Xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân (QPTD) gắn với thế trận an ninh nhân dân là nội dung cơ bản của xây dựng nền QPTD và nền an ninh nhân dân; đồng thời, đó cũng là quan điểm nhất quán của Đảng ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN thời kỳ mới. Quán triệt tinh thần đó, những năm qua, Quân khu 3 thường xuyên coi trọng xây dựng thế trận QPTD vững chắc, liên hoàn cả trong đất liền và vùng biển, đảo bằng nhiều giải pháp thiết thực, đồng bộ.

Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, có 132,8 km đường biên giới quốc gia trên đất liền, hơn 450 km bờ biển và trên 2.000 đảo lớn nhỏ, từ xa đến gần trên vùng biển Vịnh Bắc Bộ, Quân khu 3 có vị trí quan trọng về nhiều mặt, nhất là quốc phòng-an ninh (QP-AN) trong thế phòng thủ chung của cả nước. Vì thế, xây dựng nền QPTD nói chung, thế trận QPTD nói riêng đối với Quân khu vừa là yêu cầu khách quan, vừa có ý nghĩa thiết thực nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ vững chắc địa bàn Quân khu, góp phần bảo vệ Tổ quốc thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế. Từ nhận thức đó và trên cơ sở quán triệt sâu sắc hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những năm qua, Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Quân khu đã phối hợp chặt chẽ với cấp uỷ, chính quyền 9 tỉnh (thành phố) trên địa bàn nỗ lực xây dựng thế trận QPTD về chiều sâu, đảm bảo vững chắc, thiết thực, hiệu quả, sát với yêu cầu nhiệm vụ, đặc điểm địa bàn và khả năng của từng địa phương, đạt được kết quả khá toàn diện. Nổi bật là, đã đánh giá và dự báo sát đúng tình hình, bổ sung hoàn chỉnh kế hoạch phòng thủ của Quân khu và từng tỉnh (thành phố); trên cơ sở đó, điều chỉnh bố trí lực lượng trên các hướng phòng thủ bảo đảm phòng, chống có hiệu quả chiến lược “Diễn biến hoà bình” và các hoạt động hòng gây bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, sẵn sàng đối phó thắng lợi với các tình huống phức tạp; chủ động phòng, chống lụt bão, cháy nổ, tìm kiếm, cứu nạn, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản do thiên tai, thảm hoạ gây ra. Công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức QP-AN được triển khai tích cực, có hệ thống với nhiều đổi mới, sáng tạo, nhất là đổi mới về nội dung, hình thức và mở rộng tới các đối tượng. Khu vực phòng thủ (KVPT) tỉnh (thành phố), huyện (quận, thị xã) được triển khai xây dựng một cách toàn diện, đi vào chiều sâu; việc kết hợp diễn tập KVPT, QP-AN, tác chiến trị an với phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) được thực hiện có hiệu quả, tạo cơ sở nền tảng cho thế trận QPTD, tăng cường khả năng phòng thủ ở từng khu vực và trên các hướng, nhất là trên tuyến biên giới, biển, đảo. Chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu và trình độ sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) của lực lượng vũ trang (LLVT) Quân khu có bước chuyển biến đồng đều, toàn diện.

Nét hồn nhiên, náo nức của tuổi trẻ Thái Bình trong ngày nhập ngũ (nguồn: Báo QĐDN)

Những kết quả quan trọng đạt được trong thời gian qua không chỉ góp phần giữ vững chủ quyền an ninh biên giới, biển, đảo, an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển KT-XH của các địa phương, mà còn là nền tảng vững chắc để Quân khu và các địa phương tiếp tục triển khai thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng bảo vệ Tổ quốc trong thời gian tới.

Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang tập trung trí tuệ, sức lực quán triệt và đưa  Nghị quyết Đại hội XI của Đảng vào cuộc sống, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Công cuộc củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn đang đặt ra những yêu cầu mới cao hơn, nặng nề hơn, đòi hỏi nhân dân các dân tộc và LLVT Quân khu phải nỗ lực phấn đấu, không ngừng tăng cường tiềm lực và sức mạnh quốc phòng, thế trận QPTD liên hoàn, vững chắc ở từng khu vực và trên toàn địa bàn Quân khu nhằm đảm bảo đủ khả năng và sức mạnh cần thiết để đối phó có hiệu quả với mọi tình huống có thể xảy ra.

Để thực hiện được mục tiêu đó, Quân khu xác định: không ngừng phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, các ban, ngành, đoàn thể,  các tổ chức, lực lượng và toàn dân, lấy LLVT nhân dân làm nòng cốt với nhiều giải pháp thiết thực, đồng bộ; trong đó, vấn đề quan trọng trước hết là nâng cao nhận thức đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, mà trực tiếp là nhận thức về nền QPTD, thế trận QPTD cho đội ngũ cán bộ các cấp, các ngành, LLVT và toàn dân. Theo đó, tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho toàn dân, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành từ tỉnh (thành phố) đến cơ sở về đường lối, quan điểm, tư duy mới của Đảng về nhiệm vụ QP-AN, bảo vệ Tổ quốc đã được thể hiện ở Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Trung ương 8 (Khoá IX) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trên cơ sở đó, mỗi người, mỗi tổ chức phát huy tinh thần trách nhiệm, năng động, sáng tạo trong xây dựng thế trận, xây dựng KVPT, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong quá trình thực hiện công tác giáo dục QP-AN, Quân khu coi trọng giáo dục cho mọi đối tượng: cán bộ, đảng viên, học sinh, sinh viên và các tầng lớp nhân dân; trong đó, chú trọng đổi mới hình thức, biện pháp giáo dục cho phù hợp với đặc điểm địa bàn, kết hợp với tích cực xây dựng và nhân rộng mô hình, mở rộng đối tượng, nhất là các đối tượng là chủ hộ gia đình, chủ phương tiện tàu thuyền ở khu vực biên giới, biển, đảo, cán bộ trong các doanh nghiệp và chức sắc, chức việc tôn giáo ở khu vực đồng bằng. Bên cạnh đó, phải thường xuyên chăm lo xây dựng cơ sở, địa phương vững mạnh; giúp dân phát triển kinh tế, xoá đói, giảm nghèo; phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm hoạ; đồng thời, triển khai sâu, rộng phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, nhất là thực hiện có hiệu quả chương trình xoá “nhà tạm”, xây dựng Nhà tình nghĩa, Nhà đồng đội. Chỉ tính trong 5 năm (2006-2010), Quân khu đã xây được 177 Nhà tình nghĩa, 135 Nhà đồng đội với tổng giá trị trên 14 tỷ đồng, vượt 111% kế hoạch Bộ Quốc phòng giao; tham gia xoá 1.144 “nhà tạm” cho các hộ nghèo…, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, củng cố “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc trên địa bàn.

Bản chất của thế trận là sự bố trí lực lượng, phương tiện và thiết bị chiến trường trên toàn địa bàn Quân khu theo kế hoạch thống nhất, nhằm phát huy có hiệu quả khả năng, sở trường của từng lực lượng thực hiện nhiệm vụ QP-AN trong cả thời bình và thời chiến. Do địa bàn Quân khu đa dạng, phức tạp, gồm cả đất liền, biên giới và biển, đảo, nên việc xây dựng thế trận QPTD trên địa bàn Quân khu phải coi trọng cả trên đất liền và biển, đảo nhằm bảo đảm tính liên kết, liên hoàn vững chắc trên toàn địa bàn, nhất là giữa tuyến bờ và biển, đảo. Để làm được điều đó, Quân khu tiếp tục chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, nhất là cơ quan quân sự các cấp, bám sát tình hình thực tiễn, tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương điều chỉnh, bổ sung phương án, kế hoạch tác chiến và bố trí lực lượng cho phù hợp. Trong đó, việc bố trí lực lượng phải đáp ứng yêu cầu vừa rộng khắp, vừa tập trung có trọng điểm, có lực lượng tại chỗ, lực lượng cơ động, ưu tiên cho các hướng và địa bàn trọng điểm, nhất là tuyến biên giới và trên vùng biển, đảo; hình thành các tuyến vững chắc và tạo sự liên kết giữa tuyến trước với tuyến sau, biên giới với nội địa, giữa đất liền, ven bờ và vùng biển, đảo. Đặc biệt, đối với vùng biển, Quân khu hết sức chú ý xây dựng và bố trí lực lượng tại chỗ trên các đảo, nhất là các đảo xa bờ nhằm nâng cao khả năng độc lập tác chiến; đồng thời, có phương án phối hợp với các lực lượng của Bộ: Hải quân, Biên phòng, Cảnh sát biển chi viện kịp thời khi cần thiết. Đi đôi với việc bố trí lực lượng, Quân khu coi trọng xây dựng các căn cứ hậu cần-kỹ thuật, bến cập tàu, hồ và bể chứa nước ngọt, các giàn năng lượng mặt trời… bảo đảm cho các lực lượng làm nhiệm vụ trên biển, đảo, tuyến biên giới và trong các hoạt động tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn.

Bên cạnh đó, để tăng cường thế trận QPTD, cần coi trọng kết hợp chặt chẽ giữa kinh tế với quốc phòng ở từng địa phương và trên toàn địa bàn. LLVT Quân khu, nhất là các đơn vị trực tiếp thực hiện các dự án kết hợp kinh tế với quốc phòng cần chủ động phối hợp với các cấp, các ngành, địa phương có liên quan trong xây dựng kế hoạch, cơ chế phối hợp huy động các nguồn lực và giải quyết tốt mối quan hệ giữa phát triển KT-XH và tăng cường QP-AN. Trong đó, tập trung vào các dự án kinh tế mang tính lưỡng dụng, như: hệ thống cảng biển, đường tuần tra biên giới, đường xuyên đảo, hệ thống thông tin liên lạc. Cho đến nay, các khu kinh tế-quốc phòng trên địa bàn Quân khu như: Bắc Hải Sơn, Bình Liêu-Quảng Hà-Móng Cái (Quảng Ninh) cơ bản hoàn thành và phát huy hiệu quả trên nhiều mặt. Các dự án kết hợp kinh tế với quốc phòng ở Bắc Cửa Lục (Quảng Ninh), Cồn Vành (Thái Bình), Cồn Xanh (Nam Định), Bình Minh 3 (Ninh Bình) đã và đang tạo ra nhiều làng, xã mới với hàng nghìn hộ dân ra lập nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH và củng cố QP-AN mà trực tiếp là củng cố thế trận QPTD ngày càng vững chắc. Cùng với quá trình điều chỉnh cơ cấu kinh tế, phát triển vùng kinh tế và xây dựng hạ tầng kinh tế, Quân khu tiếp tục điều chỉnh xây dựng các căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu phương, các chốt chiến dịch, các làng xã chiến đấu, hình thành thế trận phòng thủ liên hoàn, vững chắc ở từng địa phương và trên địa bàn toàn Quân khu. Trước mắt, đẩy nhanh tiến độ thực hiện Dự án kinh tế-quốc phòng 327; tích cực nghiên cứu xây dựng Đề án kinh tế-quốc phòng trên vùng biển, đảo Đông Bắc, góp phần phát triển KT-XH, củng cố QP-AN tuyến biên giới, khu vực ven biển và vùng biển, đảo của Quân khu.

Đề cập về thế trận QPTD không thể không nói đến lực lượng quốc phòng. Do đó, chăm lo xây dựng lực lượng quốc phòng, nhất là LLVT trên địa bàn, bảo đảm đủ sức làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ địa phương, bảo vệ Tổ quốc là nội dung quan trọng trong xây dựng thế trận QPTD của Quân khu. Theo đó, Quân khu tập trung chỉ đạo xây dựng LLVT bao gồm cả lực lượng thường trực, lực lượng dự bị động viên (DBĐV) và dân quân tự vệ (DQTV) vững mạnh toàn diện, có trình độ SSCĐ và chiến đấu ngày càng cao. Trên cơ sở điều chỉnh, kiện toàn tổ chức biên chế theo Chỉ lệnh về tổ chức lực lượng năm 2011 của Tổng Tham mưu trưởng, lực lượng bộ đội thường trực tiếp tục được xây dựng, đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện theo hướng: lấy huấn luyện kỹ thuật làm cơ sở, chiến thuật là trọng tâm, huấn luyện cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật là then chốt. Đồng thời, tăng cường rèn luyện, diễn tập nhằm nâng cao khả năng cơ động và trình độ SSCĐ của bộ đội, nhất là trình độ chỉ huy, quản lý bộ đội của đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chiến đấu, SSCĐ và các nhiệm vụ thường xuyên, đột xuất được giao.

Lực lượng DQTV được Quân khu và các địa phương tập trung xây dựng theo hướng: vững mạnh, rộng khắp, đúng quy định của Luật DQTV, nhưng có sự vận dụng linh hoạt, phù hợp với đặc điểm địa bàn và khả năng thực tế của mỗi địa phương, cơ sở, doanh nghiệp. Trong đó, chú trọng xây dựng cả lực lượng DQTV nòng cốt, tại chỗ, cơ động, thường trực và DQTV biển; quan tâm quản lý lực lượng DQTV rộng rãi để sẵn sàng mở rộng khi cần thiết. Tăng cường kiểm tra, rà soát củng cố lực lượng, nhất là lực lượng dân quân thường trực ở các xã biên giới, DQTV biển và lực lượng tự vệ trong các doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài, bảo đảm có đủ số lượng, chất lượng, trước hết là chất lượng về chính trị, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở cơ sở.

Đối với lực lượng DBĐV, Quân khu coi trọng xây dựng từ khâu tạo nguồn, đăng ký, quản lý, huấn luyện đến việc bảo đảm chế độ chính sách cho quân dự bị. Chú trọng việc bồi dưỡng, đào tạo và bố trí sĩ quan dự bị trong các cơ quan ban, ngành, đoàn thể ở các tỉnh, huyện. Hiện nay, do số lượng quân nhân nhập ngũ hằng năm không nhiều, nên việc xây dựng lực lượng DBĐV cần phối hợp chặt chẽ với công tác tuyển quân trên các địa bàn để tạo nguồn lâu dài. Đồng thời, kết hợp chặt chẽ giữa công tác huấn luyện với tổ chức cho lực lượng DBĐV tham gia các cuộc diễn tập: KVPT, tác chiến trị an, tìm kiếm, cứu nạn trên địa bàn nhằm phát huy khả năng của lực lượng tại chỗ trong xử lý các tình huống xảy ra, tạo thế trận QPTD ngày càng vững chắc.

Trung tướng PHẠM QUANG HỢI

Tư lệnh Quân khu