Quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương chiến lược của Đảng về quốc phòng, quân sự, bảo vệ Tổ quốc, Quân chủng Hải quân đã, đang triển khai nhiều giải pháp phát huy vai trò nòng cốt xây dựng nền quốc phòng toàn dân trên biển vững mạnh, tạo thế và lực bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Việt Nam là quốc gia biển, vùng biển, đảo của nước ta có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh,… và đối ngoại trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc là vấn đề chiến lược, xuyên suốt và có ý nghĩa sống còn đối với sự tồn/vong, thịnh/suy của đất nước và dân tộc. Vì vậy, để hoàn thành nhiệm vụ quan trọng này đòi hỏi phải phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn Đảng, toàn dân và cả hệ thống chính trị; trong đó, Quân đội nhân dân, trực tiếp là lực lượng Hải quân giữ vai trò nòng cốt. Nhận thức rõ điều đó và trên cơ sở quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về bảo vệ Tổ quốc, trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Nghị quyết số 36-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Quân chủng Hải quân đã phối hợp chặt chẽ với các quân khu, địa phương ven biển và các lực lượng có liên quan thường xuyên nghiên cứu nắm chắc tình hình, chủ động tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng các chủ trương, giải pháp xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân trên biển ngày càng vững chắc. Đồng thời, đẩy mạnh kiện toàn tổ chức biên chế; tập trung nâng cao trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu, chất lượng huấn luyện, diễn tập, tuần tra, kiểm soát và bảo đảm các mặt; chủ trì phối hợp với các lực lượng xử trí linh hoạt, khôn khéo, hiệu quả các tình huống trên biển theo đúng quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, không để bị động, bất ngờ.

Cùng với đó, Quân chủng đã chủ động phối hợp, tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng cùng hệ thống các công trình lưỡng dụng trên biển, đảo; từng bước hoàn thiện hệ thống bảo đảm hậu cần, kỹ thuật đáp ứng nhu cầu hoạt động tác chiến của các lực lượng trên địa bàn quan trọng này. Đồng thời, chủ động phối hợp với các địa phương triển khai thực hiện tốt các chương trình, đề án phát triển kinh tế  - xã hội ven biển và trên các đảo; duy trì có hiệu quả chương trình phối hợp tuyên truyền biển, đảo với 63 tỉnh, thành phố và 16 cơ quan, doanh nghiệp Trung ương, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ và nhân dân cả nước về bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Triển khai chương trình “Hải quân Việt Nam làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi, bám biển” và hoạt động “Hải quân nhận đỡ đầu con ngư dân”, v.v. Qua đó, góp phần cũng cố, tăng cường thế trận quốc phòng toàn dân, thắt chặt tình đoàn kết quân dân, giúp ngư dân yên tâm vươn khơi, bám biển, khai thác thủy sản gắn với bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo Tổ quốc.

Thủ trưởng Bộ tư lệnh Quân chủng trao cờ Tổ quốc cho ngư dân trên quần đảo Trường Sa

Những năm tới, dự báo tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có những biến động nhanh chóng, phức tạp. Biển Đông vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất ổn định và không loại trừ những diễn biến bất thường, v.v. Ở trong nước, sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta đứng trước cả thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Tình hình đó đặt ra cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc nói chung, bảo vệ chủ quyền biển, đảo nói riêng yêu cầu mới, cao hơn. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, cùng với tập trung lãnh đạo xây dựng Quân chủng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng chủ trương tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt xây dựng nền quốc phòng toàn dân trên biển ngày càng vững mạnh, tạo thế và lực mới trong bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc; trong đó, hướng vào thực hiện tốt các giải pháp sau:

Một là, tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục về chủ quyền biển, đảo và nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo, xây dựng “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc. Trên cơ sở Chương trình phối hợp tuyên truyền biển, đảo đã được ký kết, Quân chủng tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cấp, ngành, địa phương quán triệt, phổ biến nâng cao nhận thức cho toàn dân, nhất là nhân dân các địa phương ven biển, trên đảo và lực lượng hoạt động trên biển về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của biển, đảo nước ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quá trình thực hiện, cần tuyên truyền làm rõ những cơ sở lịch sử và pháp lý khẳng định chủ quyền biển, đảo của Việt Nam; quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về phát triển kinh tế - xã hội gắn với củng cố quốc phòng, an ninh trên các vùng biển, đảo và giải quyết các tranh chấp trên biển; về đối tác, đối tượng, tư tưởng chỉ đạo, phương châm, đối sách trong xử lý các tình huống trên biển,… tạo sự đồng thuận, thống nhất cao giữa các lực lượng và toàn dân trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Tiếp tục phối hợp tuyên truyền về bảo vệ chủ quyền biển, đảo trên các phương tiện thông tin đại chúng, nền tảng truyền thông. Chủ động, kịp thời cung cấp thông tin về diễn biến tình hình trên biển và tạo điều kiện cho phóng viên báo chí, hội văn học nghệ thuật đến đơn vị thâm nhập, sáng tác, phản ảnh về biển, đảo và hoạt động quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Tổ chức các đoàn đại biểu cơ quan Trung ương, địa phương, các tổ chức, đơn vị trong và ngoài Quân đội đi thăm, động viên quân, dân trên quần đảo Trường Sa, nhà giàn DK1 và vùng biển Tây Nam. Phối hợp với các cơ quan chức năng đẩy mạnh công tác tuyên truyền tại các diễn đàn quốc tế, nhằm quảng bá hình ảnh đất nước, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của các nước, tổ chức quốc tế đối với quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam trên biển, cũng như phát huy mọi nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế, bảo đảm quốc phòng, an ninh trên biển, đảo.

Hai là, tích cực tham gia xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, sẵn sàng chuyển hóa thành thế trận chiến tranh nhân dân trên biển. Để thực hiện tốt nội dung này, Quân chủng tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt, chủ động nắm, nghiên cứu, đánh giá đúng tình hình quốc phòng, an ninh trên biển, nhất là sự điều chỉnh chiến lược, sách lược của hải quân các nước có liên quan; đặc điểm của từng vùng biển và điều kiện của ta để sớm dự báo chính xác tình huống có thể xảy ra, không để bị động, bất ngờ, nhất là trên các khu vực biển trọng điểm, hướng chiến lược. Trên cơ sở đó, chú trọng tham mưu và tổ chức điều chỉnh thế bố trí lực lượng, phương tiện, dân cư cũng như bổ sung xây dựng các công trình phòng thủ trên các khu vực, hình thành thế trận quốc phòng toàn dân trên biển liên hoàn, vững chắc, linh hoạt, có chiều sâu, sẵn sàng chuyển hóa thành thế trận chiến tranh nhân dân trên biển, đảo khi có tình huống. Trước mắt, Quân chủng tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương ven biển xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng, cơ sở hạ tầng lưỡng dụng, cơ sở dân sinh, ưu tiên những vùng biển, đảo xa, còn nhiều khó khăn; tăng cường xây dựng hệ thống công trình phòng thủ ven bờ, trên đảo, âu tàu, bến cảng,… liên hoàn, hiểm hóc, vững chắc. Nghiên cứu, tham mưu giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đề xuất với Đảng, Nhà nước xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về biển, tạo khuôn khổ pháp lý thống nhất cho phát triển kinh tế biển và quản lý bảo vệ vững chắc chủ quyền, quyền chủ quyền biển, đảo. Trong đó, chú trọng tham mưu ban hành chính sách khuyến khích, động viên ngư dân vươn khơi, bám biển, thu hút định cư lâu dài trên đảo, để “khi bình là ngư, khi biến là binh”, vừa phát triển kinh tế, vừa làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo, đặc biệt là quần đảo Trường Sa, nơi tuyến đầu của Tổ quốc.

Cùng với đó, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo điều chỉnh tổ chức, lực lượng “tinh, gọn, mạnh”, gắn với đẩy nhanh lộ trình hiện đại hóa theo Nghị quyết số 230-NQ/QUTW, ngày 02/4/2022 của Quân ủy Trung ương về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo; tham gia xây dựng lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ biển mạnh, có chất lượng tổng hợp và sức chiến đấu cao. Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị xây dựng, điều chỉnh, bổ sung đồng bộ, có chất lượng hệ thống văn kiện tác chiến; duy trì nghiêm lực lượng, phương tiện trực sẵn sàng chiến đấu; triển khai đồng bộ biện pháp nắm chắc tình hình, quản lý toàn diện, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc, không để bị bất ngờ. Tiếp tục rà soát, bổ sung hoàn chỉnh văn bản quy phạm pháp luật, tạo hành lang pháp lý, cơ chế, tăng cường sự phối hợp, hiệp đồng giữa Hải quân với các lực lượng: Cảnh sát biển, Kiểm ngư, Biên phòng,… nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp, xử lý kịp thời, chính xác, hiệu quả các tình huống, giữ vững hòa bình, ổn định biển, đảo Tổ quốc.

Ba là, phát huy vai trò “đội quân công tác”, tích cực tham gia xây dựng hệ thống chính trị cơ sở, củng cố, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về tiếp tục phát huy truyền thống đại đoàn kết dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII). Các cơ quan, đơn vị trong toàn Quân chủng cần chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể và lực lượng vũ trang địa phương nắm chắc tình hình địa bàn; tổ chức ký kết và thực hiện hiệu quả các chương trình kết nghĩa, phối hợp hoạt động, góp phần xây dựng cơ sở chính quyền địa phương vững mạnh, đơn vị, địa bàn đóng quân an toàn. Tích cực tham gia thực hiện các phong trào, cuộc vận động và chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, trọng tâm là phong trào thi đua “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Cả nước chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau”; phong trào “Dân vận khéo”, đơn vị “Dân vận tốt”; chương trình “Hải quân Việt Nam làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi, bám biển”, v.v. Ngoài ra, Quân chủng chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền về diễn biến tình hình trên các vùng biển nước ta và hoạt động đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho kiều bào ta ở nước ngoài, tạo hiệu ứng xã hội mạnh mẽ, cùng chung sức, đồng lòng bảo vệ chủ quyền biển, đảo quê hương.

Bốn là, đẩy mạnh hoạt động hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, nhất là với hải quân các nước láng giềng, tạo môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Nước ta có bờ biển dài, vùng biển rộng, tiếp giáp với nhiều nước và liền kề với vùng biển quốc tế nên đẩy mạnh hội nhập quốc tế và đối ngoại về quốc phòng; kiến tạo và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định là nội dung quan trọng trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, bảo vệ Tổ quốc trên hướng biển. Với nhận thức đó, Quân chủng tiếp tục nắm chắc tình hình, tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác đối ngoại quốc phòng trên hướng biển; triển khai đồng bộ, toàn diện các hoạt động hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng trên cả bình diện song phương và đa phương, phù hợp với tình hình thực tế, hiệu quả, thực chất và theo đúng phương châm, đối sách của Đảng, Nhà nước, quy định của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Tích cực tham gia hoạt động đàm phán, trao đổi để tìm kiếm giải pháp toàn diện, lâu dài giải quyết các vấn đề bất đồng về ranh giới thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế với các nước láng giềng trên tinh thần bình đẳng, hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Tiếp tục duy trì, phát huy có hiệu quả cơ chế tuần tra chung, tuần tra liên hợp và kết nối thông tin liên lạc với hải quân các nước trong khu vực. Nghiên cứu mở rộng hoạt động giao lưu giữa Hải quân Việt Nam với hải quân các nước; qua đó, tạo môi trường quốc tế thuận lợi, xây dựng vùng biển hòa bình, hữu nghị, hợp tác, phát triển, ổn định lâu dài, góp phần thực hiện hiệu quả chủ trương “bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; giữ nước từ khi nước chưa nguy”.

Xây dựng nền quốc phòng toàn dân trên biển vững mạnh là chủ trương lớn của Đảng, tạo nền tảng để quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc, là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Nhận thức rõ vinh dự, trách nhiệm lớn lao, Quân chủng Hải quân tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt, quyết tâm thực hiện tốt nhiệm vụ chiến lược quan trọng này, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Phó Đô đốc TRẦN THANH NGHIÊM, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Tư lệnh Quân chủng