Là cơ quan đầu ngành của Bộ Quốc phòng về công tác đối ngoại, 55 năm qua (28-5-1964 – 28-5-2019), Cục Đối ngoại luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Phát huy truyền thống vẻ vang đó, Cục đã và đang thực hiện đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp, nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác đối ngoại quốc phòng trong bối cảnh hội nhập, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, bằng biện pháp hòa bình.

Để phục vụ công tác tiếp nhận, quản lý chuyên gia quân sự, vật chất hậu cần, kỹ thuật của các nước giúp đỡ Việt Nam trong kháng chiến chống thực dân Pháp và Việt Nam giúp đỡ nước bạn Lào, Cam-pu-chia, đầu năm 1950, cơ quan đối ngoại Bộ Quốc phòng được thành lập và từng bước phát triển theo yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng. Từ Ủy ban Khánh tiết đặc biệt, Phòng Giao tế II, Phòng Bí thư ngoại văn đến Phòng Ngoại vụ - Bộ Quốc phòng được ra đời. Đây là những tổ chức tiền thân của Cục Đối ngoại - Bộ Quốc phòng sau này.

Ký kết thỏa thuận Nhóm làm việc giữa Cơ quan đối ngoại quốc phòng Việt Nam và Cơ quan đối ngoại quốc phòng Vương quốc Anh

Từ sau năm 1960, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước chuyển sang giai đoạn ác liệt, Đảng ta chủ trương kết hợp đấu tranh chính trị với quân sự, ngoại giao. Lúc này, nhiều nước bạn bè quốc tế không chỉ lên tiếng phản đối chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam mà còn sẵn sàng giúp đỡ nước ta cả về con người, vũ khí, trang bị, vật chất. Thực tế đó đòi hỏi Quân đội phải có một cơ quan đối ngoại vững về tổ chức, mạnh về chuyên môn, đủ năng lực giúp Bộ Quốc phòng quản lý, chỉ đạo các hoạt động đối ngoại quân sự. Vì vậy, ngày 28-5-1964, Cục Liên lạc Đối ngoại - Bộ Quốc phòng được thành lập¹. Ngay sau khi thành lập, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Cục đã chủ động khắc phục khó khăn, vừa xây dựng, kiện toàn tổ chức biên chế, vừa thực hiện nhiệm vụ; trực tiếp liên lạc, trao đổi, làm việc với cơ quan đối ngoại quân sự của các nước, tiếp nhận sự ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế đối với cuộc kháng chiến của nhân dân ta; tập trung trao đổi phương pháp tác chiến, liên minh chiến đấu với bạn bè quốc tế và đấu tranh buộc địch phải thực thi Hiệp định Pa-ri,… góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Bước sang thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Cục thường xuyên nắm chắc tình hình, chủ động tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng nhiều chủ trương, đối sách quan trọng về công tác đối ngoại quốc phòng, không để bị động bất ngờ, nhất là về chiến lược. Đồng thời, tích cực phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị có liên quan xây dựng, triển khai thực hiện tốt các kế hoạch, chương trình, đề án, hoạt động đối ngoại quốc phòng trong từng giai đoạn, phù hợp với sự phát triển đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước. Qua đó, thúc đẩy mở rộng, đa dạng hóa nội dung, hình thức đối ngoại quốc phòng; đưa quan hệ quốc phòng cả song phương và đa phương ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất, hiệu quả, bền vững; nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, góp phần tích cực vào xây dựng lòng tin chiến lược, duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh chính trị, bảo vệ vững chắc chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Trong thời gian tới, hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo trên thế giới. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, tình hình thế giới, khu vực còn tiềm ẩn những nhân tố gây mất ổn định, khó lường; các nước vừa hợp tác, vừa đấu tranh, cạnh tranh vì lợi ích quốc gia, dân tộc; chiến tranh cục bộ, tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ, xung đột sắc tộc, tôn giáo,... diễn biến phức tạp. Điều đó tác động nhiều mặt đến quốc phòng, an ninh, đối ngoại của nước ta; đặt ra cho công tác đối ngoại quốc phòng nhiệm vụ nặng nề, yêu cầu cao hơn. Để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, Cục Đối ngoại đã và đang thực hiện quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp; trong đó, chú trọng làm tốt một số nội dung chủ yếu sau.

Hội nghị liên tịch triển khai công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng năm 2018

Một là, thực hiện tốt chức năng tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác đối ngoại quốc phòng. Cục tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối đối ngoại, đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng, trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI), ngày 25-10-2013 về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Nghị quyết 22-NQ/TW, ngày 10-4-2013 của Bộ Chính trị về “Hội nhập quốc tế” và Nghị quyết 806-NQ/QUTW, ngày 31-12-2013 của Quân ủy Trung ương về “Hội nhập quốc tế và đối ngoại về quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo”, v.v. Trên cơ sở đó, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị, viện nghiên cứu trong và ngoài Quân đội phân tích, dự báo, đánh giá chính xác tình hình trong nước, khu vực và thế giới, tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xây dựng chủ trương, biện pháp triển khai hoạt động đối ngoại quốc phòng theo phương châm “tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả”. Chú trọng đề xuất đối sách, chủ trương ở tầm chiến lược trong xử lý các mối quan hệ quốc tế, nhất là những mâu thuẫn, khác biệt, vấn đề nhạy cảm liên quan đến quốc phòng, an ninh. Trước mắt, Cục tham mưu cho Quân ủy Trung ương và Thủ trưởng Bộ Quốc phòng chỉ đạo các cơ quan, đơn vị đẩy mạnh triển khai thực hiện Đề án “Hội nhập quốc tế về quốc phòng đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” theo đúng kế hoạch, lộ trình đã xác định. Trong bối cảnh nước ta hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, đối tượng và đối tác đan xen hết sức phức tạp, Cục tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về đối tác, đối tượng; nắm vững phương châm chỉ đạo: kiên định về mục tiêu, nguyên tắc chiến lược; linh hoạt, mềm dẻo về sách lược; vừa hợp tác, vừa đấu tranh; kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc và tư tưởng, phong cách, phương pháp ngoại giao “dĩ bất biến ứng vạn biến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong hoạt động đối ngoại quốc phòng. Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu, tham mưu cho Bộ Quốc phòng xây dựng các chiến lược, kế hoạch tổng thể về đối ngoại quốc phòng, phù hợp chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, đặc thù của Quân đội và thông lệ quốc tế, thể hiện rõ phương châm đồng thời là thông điệp: Việt Nam là bạn, đối tác tin cậy và là thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.

Hai là, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với các hoạt động đối ngoại quốc phòng. Với chức năng là cơ quan đầu ngành về đối ngoại quốc phòng, Cục tiếp tục rà soát, đề xuất xây dựng, hoàn thiện các cơ chế, quy chế, quy định về công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, tạo hành lang pháp lý đồng bộ để các cơ quan, đơn vị thống nhất triển khai thực hiện. Để công tác đối ngoại quốc phòng đạt hiệu quả thiết thực, Cục tập trung kiện toàn tổ chức biên chế, xây dựng vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức; đảm bảo “tinh, gọn, mạnh”, phù hợp với tổ chức lực lượng Quân đội theo định hướng của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và yêu cầu công tác đối ngoại quốc phòng trong tình hình mới. Cùng với đó, đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, xây dựng đội ngũ cán bộ của Cục, cán bộ làm công tác đối ngoại trong toàn quân có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực toàn diện, tư duy nhạy bén, chuyên môn, nghiệp vụ, ngoại ngữ giỏi, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài. Cục tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao tổ chức tốt các hoạt động đối ngoại quốc phòng cấp chiến lược và chỉ đạo nâng cao hiệu quả các hoạt động đối ngoại cấp chiến dịch, tập trung vào đối ngoại của lực lượng Bộ đội Biên Phòng, Cảnh sát biển, Hải quân. Tăng cường theo dõi, quản lý và hướng dẫn các cơ quan, đơn vị triển khai hợp tác quốc tế về quốc phòng trên các lĩnh vực chuyên ngành theo chức năng, nhiệm vụ; tích cực tham gia định hướng tuyên truyền các hoạt động đối ngoại theo đúng chỉ đạo của Quân ủy Trung ương và Thủ trưởng Bộ Quốc phòng.

Ba là, đẩy mạnh hợp tác quốc phòng song phương và chủ động tham gia các cơ chế hợp tác quốc phòng đa phương. Đối với hợp tác quốc phòng song phương, Cục tiếp tục tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng chú trọng quan hệ hợp tác với các đối tác chủ chốt, đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập ngày càng đi vào thực chất, đạt hiệu quả thiết thực, phù hợp với lợi ích của các bên. Trong đó, ưu tiên quan hệ, hợp tác quốc phòng với các nước láng giềng, các nước lớn, các nước ASEAN và các nước bạn bè truyền thống; đồng thời, mở rộng quan hệ, hợp tác với các nước có tiềm năng. Nội dung tập trung vào một số lĩnh vực trọng tâm, như: tăng cường trao đổi đoàn cấp cao, khắc phục hậu quả chiến tranh, tìm kiếm cứu nạn, công nghiệp quốc phòng, an ninh trên biển, an ninh mạng, đào tạo cán bộ, trợ giúp y tế, v.v. Trên bình diện đa phương, Cục tiếp tục chủ động tham mưu tham gia các cơ chế hợp tác trong khuôn khổ ASEAN và do ASEAN giữ vai trò chủ đạo. Đồng thời, nghiên cứu tham gia một số hoạt động diễn tập đa phương trong các lĩnh vực, như: hỗ trợ nhân đạo, khắc phục hậu quả chiến tranh, gìn giữ hòa bình. Trước hết, Cục tập trung mọi nguồn lực cả về con người và cơ sở vật chất, chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức thành công các hội nghị quốc phòng, quân sự và các hoạt động trên thực địa trong năm 2020 - năm Việt Nam đảm nhiệm vị trí Chủ tịch ASEAN.

Tự hào với truyền thống 55 năm xây dựng, phát triển, các thế hệ cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Cục Đối ngoại quyết tâm phấn đấu, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, xứng đáng là cơ quan tham mưu chiến lược đầu ngành của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về công tác đối ngoại quốc phòng, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trung tướng VŨ CHIẾN THẮNG, Cục trưởng Cục Đối ngoại - Bộ Quốc phòng

____________

1 - Đến ngày 04-9-1989, Cục Liên lạc Đối ngoại đổi tên thành Cục Đối ngoại - Bộ Quốc phòng.