Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Khu 4 vừa là tuyến đầu của miền Bắc xã hội chủ nghĩa, vừa là hậu phương trực tiếp của tiền tuyến lớn miền Nam và là chiến trường ác liệt nhất của cả nước. Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, quân và dân Trị - Thiên - Huế đã làm chủ thành phố Huế và nhiều huyện, thị trong một thời gian. Phát huy tinh thần đó, lực lượng vũ trang Quân khu 4 đang đẩy mạnh xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân có chất lượng tổng hợp, sức chiến đấu cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Trung tướng Nguyễn Tân Cương phát biểu tại buổi khai mạc diễn tập khu vực phòng thủ tỉnh Nghệ An. (Ảnh: qdnd.vn)

Thực hiện chủ trương chiến lược của Đảng, kế hoạch tác chiến của cấp trên, đúng đêm giao thừa Tết Mậu Thân 1968, quân và dân Trị - Thiên - Huế đã thực hành tiến công và nổi dậy rộng khắp, đánh vào các mục tiêu trọng yếu của Mỹ - ngụy trên địa bàn, trọng tâm là các thành phố, thị xã, gây bất ngờ lớn cho địch, giành thắng lợi vang dội. Ngay trong ngày đầu tiên, quân và dân Trị - Thiên - Huế đã đánh hơn 40 mục tiêu trong và ngoài thành phố Huế, 34 huyện, thị trấn, chi khu, phá vỡ phần lớn bộ máy ngụy quân, ngụy quyền, giải phóng 227.000 dân, 40 xã và 296 thôn, làm chủ thành phố Huế 25 ngày đêm; Ủy ban nhân dân cách mạng và Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam ở thành phố Huế và một số huyện được thành lập. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 của quân và dân Trị - Thiên - Huế đã loại khỏi vòng chiến đấu hơn 200.000 tên địch, bắn rơi và phá hủy hơn 200 máy bay, phá hỏng 400 xe quân sự, 48 tàu, xuồng, 13 kho đạn, 70 khẩu pháo các loại, phá sập 30 cầu, cống và tiêu diệt, bức hàng, bức rút 34 đồn, bốt, chi khu quân sự.

Ghi nhận những thành tích đặc biệt xuất sắc trong Tổng tiến công, nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, quân và dân Trị Thiên - Huế vinh dự được Trung ương Cục và Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam trao tặng 8 chữ vàng “Tiến công, nổi dậy, anh dũng, kiên cường” và đó đã trở thành truyền thống, biểu trưng sáng ngời về trí thông minh, lòng dũng cảm và ý chí kiên cường, bất khuất của Đảng bộ, quân và dân Trị - Thiên - Huế trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước.

Đã 50 năm qua đi, nhưng ký ức hào hùng về Tết Mậu Thân 1968 cùng lòng quả cảm, ý chí, tinh thần quyết chiến, quyết thắng của quân và dân Trị - Thiên - Huế vẫn còn vang vọng mãi. Đó không chỉ là niềm tự hào, mà còn là trách nhiệm lớn lao của quân và dân Quân khu 4 trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Kế thừa, phát huy tinh thần “Tiến công, nổi dậy” Tết Mậu Thân 1968 trong điều kiện mới, lực lượng vũ trang Quân khu 4 xác định bất luận trong hoàn cảnh nào cũng tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao,… góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thực hiện quyết tâm đó, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu xác định trước hết, phải quán triệt, nắm vững và thực hiện nghiêm túc đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng; đồng thời, thường xuyên nghiên cứu, nắm chắc, đánh giá đúng tình hình, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, một trong những nhân tố quan trọng dẫn đến thắng lợi là, Khu ủy và Bộ Tư lệnh Quân khu Trị - Thiên - Huế đã quán triệt sâu sắc chủ trương của Trung ương và Bộ Tổng Tư lệnh, chủ động nghiên cứu, đánh giá đúng tình hình, nhất là mạnh, yếu của địch và khả năng thực tế của ta…; trên cơ sở đó, hoạch định chủ trương, phương pháp tiến hành tiến công, nổi dậy một cách đúng đắn, sáng tạo. Trong đó, đã lựa chọn hướng, mục tiêu tiến công chủ yếu là thành phố Huế - nơi mạnh nhất nhưng cũng là nơi sơ hở nhất của địch và thời điểm tiến công bất ngờ - lúc 2 giờ 33 phút ngày 31-01-1968 (đêm Giao thừa), làm cho kẻ địch bị động, lúng túng, hoảng loạn, không kịp trở tay.

Hiện nay, trước diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới, khu vực và sự chống phá quyết liệt của thế lực thù địch trên địa bàn, việc quán triệt, nắm chắc chủ trương, đường lối của Đảng về bảo vệ Tổ quốc đối với lực lượng vũ trang Quân khu có ý nghĩa hết sức quan trọng. Nhận rõ điều đó, thời gian qua, Quân khu đã tập trung quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là Nghị quyết Đại hội XII, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”,… trên cơ sở đó, cụ thể hóa thành các đề án, kế hoạch, quy hoạch phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ của địa phương, đơn vị, làm cơ sở triển khai thực hiện. Trọng tâm là các kế hoạch tác chiến; Kế hoạch xây dựng lực lượng vũ trang; Quy hoạch tổng thể bố trí quốc phòng kết hợp phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn Quân khu đến năm 2020 và những năm tiếp theo,…tăng cường tiềm lực, thế trận quốc phòng - an ninh trên địa bàn. Cùng với đó, lực lượng vũ trang Quân khu tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương và các lực lượng trên địa bàn, nhất là với lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng nâng cao chất lượng dự báo, nắm tình hình; xây dựng, triển khai các phương án phòng, chống bạo loạn, gây rối, khủng bố, phương án bảo vệ các mục tiêu trọng yếu; duy trì các đợt hoạt động tổng hợp làm trong sạch địa bàn trên tuyến biên giới,… góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Hai là, tăng cường xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững mạnh. Bất ngờ lớn nhất đối với kẻ địch trong Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 là quân và dân Quân khu Trị - Thiên - Huế đã thực hành tiến công đồng loạt trên cả ba vùng chiến lược, trọng tâm là thành phố Huế. Trong tác chiến, kết hợp chặt chẽ giữa tiến công của bộ đội chủ lực với nổi dậy của quần chúng, nòng cốt là lực lượng vũ trang địa phương trong thế trận được chuẩn bị trước. Nhờ dựa chắc vào dân, phát huy cao độ sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân, nên các đơn vị chủ lực của ta đã bí mật tiếp cận cửa ngõ, đánh thẳng vào trung tâm Thành phố, gây choáng váng cho kẻ địch ngay tại sào huyệt ở miền Trung.

Kế thừa bài học kinh nghiệm đó, thời gian qua, lực lượng vũ trang Quân khu đã chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các địa phương lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, phù hợp với khả năng, đặc điểm địa bàn. Trong đó, chú trọng đẩy mạnh kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh; xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân; xây dựng tiềm lực, thế trận khu vực phòng thủ, cốt lõi là xây dựng “thế trận lòng dân”; quy hoạch và từng bước đầu tư xây dựng thế trận quân sự khu vực phòng thủ, nhất là trên địa bàn trọng điểm, biên giới và hướng biển, v.v. Hiện nay, trên các địa bàn trọng điểm ven biển thuộc Quân khu đã và đang hình thành nhiều khu chế xuất, khu công nghiệp tập trung gắn với các khu đô thị mới. Vì vậy, để bảo đảm mỗi bước phát triển kinh tế là một bước tăng cường tiềm lực quốc phòng - an ninh, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan quân sự tham mưu cho tỉnh ủy, ủy ban nhân dân các tỉnh bổ sung, hoàn thiện các quy chế, cơ chế về xây dựng, tổ chức hoạt động của khu vực phòng thủ; đẩy mạnh thực hiện Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị; Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ, củng cố, kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong khu vực phòng thủ, nhất là ban chỉ đạo xây dựng khu vực phòng thủ ở các cấp. Cơ quan quân sự các cấp cùng các địa phương tiếp tục rà soát, điều chỉnh Quy hoạch tổng thể bố trí quốc phòng kết hợp phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020, phù hợp với tình hình thực tiễn. Đồng thời, phát huy vai trò, trách nhiệm trong việc thẩm định, tham gia ý kiến vào các dự án phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là dự án có vốn đầu tư nước ngoài, dự án liên quan đến địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh. Đi liền với đó, các địa phương thuộc Quân khu tăng cường các biện pháp quản lý nhà nước về quốc phòng; tích cực huy động các nguồn lực để đầu tư xây dựng các công trình phòng thủ theo quy hoạch, lộ trình đã xác định, trọng tâm là các căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu phương, sở chỉ huy, chốt chiến dịch. Đồng thời, khảo sát, quy hoạch, quản lý chặt chẽ các công trình quốc phòng, hệ thống hang, động tự nhiên,... tạo lập thế trận phòng thủ liên hoàn, vững chắc.

Ba là, không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang Quân khu. Thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố, trong đó lực lượng vũ trang nhân dân đã hoàn thành tốt vai trò làm nòng cốt tiến hành chiến tranh nhân dân, nhất là giai đoạn đầu.

Theo đó, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu tập trung xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức, có chất lượng tổng hợp và trình độ sẵn sàng chiến đấu cao. Trước hết, Quân khu đẩy mạnh xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh về chính trị, tạo bước chuyển biến mới về nhận thức, trách nhiệm, bản lĩnh chính trị và hành động cách mạng của cán bộ, chiến sĩ, bảo đảm lực lượng vũ trang Quân khu luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước, nhân dân, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao trong mọi tình huống. Coi trọng thực hiện đột phá về công tác tổ chức lực lượng, huấn luyện, xây dựng chính quy và chấp hành kỷ luật, nhằm xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu “tinh, gọn, mạnh, cân đối, đồng bộ”; trọng tâm là đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện theo tinh thần Nghị quyết 765-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương. Các đơn vị bám sát phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, coi trong huấn luyện đồng bộ và chuyên sâu cho các lực lượng theo yêu cầu nhiệm vụ; chú trọng nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ các cấp, huấn luyện bộ đội cơ động nhanh, đánh giỏi khi chiến đấu độc lập, cũng như khi tác chiến hiệp đồng quân chủng, binh chủng, v.v. Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị duy trì nghiêm chế độ trực sẵn sàng chiến đấu ở các cấp; thường xuyên rà soát, điều chỉnh, bổ sung và tăng cường luyện tập theo các kế hoạch, phương án tác chiến khu vực phòng thủ, kế hoạch phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn. Đặc biệt, Quân khu đã chỉ đạo tổ chức tốt các cuộc diễn tập khu vực phòng thủ, diễn tập phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn,... làm cơ sở để nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu của bộ đội và rút kinh nghiệm, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, quy chế hoạt động của khu vực phòng thủ; bổ sung, điều chỉnh các kế hoạch, phương án tác chiến, phù hợp yêu cầu, tình hình thực tiễn. Đối với lực lượng dự bị động viên, Quân khu đẩy mạnh xây dựng, quản lý, huấn luyện nâng cao trình độ sẵn sàng chiến đấu, khả năng huy động nhanh, kịp thời bổ sung cho các đơn vị quân đội khi có nhu cầu. Đối với lực lượng dân quân tự vệ, Quân khu coi trọng xây dựng “vững mạnh, rộng khắp”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, cơ cấu cân đối giữa lực lượng nòng cốt và lực lượng rộng rãi, ưu tiên những địa bàn trọng điểm, vùng Công giáo, vùng dân tộc thiểu số, đủ sức làm lực lượng nòng cốt bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở.

Phát huy tinh thần “Tiến công, nổi dậy” Tết Mậu Thân 1968, lực lượng vũ trang Quân khu 4 tiếp tục phấn đấu, nỗ lực đoàn kết, vượt qua khó khăn, thách thức, cùng với cấp ủy, chính quyền và nhân dân trên địa bàn đẩy mạnh xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trung tướng NGUYỄN TÂN CƯƠNG, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng
Tư lệnh Quân khu