Việt Nam là một quốc gia biển. Bởi vậy, tăng cường công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về vị trí quan trọng của biển, đảo đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH là vấn đề cấp thiết. Đây là trách nhiệm chính trị của mọi tổ chức, lực lượng trong hệ thống chính trị, trong đó có Quân đội nhân dân.

Tọa đàm Sỹ quan trẻ với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc  (Nguồn: qdnd.vn)

Biển, đảo Việt Nam có vị trí đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế - xã hội, môi trường, quốc phòng - an ninh (QP-AN) của đất nước, cũng như môi trường hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải, hàng không đối với các nước trong khu vực và trên thế giới.

 Từ muôn đời nay, nhân dân ta đã bám biển, dựa vào biển, ra sức vươn khơi, vừa khai thác tiềm năng to lớn từ biển phục vụ cho “quốc kế, dân sinh”, vừa khẳng định, chủ quyền, chống giặc ngoại xâm từ hướng biển. Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, tầm quan trọng của biển còn nguyên giá trị và chưa được khai thác nhiều. Cũng vì thế, Đảng ta đã ban hành Nghị quyết Trung ương 4 (khóa X) về Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, nhằm đẩy nhanh phát triển kinh tế biển gắn với QP-AN trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tiếp đó, để khẳng định cơ sở pháp lý về đường cơ sở, nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa, các đảo, quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa và quần đảo khác thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia; hoạt động trong vùng biển Việt Nam; phát triển kinh tế biển; quản lý và bảo vệ biển, đảo, ngày 21-6-2012, Nhà nước ban hành Luật biển Việt Nam, phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 và thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, do đặc điểm lịch sử và địa lý, giữa Việt Nam và các nước xung quanh Biển Đông có vùng chồng lấn trên biển, thềm lục địa và một số tranh chấp cần được giải quyết. Với tinh thần hòa hiếu, hòa hợp, để giữ vững môi trường hòa bình, an ninh trên Biển Đông, tạo điều kiện cho nhân dân trong khu vực cùng khai thác tiềm năng, thế mạnh từ biển, đảo phục vụ cho sự nghiệp phát triển của mỗi nước, Việt Nam đã ký với các quốc gia có liên quan những hiệp định, quy định, quy tắc ứng xử trên Biển Đông. Đáng chú ý là: Hiệp định phân định Vịnh Bắc Bộ và Hiệp định hợp tác nghề cá ở Vịnh Bắc Bộ với Trung Quốc; Hiệp định về Vùng nước lịch sử với Cam-pu-chia; Hiệp định phân định ranh giới trên biển với Thái Lan; Thỏa thuận về hợp tác khai thác chung trong khu vực thềm lục địa chồng lấn giữa hai nước với Ma-lai-xi-a; Hiệp định phân định ranh giới thềm lục địa hai nước với In-đô-nê-xi-a. Đây là những căn cứ lịch sử, thực tiễn và pháp lý về chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam ở Biển Đông.

Để phát huy tiềm năng, thế mạnh và bảo vệ chủ quyền biển, đảo, những năm qua, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Tổng cục Chính trị luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn các cấp thực hiện tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân về vai trò, vị trí của biển, đảo Việt Nam đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đưa công tác này vào nghị quyết lãnh đạo, cụ thể hóa thành chương trình, kế hoạch công tác của người chỉ huy, lấy kết quả công tác tuyên truyền để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tập thể và cá nhân. Đồng thời, phối hợp tham mưu, đề xuất với các cấp ủy, chính quyền, các bộ, ban, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội Trung ương và địa phương, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho các tầng lớp nhân dân về biển, đảo; quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, cơ sở pháp lý, chứng cứ lịch sử,… khẳng định chủ quyền biển, đảo của Việt Nam. Từ đó, xây dựng ý thức, trách nhiệm và quyết tâm chính trị, tích cực học tập, rèn luyện, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, không ngừng nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Hằng năm, Quân chủng Hải quân, Cảnh sát biển Việt Nam, Bộ đội Biên phòng, những đơn vị đóng quân ở các địa phương ven biển, trên đảo đã kết hợp chặt chẽ với các cơ quan tuyên giáo, phương tiện thông tin, truyền thông, báo chí ở Trung ương và địa phương xây dựng kế hoạch, tổ chức bồi dưỡng báo cáo viên, biên soạn, phát hành tài liệu, tờ rơi, phim, vi-đi-ô-clip,… để tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân, nhất là đối với nhân dân sinh sống ở các địa phương ven biển, ngư dân làm ăn trên biển, kiều bào ta ở nước ngoài về vai trò, vị trí của biển, đảo và chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán trên biển của Việt Nam theo luật pháp và thông lệ quốc tế. Phối hợp tổ chức đưa nhiều đoàn đại biểu lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể các cấp, nhân dân trong nước và kiều bào ta ở nước ngoài,… đến thăm, động viên quân - dân trên quần đảo Trường Sa, nhà giàn DK1; tổ chức đặt đá chủ quyền, trồng cây bàng vuông Trường Sa ở một số địa phương,… Những việc làm đó đã góp phần nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm và sức mạnh tổng hợp của các tầng lớp nhân dân đối với nhiệm vụ tăng cường QP-AN, xây dựng “thế trận lòng dân” trên biển, đề cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng đối phó với mọi tình huống có thể xảy ra, quản lý và bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo Tổ quốc.

Từ đầu tháng 5-2014 đến nay, tình hình Biển Đông diễn biến phức tạp, căng thẳng do việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của nước ta. Việc làm này đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán trên biển của Việt Nam; vi phạm luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; vi phạm Tuyên bố về cách ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc đã ký kết với ASEAN; đe dọa an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở khu vực và trên thế giới. Trước tình hình trên, các đơn vị đã nhạy bén, nắm vững diễn biến trên biển, phối hợp với các cấp, các ngành ở Trung ương và địa phương kịp thời thông tin tuyên truyền, định hướng tư tưởng, dư luận trong nước và quốc tế về hành động, âm mưu, ý đồ của Trung Quốc đối với Biển Đông. Đồng thời, chủ động đẩy mạnh tuyên truyền quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chủ trương và đối sách đấu tranh bằng biện pháp hòa bình, trên tinh thần độc lập, tự chủ, hòa hợp, hòa hiếu của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta; động viên ngư dân ra khơi bám biển, kết hợp với các lực lượng thực thi pháp luật trên biển đấu tranh, bảo vệ độc lập, chủ quyền thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc,… Những việc làm đó, không những bồi đắp tinh thần yêu nước, củng cố khối đại toàn kết toàn dân tộc, mà còn giúp nhân dân, cán bộ, chiến sĩ ta bình tĩnh, cảnh giác trước âm mưu, thủ đoạn kích động tư tưởng dân tộc cực đoan, lôi kéo quần chúng gây rối an ninh, trật tự xã hội cũng như tích cực đấu tranh phản bác thông tin, luận điệu sai trái của các thế lực thù địch,… nâng cao ý thức, trách nhiệm trong bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Tuy nhiên, công tác tuyên truyền biển, đảo của Quân đội vẫn còn một số hạn chế. Việc triển khai thực hiện có lúc chưa đồng bộ, thường xuyên; có đơn vị chưa chủ động trong xây dựng kế hoạch tuyên truyền. Công tác tham mưu, phối hợp, chỉ đạo có mặt chưa kịp thời. Nội dung, hình thức tuyên truyền chưa phong phú, linh hoạt; phương tiện tuyên truyền chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Trình độ, năng lực, kinh nghiệm của đội ngũ làm công tác tuyên truyền biển, đảo có mặt chưa đáp ứng diễn biến của tình hình, thiếu nhạy bén, sáng tạo, chất lượng chưa cao, v.v.

Thời gian tới, tình hình Biển Đông tiếp tục diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều nhân tố mất ổn định, khó lường. Việc giải quyết phân định ranh giới trên biển và tranh chấp ở Biển Đông còn nhiều khó khăn, phức tạp và lâu dài, Trung Quốc không từ bỏ mưu đồ độc chiếm Biển Đông và hiện thực hóa yêu sách phi lý “đường lưỡi bò”, sẽ tiếp tục có những hành động mới gây căng thẳng, không thể xem thường. Vì vậy, cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền và quản lý tình hình an ninh biên giới, biển, đảo đã và đang đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới rất nặng nề. Do đó, công tác tuyên truyền biển, đảo của Quân đội cần tập trung làm tốt một số nội dung chủ yếu sau:

Tiếp tục phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức, lực lượng trong hệ thống chính trị đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho nhân dân, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang về vị trí, vai trò của biển, đảo Việt Nam đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nội dung tuyên truyền chú trọng vào các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về biển, đảo, Luật Biển Việt Nam, Chiến lược Biển Việt Nam đến năm 2020, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, các Hiệp định đã ký kết về phân định ranh giới trên biển giữa nước ta với các nước có liên quan, Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC),… Qua đó, thống nhất nhận thức, tạo sự chuyển biến tích cực về ý thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chỉ huy và các tổ chức, cơ quan, ban ngành từ Trung ương đến địa phương về công tác tuyên truyền biển, đảo. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục truyền thống, khơi dậy lòng yêu nước chân chính, lòng tự hào, tự tôn dân tộc; coi trọng xây dựng “thế trận lòng dân”, củng cố niềm tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước; nâng cao nhận thức chính trị, ý thức chấp hành pháp luật Việt Nam, pháp luật quốc tế về biển trong ngư dân và những người lao động trên biển,… Phát huy sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đoàn kết quốc tế, động viên, cổ vũ các tầng lớp nhân dân tích cực hưởng ứng các hoạt động hướng về biển, đảo và tham gia quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc; đồng thời, không để cho các thế lực thù địch lợi dụng tình hình căng thẳng ở Biển Đông có các hành động kích động chống phá.

Chủ động xây dựng kế hoạch, gắn với đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tuyên truyền phù hợp, linh hoạt, sáng tạo, nhạy bén, sát với đặc điểm tình hình, nhiệm vụ. Thực tiễn cho thấy, công tác tuyên truyền biển, đảo của Quân đội chỉ đạt hiệu quả khi được lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chặt chẽ, nền nếp, chủ động theo kế hoạch. Vì vậy, cấp ủy, chỉ huy các đơn vị phải đưa công tác này vào nghị quyết lãnh đạo, kế hoạch công tác hằng tháng, quý, năm, với những chương trình, nội dung tuyên truyền cụ thể, phù hợp chức năng, nhiệm vụ của đơn vị. Kiên quyết khắc phục kiểu tuyên truyền hình thức, nội dung sơ sài, chung chung, cực đoan, xuôi chiều, thiếu cơ sở pháp lý, không phản ánh đầy đủ tâm trạng, tình cảm, dư luận và những băn khoăn của quần chúng trước những diễn biến nảy sinh; kịp thời định hướng tư tưởng đúng đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước. Trong tiến hành công tác tuyên truyền, cần phải đồng bộ, thống nhất; làm tốt công tác tham mưu, đề xuất và phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội địa phương và các lực lượng nhằm phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị; gắn công tác tuyên truyền biển, đảo với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước, phong trào Thi đua Quyết thắng, làm cho công tác tuyên truyền biển, đảo ở các đơn vị, địa phương phát triển sâu, rộng có hiệu quả. 

Kết hợp hiệu quả công tác tuyên truyền biển, đảo ở trong nước với tuyên truyền sâu rộng ở nước ngoài thông qua các hoạt động đối ngoại, đối ngoại nhân dân, giao lưu, hợp tác giữa Quân đội nhân dân Việt Nam với quân đội các nước. Để làm được điều đó, các cơ quan, đơn vị cần phối hợp với các cơ quan chức năng ở Trung ương và địa phương tăng cường thông tin đối ngoại; chú trọng viết bài, biên tập, dịch ra các thứ tiếng nước ngoài và đăng tải trên các phương tiện thông tin, truyền thông đa phương tiện, mạng in-tơ-nét,… Các bài viết phải có giá trị về chứng cứ pháp lý và lịch sử khẳng định chủ quyền vùng biển, đảo của Việt Nam. Đồng thời, thông qua các diễn đàn, hội thảo, hội nghị, giao lưu, hợp tác, đối ngoại quân sự, đối ngoại nhân dân làm rõ cơ sở lịch sử, thực tiễn, pháp lý và đối sách đấu tranh hòa bình của Đảng và Nhà nước ta trong bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc. Qua đó, làm cho nhân dân, chính phủ các nước và dư luận quốc tế hiểu rõ lập trường, thiện chí, chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước ta về vấn đề Biển Đông; tạo sự đồng tình, ủng hộ của quốc tế đối với những hành động chính nghĩa của Việt Nam. Mặt khác, kiên quyết đấu tranh, phản bác với các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, phần tử cơ hội chính trị nhằm chống phá chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về biển, đảo trong giải quyết các bất đồng trên biển và các đối sách của ta trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Kết hợp công tác tuyên truyền về biển, đảo với nghiên cứu, đề xuất, triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách để thực hiện các mục tiêu, chương trình phát triển biển, đảo cả trước mắt và lâu dài, nhất là các dự án phát triển kinh tế biển gắn với quốc phòng, an ninh, các đặc khu kinh tế, hình thành các khu kinh tế liên hợp biển - bờ - đất liền, góp phần củng cố thế trận QP-AN trên từng hướng và cả nước. Cùng với đó, Nhà nước cần có chính sách đầu tư, khuyến khích nhân dân ra định cư, sinh sống ổn định lâu dài trên đảo; đầu tư, hình thành các tổ, nghiệp đoàn đánh bắt hải sản xa bờ với các loại tàu hiện đại, phù hợp, có bố trí các phương tiện tuyên truyền tương xứng. Thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng những kiến thức pháp luật cơ bản về biển, đảo cho lực lượng ngư dân, lao động trên biển, khuyến kích họ bám biển dài ngày, liên tục trên vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của ta và tham gia tuyên truyền, đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Chú ý quan tâm chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho các lực lượng tham gia đấu tranh trên biển, kết hợp với thực hiện tốt các chính sách xã hội, chính sách hậu phương quân đội; thực hiện xây dựng “Bờ mạnh biển mới vững”.

Công tác tuyên truyền biển, đảo là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, lâu dài của cả hệ thống chính trị, trong đó vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý điều hành của cấp ủy, chỉ huy các cấp hết sức quan trọng cần được phát huy hơn nữa. Cùng với đó, phải coi trọng công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kiến thức, năng lực và bảo đảm các trang bị cho lực lượng làm công tác tuyên truyền biển, đảo; làm tốt việc trao đổi, rút kinh nghiệm, cung cấp thông tin, tư liệu, tài liệu,… nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền biển, đảo trong thời gian tới.

Đại tá DƯƠNG ĐÌNH THÔNG, Cục trưởng Cục Dân vận