Sau 08 năm triển khai thực hiện Luật Dân quân tự vệ¹, Quân khu 3 đã đạt được kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào xây dựng lực lượng vũ trang địa phương, xây dựng nền quốc quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng khu vực phòng thủ trên địa bàn vững mạnh.

Để việc triển khai thực hiện Luật Dân quân tự vệ thống nhất, đồng bộ, đạt hiệu quả cao, Quân khu chỉ đạo đẩy mạnh, tiến hành trước một bước công tác quán triệt, tuyên truyền, phổ biến Luật. Theo đó, Quân khu đã chủ động xây dựng kế hoạch và chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương xây dựng kế hoạch tổ chức quán triệt, học tập, triển khai Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành cho cán bộ các cấp. Đồng thời, chỉ đạo Báo Quân khu và phối hợp với các tỉnh, thành phố đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền Luật đến mọi tầng lớp nhân dân. Quân khu và các địa phương đã tổ chức 192 lớp học tập, quán triệt Luật Dân quân tự vệ cho 46.426 cán bộ các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị trên địa bàn². Các địa phương đã chủ động biên soạn, phát hành tài liệu phổ biến, giới thiệu về Luật Dân quân tự vệ; vận dụng đa dạng các hình thức, phương pháp tuyên truyền, nhất là trên các phương tiện thông tin đại chúng; gắn tuyên truyền Luật Dân quân tự vệ với tuyên truyền Luật Nghĩa vụ quân sự, công tác quốc phòng địa phương, v.v. Mặt khác, Quân khu đã tổ chức sâu, rộng cuộc “Thi tìm hiểu pháp luật về dân quân tự vệ và công tác dân quân tự vệ” ở các cấp và tham gia cuộc thi tìm hiểu do Bộ Quốc phòng tổ chức, đạt kết quả tốt. Nhờ đó, tạo sự chuyển biến rõ nét về nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân và lực lượng vũ trang Quân khu trong thực hiện Luật.

Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hùng, Chính ủy Quân khu 3 chủ trì Hội nghị tổng kết Luật Dân quân tự vệ do Bộ tư lệnh Quân khu tổ chức ngày 29-9-2017. Ảnh: quankhu3.vn

Cùng với làm tốt việc quán triệt, tuyên truyền, để đưa Luật Dân quân tự vệ đi vào cuộc sống, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu và cấp ủy, chính quyền các địa phương đã kịp thời ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện. Đảng ủy Quân khu ra Nghị quyết 189-NQ/ĐU, ngày 02-7-2012 về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng, huấn luyện, hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới. Các tỉnh, thành phố đã ban hành nhiều nghị quyết, quyết định, đề án, kế hoạch tổ chức xây dựng, huấn luyện, hoạt động và bảo đảm chế độ, chính sách cho dân quân, tự vệ, nhằm cụ thể hóa các nội dung của Luật, nghị định, quyết định của Chính phủ, chỉ thị của cấp trên, phù hợp với đặc điểm của địa phương. Để đạt hiệu quả, Quân khu chỉ đạo các địa phương gắn thực hiện Luật Dân quân tự vệ với thực hiện công tác quân sự, quốc phòng địa phương, xây dựng khu vực phòng thủ; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của toàn dân, nhất là vai trò nòng cốt của cơ quan quân sự các cấp trong tham mưu, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc.

Bám sát quy định của Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, công tác xây dựng lực lượng dân quân, tự vệ được Quân khu và các địa phương quan tâm đúng mức, triển khai thực hiện bằng nhiều biện pháp đồng bộ. Các bước trong quy trình tổ chức xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, từ đăng ký, quản lý công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ, đến tuyển chọn, kết nạp,… đều được tiến hành nghiêm túc, công khai, dân chủ, chặt chẽ từ cơ sở. Thực hiện chỉ đạo của Quân khu, các địa phương đã xây dựng lực lượng dân quân tự vệ “rộng khắp”, có quy mô, thành phần, số lượng hợp lý, chất lượng ngày càng cao, phù hợp với từng địa bàn, chú trọng địa bàn trọng điểm về quốc phòng, an ninh, khu vực biên giới, biển đảo. Trong đó, tập trung xây dựng lực lượng dân quân tự vệ nòng cốt, nhất là dân quân cơ động, thường trực, binh chủng, lực lượng tự vệ trong các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, dân quân tự vệ biển. Đặc biệt, Quân khu chỉ đạo tỉnh Quảng Ninh xây dựng thành công 04 mô hình điểm về tổ chức, huấn luyện, hoạt động và quản lý dân quân, tự vệ theo Quyết định 1902/QĐ-TTg, ngày 15-10-2010 của Thủ tướng Chính phủ và chỉ đạo của Bộ Quốc phòng³, làm cơ sở rút kinh nghiệm, nhân rộng. Với nỗ lực và quyết tâm cao, đến nay, lực lượng dân quân, tự vệ trên địa bàn Quân khu được tổ chức rộng khắp ở 100% đơn vị hành chính cấp cơ sở và chiếm 1,55% dân số; chất lượng của dân quân, tự vệ, nhất là về chính trị được nâng cao. Các địa phương đã xây dựng, duy trì hoạt động có hiệu quả 428 chi bộ quân sự, chi bộ dân quân cơ động. Tỷ lệ đảng viên trong dân quân, tự vệ đạt 22% (tăng 2,2% so với năm 2009), đoàn viên đạt 62,2% (tăng 16% so với năm 2009), v.v.

Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quân sự ban chỉ huy quân sự cấp xã là một điểm sáng nổi bật trong quá trình thực hiện Luật Dân quân tự vệ của các địa phương trên địa bàn Quân khu, thiết thực góp phần chuẩn hóa đội ngũ cán bộ quân sự ở cơ sở. Thực hiện vấn đề này, Quân khu đã chỉ đạo, phối hợp với các tỉnh, thành phố xây dựng đề án, kế hoạch và triển khai thực hiện tốt công tác quy hoạch, đào tạo cán bộ ban chỉ huy quân sự cấp xã trình độ cao đẳng, đại học ngành quân sự cơ sở theo Quyết định 799/QĐ-TTg, ngày 25-5-2011 của Thủ tướng Chính phủ. Từ năm 2009 đến nay, các địa phương đã tạo nguồn và đưa đi đào tạo 3.893 cán bộ ban chỉ huy quân sự cấp xã (trong đó, trên 90% cán bộ sau đào tạo đã được bố trí sử dụng theo đúng quy định). Đồng thời, củng cố, kiện toàn đủ chức danh cán bộ ban chỉ huy quân sự các cơ quan, tổ chức, cán bộ đơn vị dân quân, tự vệ. Qua đó, tạo bước chuyển quan trọng về chất lượng lực lượng dân quân, tự vệ.

Bên cạnh xây dựng, củng cố lực lượng, Quân khu coi trọng công tác huấn luyện, giáo dục chính trị, pháp luật cho dân quân, tự vệ. Cơ quan quân sự địa phương các cấp đã bám sát đối tượng, thực tiễn địa bàn, tích cực đổi mới nội dung, hình thức tổ chức, phương pháp huấn luyện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”, đáp ứng yêu cầu xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Những năm qua, Quân khu và các địa phương đã tổ chức 1.205 lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực toàn diện cho 135.576 lượt cán bộ quân sự cấp xã, thôn, khu đội trưởng; huấn luyện cho 100% cơ sở dân quân tự vệ theo quy định, với quân số tham gia luôn đạt trên 96%; kết quả huấn luyện đạt khá vững chắc. Đáng chú ý là, các địa phương đã chỉ đạo 2.672 lượt xã, phường, thị trấn, cơ sở tự vệ tổ chức diễn tập chiến đấu phòng thủ và huy động hàng trăm nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ dân quân tự vệ tham gia các cuộc diễn tập khu vực phòng thủ, phòng, chống lụt bão, cứu hộ, cứu nạn ở các cấp đạt kết quả tốt, góp phần tích cực vào hoàn thiện cơ chế, quy chế tổ chức hoạt động khu vực phòng thủ.

Quân khu và các địa phương lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý chặt chẽ hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ theo đúng các quy định của pháp luật; nội dung, hình thức hoạt động sát với đặc điểm, nhiệm vụ của địa bàn, cơ sở. Lực lượng dân quân tự vệ ở các địa phương thường xuyên duy trì nền nếp chế độ sẵn sàng chiến đấu; xây dựng và triển khai thực hiện tốt các kế hoạch hoạt động, quy chế phối hợp với các lực lượng theo Nghị định 77/2010/NĐ-CP, Nghị định 133/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Nổi bật là, tham gia tuần tra, kiểm soát giữ gìn an ninh, đấu tranh chống lấn chiếm biên giới, biển, đảo; phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai; tham gia xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới và thực hiện các phong trào ở địa phương⁴. Thông qua đó, tiếp tục khẳng định rõ vai trò là lực lượng xung kích, nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, tiến hành công tác dân vận, tham gia bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở cơ sở, được cấp ủy, chính quyền và nhân dân tin tưởng, đánh giá cao.

Công tác bảo đảm chế độ, chính sách đối với dân quân tự vệ được Quân khu, cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm, thực hiện đúng quy định của Luật, phù hợp với điều kiện của địa phương. Các tỉnh, thành phố đã xây dựng, ban hành các quyết định về quy định mức trợ cấp ngày công đối với dân quân tự vệ khi tham gia huấn luyện, hoạt động; mức phụ cấp trách nhiệm cho cán bộ ban chỉ huy quân sự cấp xã, cơ quan, tổ chức và chủ động bố trí ngân sách chi trả đúng theo quy định. Cùng với đó, các địa phương đã quan tâm quy hoạch, đầu tư kinh phí xây dựng thao trường huấn luyện; mua sắm công cụ hỗ trợ; bố trí nơi làm việc riêng cho 100% ban chỉ huy quân sự cấp xã, ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức ở cơ sở,… thiết thực góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của dân quân tự vệ.

Thực hiện Chỉ thị 09/CT-TTg, ngày 24-3-2017 của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu đã tiến hành tổng kết toàn diện việc thực hiện Luật Dân quân tự vệ năm 2009. Qua đó, nghiêm túc đánh giá, chỉ rõ những mặt mạnh, mặt yếu, hạn chế, nguyên nhân và đề ra phương hướng, nhiệm vụ công tác dân quân tự vệ trong thời gian tới. Đồng thời, đề xuất, kiến nghị với cấp trên nhiều vấn đề có giá trị, nhằm điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi Luật Dân quân tự vệ phù hợp với tình hình thực tiễn.

Cùng với việc đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật về dân quân tự vệ, nhất là ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo, Quân khu chỉ đạo các địa phương, đơn vị tăng cường phối hợp, tổ chức thực hiện tốt các đề án, kế hoạch về xây dựng, huấn luyện, hoạt động và quản lý lực lượng dân quân tự vệ. Trong đó, tập trung nghiên cứu tháo gỡ khó khăn về xây dựng lực lượng tự vệ trong các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước, doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài. Chỉ đạo đẩy mạnh xây dựng dân quân tự vệ cơ động, thường trực, dân quân tự vệ biển trên các địa bàn trọng điểm về quốc phòng, an ninh và thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng tổng hợp của dân quân tự vệ, trước hết là chất lượng chính trị. Đồng thời, tham mưu cho địa phương nhân rộng mô hình chi bộ quân sự cấp xã, nhất là ở các xã biên giới, ven biển, đảo và làm tốt công tác quy hoạch, tạo nguồn, đào tạo, bố trí, sử dụng cán bộ ban chỉ huy quân sự cấp xã, đảm bảo 100% có trình độ trung cấp, cao đẳng, đại học ngành quân sự cơ sở. Cùng với đó, các địa phương tăng cường công tác quản lý nhà nước về công tác dân quân tự vệ; duy trì thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của dân quân tự vệ; tích cực huy động các nguồn lực, thực hiện tốt các mặt bảo đảm theo quy định. Qua đó, tiếp tục đưa Luật Dân quân tự vệ đi vào cuộc sống, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ trên địa bàn Quân khu thực sự “vững mạnh, rộng khắp”, tạo cơ sở để xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thiếu tướng NGUYỄN QUANG CƯỜNG, Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân khu

______________

1 - Luật Dân quân tự vệ được Quốc hội (khóa XII) thông qua ngày 23-11-2009 và có hiệu lực từ ngày 01-7-2010.

2 - Quân khu tổ chức 02 lớp, quân số 424 đồng chí; cấp tỉnh tổ chức 29 lớp cho 8.692 đồng chí; cấp huyện tổ chức 138 lớp cho 35.127 đồng chí; các cơ quan, ban, ngành tổ chức 23 lớp cho 2.183 đồng chí.

3 - 04 mô hình điểm: 1- Tiểu đội dân quân thường trực biên giới xã Hoành Mô, huyện Bình Liêu; 2- Trung đội dân quân biển xã Tiên Lãng, huyện Tiên Yên; 3- Trung đội tự vệ Nhà máy chế tạo thiết bị nâng hạ, Xí nghiệp cơ khí Quang Trung, thành phố Uông Bí; 4- Ban Chỉ huy Quân sự Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Than Uông Bí.

4 - Từ năm 2009 đến nay, lực lượng dân quân tự vệ trên địa bàn Quân khu đã huy động 316.808 lượt cán bộ, chiến sĩ, với gần 1,4 triệu ngày công làm nhiệm vụ tuần tra, canh gác bảo vệ an ninh; 272.696 lượt cán bộ, chiến sĩ, với 884.784 ngày công tham gia phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cháy rừng và 187.112 lượt cán bộ, chiến sĩ, với 761.883 ngày công làm công tác dân vận.