Vừa qua, các đơn vị, học viện, nhà trường trong toàn quân đã tổ chức Tổng kết thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020 và rút ra nhiều bài học kinh nghiệm. Đây là cơ sở quan trọng để tiếp tục đổi mới toàn diện, nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.  

Trước yêu cầu cao của nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc, ngày 15/7/2013, Bộ Quốc phòng đã ban hành Quyết định số 2523/QĐ-BQP phê duyệt “Chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020” (sau đây gọi tắt là Chiến lược). Ngay sau khi Chiến lược được ban hành, với tinh thần chủ động và trách nhiệm cao, toàn quân, nòng cốt là các học viện, nhà trường Quân đội (gọi chung là các nhà trường) đã tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, bằng nhiều biện pháp đồng bộ, hiệu quả và đạt kết quả tích cực.

Bộ Quốc phòng chúc mừng các giảng viên, giáo viên dạy giỏi cấp Bộ Quốc phòng và được công nhận đạt chuẩn chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư năm 2019

Quán triệt sâu sắc các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, giải pháp của Chiến lược, các đơn vị, nhà trường Quân đội đã cụ thể hóa xây dựng nghị quyết chuyên đề, chương trình hành động, kế hoạch thực hiện với lộ trình, biện pháp thiết thực, phù hợp chức năng, nhiệm vụ, đặc thù chuyên ngành, lĩnh vực giáo dục, đào tạo. Đồng thời, thành lập Ban chỉ đạo thực hiện Chiến lược, lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng trong tổ chức thực hiện; gắn kết chặt chẽ giữa thực hiện Chiến lược với thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” và Nghị quyết số 765-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo. Sau gần 10 năm thực hiện, mặc dù gặp không ít khó khăn, nhưng toàn quân đã nỗ lực phấn đấu hoàn thành cơ bản các mục tiêu, nội dung Chiến lược đề ra¹. Nổi bật là, nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy các cấp và cán bộ, giảng viên, học viên, chiến sĩ đối với công tác giáo dục, đào tạo được nâng cao; hệ thống nhà trường Quân đội được quy hoạch, kiện toàn, đầu tư xây dựng ngày càng chính quy, hiện đại; quy mô, loại hình đào tạo được điều chỉnh, phù hợp với nhiệm vụ, phương hướng tổ chức Quân đội, yêu cầu phát triển giáo dục, đào tạo, bước đầu hòa nhập với hệ thống giáo dục quốc dân và hội nhập quốc tế; việc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo được triển khai thực hiện quyết liệt và có chuyển biến rõ nét. Công tác tuyển sinh quân sự được tiến hành chặt chẽ, nghiêm túc; chất lượng đầu vào được nâng lên. Yêu cầu về xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục được các nhà trường coi trọng và thực hiện tốt, có sự phát triển toàn diện, có cơ cấu, thành phần hợp lý, chuẩn hóa về chất lượng theo quy định². Quy trình, chương trình, nội dung đào tạo được điều chỉnh, bổ sung, ngày càng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”, gắn kết chặt chẽ giữa lý luận với thực hành, nhà trường với đơn vị, khắc phục sự trùng lặp về kiến thức các môn học, bậc học, bảo đảm tính liên thông giữa các chương trình đào tạo, phù hợp với hệ thống giáo dục quốc dân và quốc tế. Các nhà trường tích cực đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng trang thiết bị hiện đại trong huấn luyện, đào tạo; chú trọng vận dụng phương pháp dạy học hiện đại với giáo dục truyền thống, kết hợp giáo dục, đào tạo với nghiên cứu khoa học. Trước bối cảnh hội nhập, giao lưu, hợp tác quốc tế về quốc phòng ngày càng sâu rộng, các nhà trường đã tích cực triển khai thực hiện Chỉ thị số 89/CT-BQP, ngày 09/11/2016 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, tạo hiệu ứng mạnh mẽ, chuyển biến quan trọng về dạy và học ngoại ngữ trong toàn quân. Công tác kiểm tra, phúc tra, khảo thí và đảm bảo chất lượng giáo dục, đào tạo được duy trì nghiêm, phát huy tốt hiệu quả, thiết thực xây dựng môi trường “dạy thực chất, học thực chất, đánh giá kết quả thực chất” chống bệnh thành tích trong giáo dục, đào tạo, v.v. Với quyết tâm cao, biện pháp đồng bộ, công tác giáo dục, đào tạo trong toàn quân đã có bước chuyển biến toàn diện, vững chắc, góp phần quan trọng vào xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai thực hiện Chiến lược vẫn còn những hạn chế, đó là: nội dung, biện pháp thực hiện của một số đơn vị, nhà trường chưa sát với tình hình thực tiễn, biện pháp còn chung chung. Một số nội dung, mục tiêu, tiến độ thực hiện còn chậm, kết quả chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, đổi mới giáo dục, đào tạo và nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng Quân đội trong tình hình mới. Cấp ủy, chỉ huy các đơn vị, nhà trường trong toàn quân cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, có biện pháp khắc phục kịp thời.

Hiện nay, trước xu thế phát triển giáo dục, đào tạo của đất nước, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư diễn ra mạnh mẽ, đặt ra cho công tác giáo dục, đào tạo trong Quân đội những nội dung, yêu cầu mới rất cao với không ít khó khăn, thách thức. Trong bối cảnh đó, toàn quân, trước hết là các đơn vị, nhà trường cần tiếp tục quán triệt, triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp đẩy mạnh thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo, tạo sự chuyển biến toàn diện, vững chắc hơn nữa, đảm bảo cho công tác quan trọng này thực sự là “quốc sách hàng đầu”, đáp ứng sự phát triển nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong đó, coi trọng thực hiện tốt những nội dung, giải pháp trọng tâm sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với công tác giáo dục, đào tạo. Đây là nội dung quan trọng hàng đầu, quyết định việc đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội. Các cơ quan, đơn vị, nhà trường trong toàn quân, trước hết là cấp ủy, người chỉ huy các cấp tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết, kết luận của Đảng, Quân ủy Trung ương, chỉ thị của Bộ Quốc phòng về công tác giáo dục, đào tạo³; nhận thức đầy đủ vị trí, tầm quan trọng của việc phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội trong tình hình hiện nay. Từ đó, đề cao vai trò, trách nhiệm, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác quan trọng này. Trên cơ sở Tổng kết thực hiện Chiến lược giai đoạn 2011 - 2020, các đơn vị, nhà trường tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp, cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước và quan điểm chỉ đạo, mục tiêu đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ được giao. Trong đó, chú trọng thực hiện tốt các kế hoạch, chương trình, đề án về công tác nhà trường, nhất là Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, Kế hoạch hành động của hệ thống nhà trường Quân đội khắc phục triệt để những khâu yếu, mặt yếu trong tổ chức thực hiện. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, nòng cốt là Cục Nhà trường cần chủ động phối hợp với các nhà trường, đơn vị, tiến hành rà soát, nghiên cứu, làm tốt chức năng tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trước mắt, tập trung nghiên cứu xây dựng, tham mưu cho Bộ Quốc phòng ban hành “Chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2020 - 2030, tầm nhìn 2045”, phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài.

Hai là, đẩy mạnh kiện toàn, xây dựng hệ thống nhà trường Quân đội tinh gọn, mạnh. Toàn quân tiếp tục rà soát, điều chỉnh quy mô, tổ chức biên chế, nhiệm vụ của các nhà trường, đảm bảo tinh, gọn, mạnh, hiện đại, chính quy, mẫu mực, phù hợp với phương hướng tổ chức Quân đội và yêu cầu phát triển giáo dục, đào tạo của đất nước. Đặc biệt, cần có các biện pháp đột phá nhằm xây dựng nhà trường chính quy, mẫu mực. Các cơ quan chức năng tăng cường phối hợp, tham mưu với cấp trên và chỉ đạo đẩy mạnh xây dựng một số học viện, nhà trường thành trường trọng điểm theo kế hoạch. Đồng thời, hướng dẫn, kiểm tra các nhà trường thực hiện nghiêm đề án tổ chức các nhà trường theo Kết luận số 16-KL/TW của Bộ Chính trị; điều chuyển chức năng, nhiệm vụ của một số trường; thống nhất tên gọi, phân định chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, khoa giáo viên, đơn vị và quy mô đào tạo của các trường. Căn cứ vào nhiệm vụ được giao, các nhà trường phải tích cực nghiên cứu, huy động nguồn lực, triển khai giải pháp đồng bộ xây dựng nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; chủ động đầu tư, bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện dạy học bảo đảm đồng bộ, hiện đại theo đề án xây dựng “nhà trường thông minh”, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục, đào tạo trong tình hình mới.

Ba là, tiếp tục rà soát, đổi mới quy trình, chương trình, nội dung đào tạo, phương pháp dạy và học, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới. Phát huy kết quả đã đạt được, các nhà trường Quân đội tiếp tục rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện quy trình, chương trình, nội dung đào tạo theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”, đảm bảo tính kế thừa, liên thông giữa các cấp học, bậc học; thực hiện đào tạo theo chức danh gắn với trình độ học vấn và mặt bằng chung của hệ thống giáo dục quốc gia. Trong đó, chú trọng cập nhật, bổ sung vào chương trình, nội dung đào tạo những vấn đề mới về quân sự, quốc phòng; sự phát triển của khoa học công nghệ, nghệ thuật quân sự, trang bị, vũ khí thế hệ mới và thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của đơn vị theo Chỉ thị số 89/CT-BQP, ngày 04/4/2018 của Bộ Quốc phòng “Về việc tăng cường tổng kết thực tiễn công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu gắn với công tác giáo dục, đào tạo của các nhà trường Quân đội, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”. Cùng với đó, cần thực hiện tốt việc xây dựng một số chương trình thí điểm đào tạo, bồi dưỡng tài năng quân sự; tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 89/CT-BQP, ngày 09/11/2016 của Bộ Quốc phòng, tạo đột phá về dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống các nhà trường Quân đội; Chỉ thị số 105/CT-BQP, ngày 26/5/2020 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về việc tăng cường học tập ngoại ngữ và tiếng dân tộc thiểu số trong toàn quân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới và Kế hoạch số 1884/KH- BQP, ngày 27/5/2020 thực hiện Đề án Chương trình quốc gia về học tập ngoại ngữ cho cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2019 - 2030 trong Quân đội. Các đơn vị, nhà trường tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học, áp dụng phương pháp dạy học tích cực, phát huy tính chủ động, tự giác, tích cực, sáng tạo của học viên; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng vào giảng dạy, v.v. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phúc tra, kiểm định chất lượng đào tạo; tổ chức thi, chấm thi chặt chẽ, đánh giá thực chất kết quả học tập của học viên; đẩy mạnh công tác biên soạn giáo trình, tài liệu và triển khai các đề tài, nhiệm vụ khoa học theo hướng kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu cơ bản với nghiên cứu ứng dụng, nghiên cứu khoa học với hoạt động giáo dục, đào tạo.

Bốn là, chăm lo xây dựng, phát triển, chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục. Các nhà trường tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm Quyết định số 89/QĐ-TTg, ngày 18/01/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, quản lý các cơ sở giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019 - 2030” và Nghị quyết số 109-NQ/QUTW, ngày 11/02/2019 của Quân ủy Trung ương về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, để xây dựng những giải pháp tổng thể, mang tính chiến lược lâu dài. Trên cơ sở đó, tăng cường kiện toàn, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, đội ngũ giảng viên, cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu, chú trọng xây dựng đội ngũ chuyên gia đầu ngành, giảng viên, giáo viên có chức danh khoa học, dạy giỏi ở các cấp. Phát huy kết quả trong thực hiện Chỉ thị số 102/CT-BQP, ngày 05/9/2018 của Bộ Quốc phòng về việc tăng cường cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị tham gia giảng dạy và báo cáo kinh nghiệm thực tế tại Học viện Quốc phòng để nhân rộng triển khai ở các học viện, trường sĩ quan còn lại góp phần gắn đào tạo ở nhà trường với thực tiễn ở các cơ quan, đơn vị. Các nhà trường cần kết hợp đồng bộ các giải pháp về tư tưởng, tổ chức, chính sách với công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ ngoại ngữ, công nghệ thông tin, nghiệp vụ sư phạm, năng lực quản lý, kinh nghiệm thực tiễn đạt chuẩn theo quy định của Luật Giáo dục và chủ trương của Quân ủy Trung ương; đồng thời, có chế độ, chính sách phù hợp để thu hút và động viên, khuyến khích nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, nhân viên yên tâm phấn đấu vì sự nghiệp giáo dục, đào tạo.

Năm là, tích cực huy động các nguồn lực đầu tư tạo sự đột phá về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học. Đây là nội dung quan trọng, tác động đến kết quả đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội trong những năm tới, nhất là trong điều kiện cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và khoa học công nghệ quân sự phát triển mạnh mẽ. Theo đó, Bộ Quốc phòng tiếp tục chỉ đạo huy động các nguồn lực đầu tư, nâng cấp, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, thao trường, bãi tập; bổ sung vũ khí, trang bị thế hệ mới cho các nhà trường, theo hướng “đi trước đón đầu”, tăng cường đầu tư trang thiết bị, công nghệ hiện đại, đáp ứng yêu cầu giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học theo mô hình “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Các nhà trường cần quản lý, sử dụng hiệu quả hệ thống cơ sở hạ tầng, trang thiết bị hiện có; đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, kế hoạch đầu tư đã được phê duyệt, nhất là Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động dạy - học, nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo giai đoạn 2016 - 2020 định hướng đến năm 2025” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, nhằm từng bước chuẩn hóa, hiện đại hóa trang bị, thiết bị dạy học, tạo nền tảng nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo.

Cùng với những nội dung trên, các cơ quan, đơn vị, nhà trường Quân đội cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, kết hợp chặt chẽ giáo dục, đào tạo với nghiên cứu khoa học; xây dựng một số mô hình nhà trường theo hướng đại học nghiên cứu. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế, liên kết đào tạo, chủ động tiếp cận, hội nhập, thúc đẩy đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài.

Thượng tướng PHAN VĂN GIANG, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng
________________      

1 - Đào tạo đối với: cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược, tăng 9,5%; cán bộ cấp chiến thuật, chiến dịch và cán bộ quân sự địa phương, tăng 12,4%; cán bộ có trình độ sau đại học, tăng 21,7%; sĩ quan cấp phân đội, tăng 8,6%; nhân viên chuyên môn kỹ thuật, hạ sĩ quan chỉ huy, tăng 9,2%; đào tạo gần 60.000 học viên, sinh viên phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

2 - Tỷ lệ nhà giáo có trình độ sau đại học đạt cao hơn mục tiêu Chiến lược đề ra: học viện là 73,22%, cao hơn mục tiêu 23,22%, trường sĩ quan là 61,46%, cao hơn mục tiêu 1,46%.

3 - Trọng tâm là: Kết luận số 51-KL/TW, ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo; Nghị quyết số 86-NQ/ĐUQSTW, ngày 29/3/2007 của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) về công tác giáo dục - đào tạo trong tình hình mới; Kết luận số 60-KL/QUTW, ngày 18/01/2019 của Quân ủy Trung ương về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 765-NQ/QUTW về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo; Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020; Chỉ thị số 105/CT-BQP, ngày 26/5/2020 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về việc tăng cường học tập ngoại ngữ và tiếng dân tộc thiểu số trong toàn quân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, v.v.