, Sìn Hồ, Phong Thổ và Nậm Nhùn.

2 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2016, tr. 150.