Cách đây đúng 50 năm, trong “chiến tranh Việt Nam”¹, đế quốc Mỹ đã chơi canh bạc “dốc túi”, tổ chức cuộc tập kích chiến lược đường không chủ yếu bằng lực lượng không quân chiến lược B-52 vào Hà Nội, Hải Phòng và các địa phương lân cận. Đây là cuộc tập kích đường không quy mô lớn nhất, hiện đại và tàn bạo nhất trong lịch sử không quân Mỹ, bằng hàng trăm máy bay chiến lược B-52 và hơn một nghìn máy bay chiến thuật được huy động, với tham vọng đánh sập ý chí chiến đấu của quân và dân miền Bắc, bóp nghẹt cách mạng miền Nam, giành thắng lợi quyết định, tạo thế có lợi trên bàn đàm phán, buộc Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phải ký Hiệp định Paris với những điều kiện áp đặt có lợi đối với Mỹ; đồng thời, đe dọa phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới. Theo đánh giá của các học giả quân sự thế giới, đây là cuộc đối đầu không cân sức giữa một bên có sức mạnh vượt trội của “không lực Hoa Kỳ” với một bên là lực lượng đối không nhỏ yếu của Việt Nam, nên tham vọng chiến thắng đó của Mỹ không phải không có cơ sở.

Song, chiến thắng oanh liệt đã thuộc về nhân dân Việt Nam; đế quốc Mỹ đã thất bại thảm hại. Việt Nam đã không “trở về thời đồ đá” và cũng chẳng có một cuộc “dạo mát” nào trên bầu trời miền Bắc Việt Nam như Mỹ đã từng huyênh hoang, mường tượng. Thay vào đó là hàng chục “pháo đài bay” B-52 cùng những “thần sấm”, “con ma”,... trong gần một trăm máy bay các loại bị bắn hạ sau 12 ngày đêm đọ sức. Chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” đã đánh thắng nấc thang chiến tranh cao nhất, nỗ lực quân sự cuối cùng, đặc biệt là đánh bại ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ; là một kỳ tích của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước - một biểu tượng rực rỡ về sức mạnh của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ sáng tạo Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh.

Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng và Chủ tịch Ủy ban Hành chính Trần Duy Hưng thăm Liên đội tự vệ Hoàn Kiếm và Hai Bà Trưng đã bắn rơi máy bay Mỹ. Ảnh: Tư liệu.

Tại sao nói chiến thắng đó là một kỳ tích của dân tộc Việt Nam và những nhân tố nào tạo nên kỳ tích đó? Nói như vậy bởi lẽ, Chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” được xuất phát từ tầm cao trí tuệ, bản lĩnh và tài thao lược của Đảng; của nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân Việt Nam đạt đến đỉnh cao trên mặt trận đối không. Đó là chiến thắng độc đáo có một không hai trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta nói riêng và lịch sử chiến tranh thế giới nói chung. Thắng lợi đó tưởng chừng như không thể có được, nhưng quân và dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng đã biến điều không thể trở thành có thể để làm nên kỳ tích. Còn nguyên nhân tạo nên kỳ tích đó thì có nhiều, nhưng nói một cách khái quát nhất, đó là sức mạnh Việt Nam. Trong đó, nhân tố bao trùm nhất, quyết định nhất là đường lối chiến tranh nhân dân độc đáo, đúng đắn, sáng tạo của Đảng.

Với đường lối đó cùng sự chỉ đạo chiến lược sắc sảo, tài tình, ở tầm cao trí tuệ, Đảng ta đã vận dụng và tạo ra sức mạnh kỳ diệu để tổ chức Chiến dịch phòng không cuối năm 1972, đánh bại hoàn toàn cuộc tập kích chiến lược đường không của địch. Sức mạnh đó là sự hội tụ của bản lĩnh, ý chí và trí tuệ Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh trên nền tảng tư tưởng “không có gì quý hơn độc lập tự do” đã được tổ chức đảng các cấp quán triệt, thực hiện trong suốt quá trình tác chiến chiến dịch. Nhờ đó, đã phát huy đầy đủ trí tuệ của cán bộ, chiến sĩ và toàn dân, vừa kiên cường dũng cảm, vừa làm chủ vũ khí, trang bị khí tài hiện đại và chủ động, sáng tạo trong tạo thế, tạo lực, lựa chọn cách đánh phù hợp, đánh trúng điểm yếu cốt tử của địch để giành thắng lợi.

Đó là sức mạnh của chế độ xã hội chủ nghĩa ưu việt; sức mạnh tổng hợp của cả nước, trực tiếp là lực lượng phòng không ba thứ quân, lấy lực lượng Quân chủng Phòng không - Không quân làm nòng cốt, thực hiện đánh rộng khắp trên địa bàn kết hợp tổ chức các trận đánh then chốt, then chốt quyết định, tiêu diệt lớn sinh lực chiến lược chủ yếu của địch. Đó còn là sức mạnh của chiến tranh nhân dân với phương châm toàn dân bắn máy bay, toàn dân làm công tác phòng tránh sơ tán, toàn dân làm công tác giao thông vận tải; kết hợp chặt chẽ giữa đánh địch và phòng tránh có hiệu quả. Sức mạnh của ta trong Chiến dịch phòng không cuối năm 1972 được tạo ra do tài năng lãnh đạo, chỉ huy của cán bộ các cấp từ chiến lược, chiến dịch và chiến thuật; đồng thời, còn là sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc đang tiến công địch dồn dập trên chiến trường miền Nam trong giai đoạn quyết định của chiến tranh, khiến quân địch phải bàng hoàng, khiếp sợ. Chiến thắng đó còn bắt nguồn từ truyền thống, khí phách kiên cường bất khuất của dân tộc; từ sự quyết tâm, đoàn kết của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, tạo sức mạnh to lớn của cả nước để đánh bại kẻ thù xâm lược.

Chiến thắng vĩ đại đó còn xuất phát từ sự đoàn kết chiến đấu chống kẻ thù chung của nhân dân ba nước Đông Dương: Việt Nam, Lào, Campuchia; sự ủng hộ to lớn cả về tinh thần và vật chất của lực lượng yêu chuộng hòa bình trên thế giới, của bạn bè quốc tế, đặc biệt là các nước xã hội chủ nghĩa anh em, nhất là Liên Xô và Trung Quốc. Đảng, Nhà nước, Nhân dân Việt Nam không bao giờ quên sự giúp đỡ chí tình, chí nghĩa đó.

Chiến thắng lịch sử “Điện Biên Phủ trên không” không chỉ có ý nghĩa trong nước, mà còn có ý nghĩa thời đại sâu sắc. Với sự nhìn nhận của nhân dân thế giới, trong đó có nhân dân Mỹ, Việt Nam trở thành lực lượng tiêu biểu chống chủ nghĩa đế quốc, cùng sự áp bức và nô dịch. Việt Nam là biểu tượng của khát vọng hòa bình, độc lập, tự do, dân chủ; là lương tri của thời đại.

Đối với cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” là đỉnh cao của một trong hai đòn chiến lược² có vai trò quan trọng thúc đẩy và hòa nhịp với thắng lợi trên mặt trận ngoại giao, góp phần quyết định thực hiện quyết tâm chiến lược của Đảng: “đánh cho Mỹ cút”, để tiến tới “đánh cho ngụy nhào” vào năm 1975, hoàn thành vẻ vang sự nghiệp giải phóng dân tộc của quân và dân ta trong suốt 30 năm chiến tranh cách mạng đầy gian khổ, hy sinh.

Nửa thế kỷ đã trôi qua, nhưng âm hưởng của Chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” - biểu tượng của sức mạnh ý chí và trí tuệ Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh vẫn vang vọng mãi như một khúc ca bất tử của thế kỷ XX. Kỳ tích đó trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mãi là niềm kiêu hãnh, tự hào của dân tộc Việt Nam. Kỷ niệm 50 năm chiến thắng vĩ đại này là dịp để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta thấm sâu những bài học quý được rút ra từ trận quyết chiến chiến lược này để tiếp tục nghiên cứu, vận dụng sáng tạo vào thực tiễn xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, tạo nguồn động lực tinh thần to lớn để chúng ta, nhất là thế hệ trẻ hôm nay viết tiếp những kỳ tích mới, trên tất cả các lĩnh vực vào trang sử hào hùng của dân tộc trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
_____________

1 - Đó là theo cách gọi của Mỹ, còn đối với ta, đó là cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

2 - Đó là: thắng lợi to lớn của cuộc tiến công chiến lược ở chiến trường miền Nam và đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ hai của Mỹ.