Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội là nội dung quan trọng trong thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ về cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước. Đây là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm của toàn quân trong giai đoạn hiện nay, cần được tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện quyết liệt, bằng các giải pháp đồng bộ và quyết tâm cao nhất.

Với trách nhiệm chính trị cao, trong nhiều năm qua, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Chính phủ về thực hiện đổi mới, sắp xếp, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước. Trên cơ sở đó, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ việc đổi mới, sắp xếp, phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp Quân đội và đạt được kết quả bước đầu quan trọng.

Từ năm 2001 đến nay, Bộ Quốc phòng đã xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và triển khai thực hiện 05 đề án về sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp Quân đội. Qua đó, các doanh nghiệp Quân đội đã từng bước được sắp xếp lại, chuyển đổi mô hình tổ chức, hoạt động, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đặc thù yêu cầu, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Từ 305 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước (năm 2000) đã được tinh giảm còn 88 doanh nghiệp (cuối năm 2016); đồng thời, hình thành một số tập đoàn, tổng công ty có quy mô lớn trên các lĩnh vực mà Quân đội có thế mạnh. Sau khi sắp xếp, đổi mới, hầu hết các doanh nghiệp Quân đội đều đứng vững trong điều kiện cạnh tranh gay gắt của nền kinh tế thị trường, hoạt động theo đúng pháp luật Nhà nước, quy định của Bộ Quốc phòng; tổ chức sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, từng bước hội nhập thị trường trong nước, khu vực và quốc tế; đảm bảo việc làm, thu nhập ổn định cho hàng chục vạn lao động và tăng nộp ngân sách. Hiệu quả kết hợp quốc phòng với kinh tế, kinh tế với quốc phòng được nâng lên. Doanh nghiệp Quân đội đã xây dựng được những thương hiệu mạnh, khẳng định vị thế trong nền kinh tế, góp phần quan trọng vào giữ vững, nâng cao năng lực sản xuất quốc phòng, ổn định, phát triển kinh tế vĩ mô, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và bảo đảm an sinh xã hội. Trong 6 tháng đầu năm 2017, doanh thu của các doanh nghiệp Quân đội ước đạt 189.000 tỷ đồng; lợi nhuận trước thuế ước đạt 22.000 tỷ đồng; nộp ngân sách nhà nước đạt trên 21.000 tỷ đồng; thu nhập bình quân của người lao động đạt trên 11,8 triệu đồng/người/tháng, v.v.

Hội nghị sơ kết công tác cổ phần hóa doanh nghiệp Quân đội giai đoạn 2002-2016. (Ảnh: ckt.gov.vn)

Những kết quả trên cho thấy, việc sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp Quân đội bước đầu đã cơ bản đạt mục tiêu, yêu cầu đề ra. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, vẫn còn một số bất cập, hạn chế. Nhận thức của cấp ủy, chỉ huy một số cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp về sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa chưa thật đầy đủ, sâu sắc; công tác lãnh đạo, chỉ đạo chưa quyết liệt; triển khai thực hiện còn lúng túng, còn biểu hiện ngại đổi mới, né tránh cổ phần hóa. Việc tổ chức sắp xếp có nơi, có lúc chưa tuân thủ đúng đề án đã được phê duyệt, tiến độ chậm so với kế hoạch. Số lượng doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thuộc Bộ Quốc phòng vẫn còn nhiều, cơ cấu chưa hợp lý. Một số doanh nghiệp chậm thích nghi với cơ chế thị trường, năng lực cạnh tranh, hiệu quả sản xuất, kinh doanh thấp, chưa tương xứng với nguồn lực được giao. Một số cơ chế, chính sách liên quan đến sắp xếp, cổ phần hóa, quản lý, quản trị doanh nghiệp Quân đội chưa được hoàn thiện đồng bộ và chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn, v.v.

Hiện nay, Đảng, Chính phủ đang chỉ đạo đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng; trong đó, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước là một khâu đột phá chiến lược. Trong bối cảnh đó, việc cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội tiếp tục được đẩy mạnh theo tinh thần Nghị quyết 425-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương “Về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo”, Đề án “Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội giai đoạn 2016 - 2020” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó, trọng tâm là thực hiện sáp nhập, cơ cấu lại các doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng có cùng ngành nghề; cổ phần hóa, thoái vốn triệt để đối với doanh nghiệp thương mại, xây dựng, dịch vụ, doanh nghiệp không hoặc ít có nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; giải thể, phá sản đối với các doanh nghiệp không đủ điều kiện cổ phần hóa hoặc không cổ phần hóa được. Đây là nhiệm vụ nặng nề, việc thực hiện sẽ gặp nhiều khó khăn, sức ỳ, lực cản. Để đạt mục tiêu đề ra, đòi hỏi phải triển khai toàn diện, quyết liệt các giải pháp với quyết tâm chính trị rất cao; trong đó, chú trọng làm tốt một số nội dung chủ yếu sau:

Một là, đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, thông tin, tuyên truyền về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội. Theo mục tiêu đã đề ra, trong những năm tới, các doanh nghiệp Quân đội sẽ có những thay đổi quan trọng về cơ cấu tổ chức, hoạt động; lực lượng dôi dư cần giải quyết lớn. Điều đó tác động trực tiếp đến tư tưởng, đời sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, công nhân, viên chức quốc phòng, người lao động trong các doanh nghiệp và nảy sinh không ít khó khăn, phức tạp. Vì vậy, cần đặc biệt chú trọng làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng để cấp ủy, tổ chức đảng, người chỉ huy, cán bộ, công nhân và viên chức quốc phòng, người lao động, nhất là ở các doanh nghiệp thuộc diện cơ cấu lại, sáp nhập, cổ phần hóa, thoái vốn, giải thể, phá sản, nhận thức sâu sắc, đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Qua đó, thống nhất về nhận thức, thông suốt về tư tưởng; tin tưởng, đồng thuận cao với chủ trương của cấp trên, xây dựng sự đoàn kết, quyết tâm trong thực hiện. Để đạt hiệu quả, công tác giáo dục, quán triệt, thông tin, tuyên truyền cần tập trung làm rõ tính tất yếu, mục tiêu, quan điểm, nguyên tắc của việc sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp; chính sách đối với các đối tượng có liên quan, v.v. Toàn quân, trước hết là cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị có liên quan và các doanh nghiệp cần nhận thức rõ: đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm từ nay đến năm 2020; nội dung quan trọng trong thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ về cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước; cơ sở để các doanh nghiệp Quân đội nâng cao năng lực, đáp ứng yêu cầu phát triển, hội nhập và thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ trong tình hình mới. Đi liền với đó, cần tăng cường công tác nắm tình hình, giải quyết kịp thời, thỏa đáng nguyện vọng của cán bộ, nhân viên, người lao động và những vấn đề phát sinh theo quy định của pháp luật. Chủ động phát hiện, chấn chỉnh và kiên quyết đấu tranh với nhận thức, hành động lệch lạc, phát ngôn thiếu tính xây dựng, tư tưởng chần chừ, ngại đổi mới, né tránh cổ phần hóa và các biểu hiện hình thức, cơ hội, tiêu cực, v.v.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu, đảm bảo cho việc sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội được triển khai thực hiện nghiêm túc, đúng định hướng, đúng kế hoạch, đạt chất lượng, hiệu quả cao. Theo đó, các cơ quan, đơn vị có doanh nghiệp và các doanh nghiệp Quân đội thuộc diện sắp xếp lại cần quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, đề án của Đảng, Chính phủ và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trực tiếp là Nghị quyết Trung ương 5 (khóa XII)¹; Nghị quyết 425-NQ/QUTW; Đề án “Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội giai đoạn 2016 - 2020”. Trên cơ sở đó, xây dựng nghị quyết lãnh đạo, xác định rõ chủ trương, kế hoạch, lộ trình và các biện pháp thực hiện đồng bộ về công tác tư tưởng, tổ chức, chính sách, phù hợp với đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ được giao. Trong đó, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt những vấn đề trọng tâm, như: xây dựng phương án sắp xếp, đổi mới; phương án kiện toàn tổ chức biên chế, giải quyết chính sách cho người lao động; xây dựng chủ trương quản lý, sử dụng tài chính, tài sản, đất quốc phòng khi sắp xếp, cổ phần hóa; định hướng hoạt động, phát triển doanh nghiệp sau khi cơ cấu lại. Quá trình thực hiện, các đơn vị, doanh nghiệp cần bám sát mục tiêu, quan điểm chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, kế hoạch của Bộ Quốc phòng, phương án cơ cấu đã được phê duyệt; chủ động chuẩn bị kỹ lưỡng, tiến hành thận trọng nhưng khẩn trương, quyết liệt, có giải pháp toàn diện, đột phá, khả thi cao. Tăng cường công tác quản lý, giám sát, kiểm tra, kiểm soát, kiên quyết không để việc sắp xếp, đổi mới ảnh hưởng đến nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, hoạt động sản xuất, kinh doanh của đơn vị, doanh nghiệp và không để xảy ra các hiện tượng tiêu cực, làm thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước, v.v. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, trước hết là Cục Kinh tế, cần tăng cường phối hợp, đôn đốc việc triển khai thực hiện của các đơn vị, doanh nghiệp. Qua đó, kịp thời nắm bắt những khó khăn, vướng mắc nảy sinh, báo cáo, đề xuất Bộ Quốc phòng biện pháp giải quyết, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Quân đội cơ cấu lại, đổi mới đạt mục tiêu đã đề ra.

Ba là, tập trung chấn chỉnh, kiện toàn hệ thống tổ chức gắn với thực hiện các biện pháp nâng cao năng lực, hiệu quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Trên cơ sở Đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và kế hoạch của Bộ Quốc phòng, các doanh nghiệp Quân đội cần đẩy mạnh sắp xếp, cơ cấu lại tổ chức bộ máy ở các cấp, đảm bảo phù hợp với mô hình tái cấu trúc, phương án sáp nhập, tiếp nhận, chuyển giao, cũng như yêu cầu nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và điều kiện, định hướng sản xuất, kinh doanh. Trong đó, chú trọng cơ cấu lại bộ máy quản lý, điều hành sản xuất; thực hiện tốt công tác cán bộ, đặc biệt là lựa chọn, bổ nhiệm, kiện toàn đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chủ trì doanh nghiệp, người quản lý, người đại diện chủ sở hữu; rà soát, điều chỉnh lực lượng ở các bộ phận, đơn vị thành viên, đảm bảo cân đối, hợp lý, có chính sách giữ gìn nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là các đối tượng thuộc lĩnh vực quân sự đặc thù, v.v. Quá trình thực hiện cần chú ý gắn kiện toàn tổ chức bộ máy với kiện toàn, đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, đảm bảo giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong doanh nghiệp. Đi liền với đó, khẩn trương xây dựng, bổ sung, hoàn thiện đồng bộ các thể chế, thiết chế doanh nghiệp; tích cực huy động các nguồn lực đầu tư đổi mới công nghệ, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, nâng cao năng lực tài chính, v.v. Đặc biệt, cần tập trung xây dựng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trên cả lĩnh vực quản lý, điều hành sản xuất, kinh doanh và trực tiếp sản xuất; đẩy mạnh đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản trị doanh nghiệp; chủ động nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển, chiến lược sản xuất, kinh doanh, phù hợp với mô hình hoạt động, đặc thù doanh nghiệp Quân đội và yêu cầu hội nhập quốc tế. Để đứng vững, phát triển trong điều kiện kinh tế thị trường, các doanh nghiệp Quân đội cần đầu tư thích đáng cho công tác xúc tiến thương mại, xây dựng, quảng bá thương hiệu, mở rộng thị trường. Trước mắt, duy trì vững chắc thị trường đã có; đồng thời, chủ động tìm kiếm, phát triển thị trường, đối tác mới; đẩy mạnh hợp tác, liên doanh, liên kết theo đúng quy định của pháp luật, v.v.

Bốn là, quan tâm thực hiện tốt công tác chính sách đối với quân nhân, người lao động trong các doanh nghiệp thuộc diện cơ cấu lại. Việc cơ cấu lại sẽ tác động trực tiếp đến hàng chục nghìn quân nhân, người lao động đang làm việc trong các doanh nghiệp Quân đội. Số lượng lao động phải chuyển đổi vị trí, bố trí sắp xếp lại và dôi dư cần giải quyết chính sách lớn, nhất là ở các doanh nghiệp thuộc diện sáp nhập, cổ phần hóa, giải thể hoặc phá sản. Đây là vấn đề khá phức tạp, nhạy cảm, nếu làm tốt sẽ tạo thêm động lực và ngược lại sẽ tạo lực cản đối với quá trình sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp Quân đội lần này. Bởi vậy, đi đôi với công tác tư tưởng, tổ chức, các cơ quan, đơn vị có doanh nghiệp và các doanh nghiệp Quân đội thuộc diện cơ cấu lại cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác chính sách trong sắp xếp, đổi mới. Theo đó, các đơn vị, doanh nghiệp cần khẩn trương rà soát, xây dựng phương án tổ chức biên chế, bố trí, sắp xếp việc làm; phương án giải quyết số lao động dôi dư,... đảm bảo phù hợp với lộ trình sắp xếp, đổi mới và các quy định của pháp luật. Quá trình tiến hành, cần công khai phương án sắp xếp, điều động, luân chuyển; có chính sách ưu tiên bố trí, sử dụng cán bộ, nhân viên, người lao động đang làm việc có phẩm chất, năng lực tốt, giàu kinh nghiệm, có nguyện vọng tiếp tục gắn bó với doanh nghiệp. Đồng thời, triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời các chế độ, chính sách hiện hành, cũng như chủ động phát hiện, đề xuất điều chỉnh, bổ sung và ban hành mới các chế độ, chính sách phù hợp với quy định của Nhà nước, Bộ Quốc phòng, sự phát triển của thực tiễn, nhằm động viên cả về vật chất, tinh thần đối với quân nhân, người lao động, nhất là số phải chuyển ra, đảm bảo cho họ ổn định tư tưởng, cuộc sống, v.v. Cùng với các nội dung, biện pháp trên, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh nghiên cứu, tham mưu cho Bộ Quốc phòng xây dựng, hoàn thiện đồng bộ hệ thống cơ chế, chính sách, tạo hành lang pháp lý để việc thực hiện chủ trương cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội đạt mục tiêu, yêu cầu đã đề ra, v.v.

Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội là yêu cầu khách quan, chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Trên cơ sở nắm vững phương hướng, mục tiêu, quan điểm chỉ đạo của trên, các đơn vị, doanh nghiệp Quân đội quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị quan trọng này. Qua đó, tạo động lực để tiếp tục thực hiện tốt kết hợp quốc phòng với kinh tế, kinh tế với quốc phòng, nâng cao hơn nữa vị thế, hình ảnh của Quân đội nhân dân Việt Nam trên mặt trận lao động sản xuất, xây dựng kinh tế, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thiếu tướng, TS. VÕ HỒNG THẮNG, Cục trưởng Cục Kinh tế, Bộ Quốc phòng

__________________

1 - Nghị quyết 12-NQ/TW, ngày 03-6-2017 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII) về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước.