Đại hội XI của Đảng xác định: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế…”¹. Đây là định hướng cơ bản để các nhà trường quân đội nói chung, Học viện Hậu cần nói riêng triển khai nhiệm vụ giáo dục - đào tạo theo yêu cầu mới, đáp ứng nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc.

Học viện Hậu cần là trung tâm giáo dục - đào tạo (GD-ĐT) và nghiên cứu khoa học (NCKH) hậu cần của Quân đội. Trải qua hơn 60 năm xây dựng và trưởng thành, Học viện đã đào tạo hàng vạn cán bộ, nhân viên hậu cần các cấp cho toàn quân, cho quân đội nước bạn Lào, Cam-pu-chia, cùng hàng nghìn sinh viên hệ dân sự, phục vụ sự nghiệp CNH,HĐH đất nước. Những năm gần đây, thực hiện chủ trương đổi mới công tác GD-ĐT, Học viện đã có nhiều giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, phù hợp, có chỉ tiêu kế hoạch cụ thể cho từng giai đoạn và thu được nhiều kết quả tích cực. Nổi bật là, Học viện đã tích cực đổi mới nội dung, chương trình của các ngành học, bậc học; đổi mới phương pháp dạy - học, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong giảng dạy; sửa đổi bổ sung, hoàn thiện các quy chế đào tạo cho các đối tượng; đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên,… Qua đó, bước đầu đưa công tác GD-ĐT, NCKH của Học viện tiếp cận hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa.

Thực tiễn trong quá trình tổ chức thực hiện, Học viện đã và đang đứng trước không ít khó khăn do quy mô, loại hình đào tạo đa dạng; chuẩn hóa đội ngũ các nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục và hệ thống giáo trình, tài liệu, cơ sở vật chất, phương tiện dạy - học yêu cầu đòi hỏi cao, cần có thời gian, kinh phí, cùng những biện pháp cụ thể, đồng bộ, v.v.

Quán triệt sâu sắc Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH,HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế” và Chiến lược “Phát triển GD-ĐT trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020” của Bộ Quốc phòng, Học viện xác định: phải đổi mới toàn diện, tạo sự chuyển biến cơ bản, vững chắc về chất lượng, hiệu quả GD-ĐT, NCKH và coi đây là yêu cầu bức thiết, nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của Học viện hiện nay. Theo đó, Học viện tiếp tục đẩy mạnh đổi mới GD-ĐT, NCKH theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, hòa nhập với hệ thống giáo dục quốc dân; trong đó, tập trung vào một số vấn đề trọng tâm sau đây:

Một là, chuẩn hóa chương trình, nội dung đào tạo cán bộ hậu cần, phù hợp với từng cấp học, bậc học. Xác định rõ mục tiêu đào tạo đội ngũ cán bộ hậu cần, Học viện tập trung thiết lập hệ thống tiêu chí cơ bản về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và năng lực chuyên môn theo tính đặc thù chuyên ngành của cán bộ hậu cần quân đội (HCQĐ). Tiêu chí đánh giá “sản phẩm” đào tạo được Học viện gắn với yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa; xác định các mục tiêu cụ thể cho từng đối tượng, chuyên ngành đào tạo theo nhiệm vụ được giao. Trên cơ sở đó, Học viện tập trung rà soát, bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện chương trình, nội dung đào tạo bảo đảm phù hợp mặt bằng chung của hệ thống giáo dục quốc dân, đặc thù quân sự, tính liên thông, kế thừa giữa các cấp học, bậc học, môn học, tránh dàn trải, trùng lắp, nặng về lý thuyết. Các cơ quan, khoa giáo viên làm tốt chức năng tham mưu cho Học viện về xây dựng cấu trúc chương trình, nội dung của các đối tượng, bảo đảm sát thực tiễn, gắn với tiêu chí chuẩn hóa, hiện đại hóa, theo hướng: đổi mới, cơ bản, toàn diện, chuyên sâu. Mục tiêu đổi mới chương trình, nội dung đào tạo đặt ra là, phải giải quyết hài hòa cơ cấu khối kiến thức cơ bản, cơ sở ngành với chuyên ngành; giữa khoa học quân sự, khoa học xã hội và nhân văn với chuyên ngành hậu cần; gắn đào tạo theo chức vụ với đào tạo học vấn. Với quan điểm nhất quán đó, Học viện tập trung xây dựng, chuẩn hóa chương trình, nội dung đào tạo cử nhân hậu cần cấp phân đội, làm cơ sở để xây dựng chương trình, nội dung đào tạo cho các đối tượng khác; kiên quyết loại bỏ những nội dung không phù hợp với sự phát triển của thực tiễn, bổ sung những nội dung mới, thiết thực, sát với yêu cầu thực tế đơn vị, nhằm trang bị cho đội ngũ cán bộ trình độ tư duy lý luận, kỹ năng thực hành, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ và chức trách được giao của từng cương vị công tác.

Hai là, đẩy mạnh chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo gắn với đổi mới phương pháp dạy - học. Nhận thức đúng vị trí, vai trò của đội ngũ nhà giáo đối với hoạt động dạy - học, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện đã có nhiều giải pháp kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo. Tuy nhiên, do công tác quy hoạch, tạo nguồn có thời điểm làm không thường xuyên, nên có sự mất cân đối về lứa, lớp. Đội ngũ nhà giáo của Học viện hiện nay có độ tuổi trung bình khá cao, nhất là số giảng viên có học hàm, học vị; số cán bộ, giảng viên qua chiến đấu, phục vụ chiến đấu không nhiều; một số môn học, ngành học còn thiếu chuyên gia đầu ngành; giảng viên trẻ có trình độ, nhưng kỹ năng, kinh nghiệm trong giảng dạy còn hạn chế, v.v.

Khắc phục những bất cập đó, Học viện tiếp tục tập trung triển khai thực hiện kế hoạch, quy hoạch phát triển đội ngũ giảng viên đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2020. Trong quá trình thực hiện, Học viện đặc biệt coi trọng nâng cao chất lượng nguồn đầu vào; thực hiện đa dạng các hình thức đào tạo, bồi dưỡng, nhằm phát triển năng lực toàn diện cho đội ngũ giảng viên, nhất là phương pháp sư phạm và kinh nghiệm thực tiễn. Học viện coi trọng làm tốt công tác quy hoạch đội ngũ nhà giáo, chủ động lựa chọn những học viên đào tạo đại học, sau đại học có kiến thức tốt, có khả năng sư phạm bổ sung vào đội ngũ các nhà giáo; cử giảng viên đi thực tế ở các đơn vị trong toàn quân (theo từng chuyên ngành khác nhau); tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ giảng viên trẻ đi đào tạo sau đại học trong nước và nước ngoài,… Đến nay, đội ngũ các nhà giáo của Học viện đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu chung về chuẩn hóa, hiện đại hóa cho cả hai nguồn nhân lực: đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngành HCQĐ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp CNH,HĐH đất nước (hệ đại học dân sự); 100% cán bộ, giảng viên có trình độ đại học; 75% trình độ sau đại học, 15% tiến sĩ, 12% Giáo sư, Phó Giáo sư.

Cùng với chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo, Học viện đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy - học, đổi mới khâu đánh giá kết quả học tập của học viên và xác định đây là bước đột phá, nhằm đổi mới toàn diện GD-ĐT. Tiêu chí đào tạo của Học viện đòi hỏi cả người dạy và người học phải tích cực, chủ động nghiên cứu để có phương pháp dạy và học hiệu quả nhất. Với tư duy đó, Học viện yêu cầu đội ngũ giảng viên tích cực vận dụng phương pháp dạy - học nêu vấn đề, thực hiện lấy người học là trung tâm, khắc phục lối truyền thụ một chiều, nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học. Các khoa giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động phương pháp và khuyến khích giảng viên ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng các phương tiện dạy - học hiện đại trong quá trình giảng dạy. Đối với học viên, Học viện chỉ đạo các đơn vị quản lý học viên tăng cường quản lý giờ tự học; khuyến khích học viên tự giác học tập, nghiên cứu, tích cực trao đổi nhóm, biến quá trình đào tạo thành tự đào tạo.

Cùng với đó, Học viện tiếp tục đổi mới khâu đánh giá kết quả học tập của học viên theo tiêu chí: chính xác, công bằng, khách quan. Do vậy, Học viện chỉ đạo các khoa, tổ bộ môn và cơ quan chức năng xây dựng hoàn chỉnh hệ thống ngân hàng đề thi, đảm bảo khoa học, bao quát toàn diện kiến thức môn học nhưng có trọng tâm, trọng điểm; đồng thời, thực hiện đa dạng hình thức thi, kiểm tra, phù hợp từng môn học. Các khoa giáo viên đẩy mạnh đổi mới cách ra đề thi theo hướng đề cao năng lực vận dụng lý luận vào thực tiễn, hạn chế tái hiện kiến thức thông thường. Mặt khác, Học viện tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phát huy vai trò của Ban Khảo thí và bảo đảm chất lượng đào tạo; duy trì nghiêm quy trình, các khâu từ tổ chức thi, kiểm tra, ra đề, coi thi, chấm thi đến đánh giá kết quả; kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm quy chế thi, kiểm tra; tăng cường sử dụng hệ thống công nghệ thông tin trong quản lý kết quả học tập và quản lý đề thi. Các biện pháp đó đã góp phần quan trọng vào định hướng hoạt động của cả người dạy và người học, tạo động lực để đổi mới phương pháp dạy - học của Học viện.

Ba là, chuẩn hóa giáo trình, tài liệu, hiện đại hóa cơ sở vật chất và phương tiện dạy - học. Hệ thống giáo trình, tài liệu học tập, nghiên cứu, tham khảo, cơ sở vật chất đồng bộ, phương tiện dạy - học hiện đại là điều kiện cơ bản ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả quá trình tiến hành đổi mới phương pháp dạy - học. Đây còn là một trong các tiêu chí đánh giá, kiểm định chất lượng GD-ĐT của Học viện. Nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề này, Học viện đã thực hiện bước đột phá về chuẩn hóa giáo trình, tài liệu cho các đối tượng đào tạo; tập trung rà soát, phân loại theo từng nhóm ngành, khối kiến thức; kế thừa và bổ sung, sửa đổi, cập nhật kiến thức mới và sự phát triển của thực tiễn đơn vị, bảo đảm tính phù hợp giữa lý luận và sự phát triển của thực tiễn, theo phương châm: “lý luận nhà trường gắn liền với thực tiễn đơn vị”.

Học viện cũng rất chú trọng đến tính liên thông giữa các bậc học, đặc biệt là hệ thống giáo trình, tài liệu, đầu bài tập phải mang nét đặc thù của đào tạo cán bộ hậu cần. Theo đó, Học viện xây dựng hệ thống tài liệu tham khảo, chuyên khảo phong phú, đa dạng, cập nhật thông tin mới kịp thời phục vụ cho quá trình học tập và NCKH của các đối tượng. Đồng thời, từng bước số hóa bài giảng điện tử cho từng khoa giáo viên, sử dụng có hiệu quả mạng LAN, đáp ứng yêu cầu người học, cung cấp cho người học những kiến thức, kỹ năng thao tác chuyên môn, nghiệp vụ hiện đại. Để thực hiện những vấn đề trên, Học viện đã tích cực đầu tư chuẩn hóa, hiện đại hóa hệ thống giảng đường, phòng học cho học viên và hệ thống thao trường, bãi tập, nhà xưởng thực hành, phòng chuyên dùng, phòng phương pháp của các khoa giáo viên; phát triển và đưa vào hoạt động hiệu quả hệ thống mạng In-tra-nét, thư viện điện tử, cổng thông tin GD-ĐT, thiết bị giảng dạy đa phương tiện.

Bốn là, tăng cường phối hợp liên kết đào tạo giữa Học viện với các đơn vị, nhà trường trong và ngoài Quân đội. Thực hiện phương châm: “Nhà trường gắn liền với đơn vị”, lấy hoạt động phong phú của công tác hậu cần đơn vị làm mục tiêu của quá trình đào tạo cán bộ hậu cần các cấp, Học viện tích cực phối hợp với đơn vị tổ chức tốt việc đưa học viên đi tham quan, thực tập cuối khóa. Trước yêu cầu hòa nhập với hệ thống giáo dục quốc dân và hội nhập quốc tế, Học viện đang từng bước hoàn thiện cơ chế đào tạo cho cả hai nguồn nhân lực: cán bộ HCQĐ và đại học dân sự; xây dựng và duy trì chặt chẽ quy định trong phối hợp đào tạo, thường xuyên trao đổi kinh nghiệm quản lý, giảng dạy, NCKH với các trường ngoài Quân đội, nhất là các trường có chuyên ngành đào tạo tương ứng, như: Học viện Tài chính, Đại học Kinh tế quốc dân, Đại học Xây dựng…; đồng thời, tích cực lựa chọn học viên đưa đi bồi dưỡng ngoại ngữ tại Đoàn 871 để chuẩn bị nguồn đào tạo ở nước ngoài. Học viện cũng đang đẩy mạnh hợp tác quốc tế về GD-ĐT, nhằm tiếp thu tri thức hiện đại, tiếp cận các mô hình đào tạo tiên tiến trong khu vực và trên thế giới.

Nâng cao chất lượng GD-ĐT theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa là xu thế phát triển tất yếu, vừa cấp thiết trước mắt vừa cơ bản lâu dài đối với hệ thống giáo dục quốc dân nói chung, hệ thống các nhà trường quân đội nói riêng. Đây là vấn đề đã và đang được Học viện Hậu cần quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện bằng nhiều biện pháp đồng bộ.

Thiếu tướng, PGS, TS. LƯU VĂN MIỂU

Giám đốc Học viện
___________

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 130 - 131.