Lời Ban Biên tập: Ngay sau khi nước ta giành được độc lập (năm 1945), Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định thành lập các chiến khu trên địa bàn cả nước, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng. Trải qua 70 năm vừa xây dựng, vừa chiến đấu, các quân khu không ngừng trưởng thành, phát triển, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Nhân dịp này, Tạp chí Quốc phòng toàn dân (số 10 và 11-2015) trân trọng giới thiệu loạt bài kỷ niệm ngày truyền thống của lực lượng vũ trang các quân khu.

Lãnh đạo Bộ Tư lệnh Quân khu động viên thanh niên huyện Kim Bảng (Hà Nam) lên đường nhập ngũ

Trải qua 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng vũ trang Quân khu 3 đã vượt lên khó khăn, thử thách cùng toàn dân lập nhiều chiến công xuất sắc trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; xây đắp nên truyền thống vẻ vang: “Đoàn kết, chủ động, sáng tạo, hy sinh, chiến thắng”.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, quán triệt đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện của Đảng, lực lượng vũ trang Quân khu vừa tích cực xây dựng lực lượng, vừa làm nòng cốt cho toàn dân tiến hành chiến tranh nhân dân địa phương phá tề, trừ gian, đánh phá giao thông, tiêu diệt đồn bốt địch, xóa “vành đai trắng”. Đồng thời, phối hợp cùng các đơn vị chủ lực của Bộ tham gia các chiến dịch lớn, như: Lê Lợi, Quang Trung, Hoàng Hoa Thám; tiêu hao, tiêu diệt nhiều sinh lực địch. Đặc biệt, trong chiến cuộc Đông Xuân 1953 - 1954, quân và dân Quân khu 3 phối hợp chặt chẽ với chiến trường chính, đẩy mạnh tác chiến vùng sau lưng địch, căng kéo quân cơ động Pháp, đập tan âm mưu “lấy chiến tranh nuôi chiến tranh, dùng người Việt đánh người Việt” của chúng, góp phần quan trọng vào thắng lợi của các chiến dịch, đỉnh cao là chiến dịch Điện Biên Phủ, kết thúc vẻ vang cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, với vai trò vừa là vùng hậu phương trọng yếu, vừa là tiền tuyến trực tiếp chống bao vây, phong tỏa của quân thù, quân và dân Quân khu đã hoàn thành tốt nhiệm vụ tham gia chiến đấu, góp phần đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của địch, bắn rơi 1.526 máy bay Mỹ, bảo vệ vững chắc hậu phương lớn xã hội chủ nghĩa. Các phong trào cách mạng tiêu biểu trên địa bàn Quân khu, như: “Thanh niên ba sẵn sàng”, “Phụ nữ ba đảm đang”, “Thóc thừa cân, quân thừa người”,… được dấy lên mạnh mẽ, đã chi viện đắc lực cho chiến trường miền Nam, góp phần to lớn vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong gần 30 năm đổi mới vừa qua, Quân khu đã phối hợp chặt chẽ với các địa phương lãnh đạo, chỉ đạo, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Công tác nắm, dự báo tình hình địa bàn, nhất là trên các địa bàn chiến lược, trọng điểm được tiến hành chặt chẽ, tạo điều kiện để các lực lượng chủ động xử lý hiệu quả các tình huống xảy ra. Tiềm lực và thế trận của nền quốc phòng toàn dân, trọng tâm là khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố được xây dựng ngày càng vững chắc; khả năng phòng thủ trên tuyến biên giới, hải đảo được nâng cao. Công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho các đối tượng và toàn dân ngày càng đi vào chiều sâu, có nền nếp và đạt hiệu quả thiết thực. Chất lượng tổng hợp, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang Quân khu có bước phát triển toàn diện, đủ sức hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Kết quả đó không chỉ góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững ổn định chính trị, tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội các địa phương, mà còn tạo nền tảng để Quân khu thực hiện tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trong thời gian tới.

Tuy vậy, cùng với kết quả và các mặt thuận lợi, Quân khu cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Các thế lực thù địch tiếp tục coi địa bàn Quân khu 3 là một trong những trọng điểm chống phá bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”, nhất là lợi dụng các vấn đề về “dân chủ”, “nhân quyền” để thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Tình hình an ninh trên tuyến biên giới, ven biển và trên Biển Đông vẫn diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định. Vấn đề an ninh nông thôn, thiên tai, dịch bệnh,… đã, đang đặt ra những yêu cầu mới. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trong giai đoạn mới, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương tổ chức quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện thắng lợi phương hướng, mục tiêu Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ X và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân khu lần thứ VIII đề ra; trong đó, tập trung vào những nội dung chủ yếu sau.

Một là, tăng cường quản lý chặt chẽ tình hình, nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu, chủ động xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống. Đây là yêu cầu mới, rất cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn tới, bởi những vấn đề về quốc phòng - an ninh hoặc liên quan đến quốc phòng - an ninh mới nảy sinh, nếu không nắm bắt, giải quyết kịp thời ngay từ cơ sở, sẽ bùng phát và trở thành nguyên cớ để kẻ địch vu cáo, can thiệp. Vì thế, quản lý chặt chẽ tình hình địa bàn, dự báo đúng âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch và có giải pháp xử lý đúng đắn, kịp thời các tình huống xảy ra là vấn đề rất quan trọng. Các cơ quan, đơn vị cần phối hợp chặt chẽ với lực lượng Biên phòng, Công an và các lực lượng khác tăng cường theo dõi, quản lý chặt chẽ địa bàn, nhất là khu vực biên giới, hải đảo và các vùng trọng điểm nội địa; trên cơ sở đó, chủ động tham mưu và triển khai các biện pháp đấu tranh phòng, chống có hiệu quả các hoạt động xâm nhập, phá hoại an ninh, giữ vững ổn định chính trị, làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Đồng thời, tập trung nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu của các cơ quan, đơn vị; trọng tâm là rà soát, bổ sung, hoàn thiện các phương án đấu tranh, tác chiến sát hợp với từng địa bàn; duy trì nghiêm túc, chặt chẽ chế độ trực chỉ huy, trực chiến ở các cấp; nâng cao năng lực nghiên cứu, dự báo tình hình, khả năng cơ động, luyện tập, diễn tập thuần thục các kế hoạch A, A2, A3, A4,… bảo đảm sẵn sàng đối phó thắng lợi với các tình huống, không để bị động, bất ngờ. Hiện nay, trước yêu cầu mới của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, Quân khu yêu cầu các cơ quan, đơn vị tập trung nâng cao trình độ chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu, nhất là trong điều kiện thời gian gấp, phức tạp cũng như khả năng phòng thủ, ứng phó xử lý tình huống trên các hướng, nhất là trên tuyến biên giới, hải đảo theo các kế hoạch, phương án đã được phê duyệt. Tiếp tục chỉ đạo các đơn vị căn cứ vào điều kiện cụ thể của địa bàn nơi đứng chân, chủ động làm tốt công tác chuẩn bị theo phương châm “4 tại chỗ”, sẵn sàng tham gia phòng, chống, khắc phục giảm nhẹ thiên tai, sự cố, tìm kiếm cứu nạn, cháy nổ, cháy rừng,… góp phần giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản, giữ vững ổn định chính trị, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Hai là, đẩy mạnh xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc, tạo cơ sở, nền tảng thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Trên cơ sở phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân, Quân khu chỉ đạo lực lượng vũ trang phát huy vai trò nòng cốt, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể địa phương đẩy mạnh xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh theo tư duy mới của Đảng về bảo vệ Tổ quốc. Theo đó, cơ quan quân sự các địa phương tiếp tục phát huy vai trò tham mưu, chỉ đạo và tổ chức thực hiện tốt công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho các đối tượng và toàn dân. Quá trình thực hiện phải chú trọng đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục sát hợp với đặc điểm của từng đối tượng; đồng thời, nghiên cứu, mở rộng đối tượng giáo dục có tính đặc thù, phù hợp với điều kiện thực tế từng địa phương. Phấn đấu từ nay đến năm 2020, 100% các đối tượng trên địa bàn Quân khu được giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh theo quy định; trong đó, chú ý các đối tượng thuộc thế hệ trẻ; chức sắc, chức việc các tôn giáo; chủ sở hữu các doanh nghiệp tư nhân và chủ hộ gia đình ở vùng biên giới, hải đảo,… tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn dân đối với công tác quân sự, quốc phòng trên địa bàn.

Quán triệt và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X), Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ về xây dựng khu vực phòng thủ trong tình hình mới, Quân khu tăng cường chỉ đạo, phối hợp với các địa phương xây dựng khu vực phòng thủ theo hướng: vững toàn diện, mạnh ở trọng điểm, gắn với địa bàn, đủ sức thực hiện “làng giữ làng, xã giữ xã, huyện giữ huyện, tỉnh giữ tỉnh” trong mọi tình huống. Trước mắt, cùng với tập trung xây dựng tiềm lực chính trị - tinh thần vững mạnh, cơ quan quân sự các cấp tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các địa phương lãnh đạo, chỉ đạo kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh phù hợp với từng địa bàn. Việc kết hợp này không chỉ trong quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, mà còn được thể hiện trong hoạt động của mọi ngành, lĩnh vực, nhất là các ngành kinh tế mũi nhọn, kinh tế biển và trong xây dựng cơ sở hạ tầng, trọng tâm là các tuyến giao thông huyết mạch, cảng biển, đường tuần tra biên giới, v.v. Cùng với đó, Quân khu tiếp tục chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương từng bước xây dựng các kế hoạch động viên quốc phòng; nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo, quản lý, điều hành của cấp ủy, chính quyền các cấp trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; triển khai thực hiện Đề án xây dựng thế trận quân sự của khu vực phòng thủ theo kế hoạch, lộ trình đã được phê duyệt. Trong đó, ưu tiên đầu tư xây dựng sở chỉ huy các cấp, căn cứ chiến đấu, các chốt chiến dịch, công trình phòng thủ trên địa bàn trọng điểm, biên giới, ven biển và trên tuyến đảo Đông Bắc. Từ kết quả, kinh nghiệm trong xây dựng và hoạt động của khu vực phòng thủ trên địa bàn, thời gian tới, Quân khu tập trung chỉ đạo tỉnh Quảng Ninh xây dựng điểm về cơ sở hạ tầng căn cứ hậu cần - kỹ thuật khu vực phòng thủ Tỉnh, làm cơ sở để Bộ Quốc phòng rút kinh nghiệm, nhân rộng trên phạm vi cả nước. Coi trọng chỉ đạo thực hiện có hiệu quả dự án các khu kinh tế - quốc phòng (Bắc Hải Sơn, Bình Liêu - Quảng Hà - Móng Cái, Bình Minh 3 và cụm đảo Đông Bắc Quảng Ninh), góp phần phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây dựng địa bàn vững mạnh, tăng cường tiềm lực và thế trận nền quốc phòng toàn dân vững chắc.

Ba là, tập trung xây dựng, nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang Quân khu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Để làm được điều đó, Quân khu tập trung xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; trong đó, lấy xây dựng vững mạnh về chính trị làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Các cơ quan, đơn vị tiếp tục đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng theo Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”, tạo sự thống nhất cao về nhận thức và hành động cho cán bộ, chiến sĩ, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Trong quá trình thực hiện, Quân khu coi trọng kết hợp chặt chẽ giữa bồi dưỡng, nâng cao trình độ, kiến thức toàn diện với định hướng, quản lý tư tưởng bộ đội, nhất là trước các diễn biến phức tạp nảy sinh. Đồng thời, có biện pháp đấu tranh phòng, chống có hiệu quả với các quan điểm sai trái và âm mưu thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch, tăng cường trận địa tư tưởng của Đảng trong cơ quan, đơn vị.

Bám sát quy định của Bộ về tổ chức lực lượng, Quân khu tiếp tục rà soát, điều chỉnh quân số phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của từng đơn vị; trong đó, ưu tiên cho các đơn vị làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, nhiệm vụ A2 và trên tuyến biên giới, hải đảo. Trên cơ sở đó, tập trung xây dựng lực lượng thường trực theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; xây dựng, củng cố, nâng cao chất lượng lực lượng dự bị động viên và lực lượng dân quân tự vệ, nhất là chất lượng chính trị, đảm bảo đúng quy định của pháp luật và đặc điểm, điều kiện từng địa bàn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Đồng thời, đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện các lực lượng theo Nghị quyết 765-NQ/QUTƯ của Quân ủy Trung ương; gắn huấn luyện với xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật, nhằm nâng cao sức mạnh chiến đấu của các đơn vị. Cùng với bám sát phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, coi trọng huấn luyện đồng bộ và chuyên sâu, Quân khu chỉ đạo các đơn vị trong huấn luyện phải sát với đối tượng, địa bàn và yêu cầu nhiệm vụ; đồng thời, tăng cường huấn luyện dã ngoại, ban đêm, trong các môi trường phức tạp, bảo đảm nâng cao khả năng cơ động và trình độ tác chiến hiệp đồng quân, binh chủng lên một bước mới. Tiếp tục chỉ đạo các đơn vị phối hợp với địa phương nơi đóng quân nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập chống khủng bố, đánh địch đột nhập trên hướng biên giới, biển, đảo, diễn tập khu vực phòng thủ, tác chiến trị an và phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, v.v. Qua đó, tạo bước đột phá về nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang Quân khu, sẵn sàng hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Phát huy truyền thống vẻ vang trong 70 năm qua, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang Quân khu 3 nguyện tiếp tục đoàn kết, khắc phục mọi khó khăn, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền và nhân dân trên địa bàn, phấn đấu thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới.

Trung tướng PHẠM HỒNG HƯƠNG, Tư lệnh Quân khu