(Tiếp theo và hết)*

III. Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị - yêu cầu mới từ thực tiễn

Xây dựng quân đội tinh nhuệ về chính trị là vấn đề mới mà các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin và Hồ Chí Minh chưa trực tiếp đề cập. Đây cũng là vấn đề mà chưa một nghị quyết nào của Đảng ta cũng như của Quân ủy Trung ương trực tiếp nêu ra. Vấn đề này cơ bản chỉ được một số tác giả đề cập, khi luận giải phương hướng xây dựng Quân đội nhân dân “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; trong đó, khẳng định xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ thì trước hết phải tinh nhuệ về chính trị. Tuy nhiên, chưa có ai luận giải thế nào là xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị. Các nhà kinh điển, các nghị quyết của Đảng và của Quân ủy Trung ương, các công trình nghiên cứu đã công bố cơ bản chỉ bàn xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị làm cơ sở xây dựng Quân đội vững mạnh toàn diện.

Trước Đại hội VII của Đảng, cụm từ “tinh nhuệ” chưa phải là một thành tố trong nội hàm phương hướng xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam. Đến Đại hội VII, Đảng ta mới xác định: “Xây dựng các lực lượng vũ trang nhân dân với số quân thường trực thích hợp theo hướng cách mạng, chính quy, từng bước hiện đại, tinh nhuệ…”¹. Từ đây, “tinh nhuệ” trở thành một thành tố của phương hướng xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam, được đề cập trong văn kiện các kỳ đại hội Đảng, mà cách diễn đạt hiện nay là “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”. Khi diễn giải vấn đề xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ, các tác giả đều phân tích dưới góc độ xây dựng Quân đội thiện chiến về mặt tác chiến, được huấn luyện chu đáo, cẩn thận, “đủ khả năng thích ứng với mọi tình huống”². Một số tác giả nhấn mạnh vấn đề xây dựng Quân đội tinh nhuệ về chính trị gắn với mục tiêu “đấu tranh phòng, chống âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình”, thủ đoạn “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch”³, do đó chưa bao quát hết nội dung xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị.

Đồn Biên phòng Vinh Hiền, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Thừa Thiên - Huế thường xuyên giáo dục chính trị cho cán bộ, chiến sĩ. Ảnh: bienphong.com.vn

Phân tích phạm trù “tinh nhuệ”, có thể thấy đây là từ dùng để chỉ một quân đội được giáo dục và rèn luyện kỹ, đủ khả năng chiến thắng mọi đối phương. “Nội dung tinh nhuệ được hình thành từ hai yếu tố: yếu tố tinh thần, tức ý chí con người, và yếu tố vật chất, tức vũ khí và phương pháp tác chiến”⁴. Từ đây có thể hiểu nội hàm “tinh nhuệ” bao gồm sự “tinh nhuệ về chính trị” và “tinh nhuệ về vũ khí, trang bị, phương pháp tác chiến”; trong đó, sự tinh nhuệ về chính trị giữ vai trò quyết định sức mạnh chiến đấu của quân đội.

Sự tinh nhuệ về chính trị của Quân đội nhân dân Việt Nam là cách biểu đạt sự “già dặn, kiên định, vững vàng” về chính trị của Quân đội theo đường lối chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam; sự “sắc sảo, sắc bén” trong tham mưu, xử lý hiệu quả các tình huống chính trị, các quan hệ chính trị và đấu tranh chính trị trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Quân đội, đảm bảo cho Quân đội ta trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ; luôn là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu thật trong sạch, thật trung thành, tin cậy, “chỗ dựa” thật vững chắc của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Đây là cách biểu đạt mức độ cao, yêu cầu cao sự vững mạnh về chính trị của Quân đội nhân dân Việt Nam trong tình hình mới. Đó là yêu cầu cao về: sự kiên định với chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng và tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Quân đội; sự kiên định bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc của Quân đội; sự trung thành của Quân đội đối với Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, với Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Nhân dân Việt Nam trong mọi tình huống; tăng cường củng cố quan hệ “cá - nước” giữa Quân đội và Nhân dân, cũng như quan hệ “đồng chí, đồng đội” trong nội bộ Quân đội; năng lực và hiệu quả đấu tranh chống âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Muốn đạt được yêu cầu đó, Quân đội ta phải thường xuyên được giáo dục, huấn luyện, chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu về chính trị.

Sự nghiệp xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam về chính trị hiện nay và thời gian tới diễn ra trong bối cảnh quốc tế và trong nước có cả cơ hội và thách thức đan xen. Tình hình thế giới và khu vực dự báo sẽ còn tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột vũ trang cục bộ diễn ra dưới nhiều hình thức với nhiều mức độ, ảnh hưởng không nhỏ đến tâm trạng của cán bộ, chiến sĩ Quân đội. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với việc sử dụng rộng rãi robot và trí tuệ nhân tạo trong các lĩnh vực của đời sống, dễ làm nảy sinh sự dao động lòng tin của cán bộ, chiến sĩ Quân đội vào chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Tình hình Biển Đông còn tiềm ẩn các nguy cơ xung đột, đòi hỏi Đảng, Nhà nước và Quân đội ta phải kiên quyết, kiên trì và có cách xử lý tỉnh táo, khéo léo, linh hoạt, để bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, v.v.

Ở trong nước, sau gần 40 năm đổi mới, bên cạnh những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, đất nước ta còn đối mặt với không ít khó khăn, hạn chế, yếu kém. Bốn nguy cơ mà Đảng ta đã từng cảnh báo vẫn còn hiện hữu, có mặt sẽ còn diễn biến phức tạp và gay gắt hơn. Tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ảnh hưởng không nhỏ đến trạng thái tư tưởng chính trị của cán bộ, chiến sĩ Quân đội. Các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình” chống phá cách mạng nước ta; trong đó, chúng triệt để sử dụng không gian mạng để phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng. Các thủ đoạn thúc đẩy “phi chính trị hóa” Quân đội được các thế lực thù địch tăng cường, dễ làm cho một bộ phận cán bộ, chiến sĩ Quân đội “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, nếu không được tu dưỡng, rèn luyện thường xuyên. Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh đất nước hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn; Quân đội có thêm nhiệm vụ tham gia Lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc. Nội dung nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đòi hỏi phải gắn kết chặt chẽ nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc với bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Sự nghiệp xây dựng Quân đội hiện nay và những năm tới cũng có những yêu cầu mới, với mục tiêu: đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Quá trình triển khai kế hoạch điều chỉnh tổ chức lực lượng, xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh cũng tác động nhiều chiều đến tâm tư, tình cảm, tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ toàn quân, nếu chúng ta không làm tốt việc gắn kết công tác tư tưởng với công tác tổ chức và chính sách. Đặc biệt, việc xây dựng một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại cũng dễ làm nảy sinh khuynh hướng đề cao vai trò của vũ khí, xem nhẹ công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, v.v.

Để khắc phục sự tác động mặt trái của tình hình nói trên và yêu cầu khắc phục triệt để những hạn chế, yếu kém, khuyết điểm trong xây dựng Quân đội về chính trị những năm qua, cần phải đẩy mạnh xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam về chính trị với yêu cầu mới, cao hơn, phấn đấu đạt tới sự tinh nhuệ về chính trị với hệ thống giải pháp đồng bộ.

IV. Giải pháp xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị trong tình hình mới

Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị là một yêu cầu khách quan trong tình hình mới; đòi hỏi phải phấn đấu để tất cả các nội dung xây dựng Quân đội ta vững mạnh về chính trị đạt kết quả ở mức cao nhất. Đó là tổng hợp các chủ trương, nội dung, hình thức, biện pháp mà các chủ thể xây dựng là Đảng, Nhà nước và các thành tố trong hệ thống chính trị, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam thực hiện, nhằm bảo đảm cho Quân đội ta trong mọi hoàn cảnh luôn kiên định với nền tảng tư tưởng của Đảng, với mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định lập trường giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc; luôn là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu thật trong sạch, thật trung thành, thật tin cậy, là “chỗ dựa” thật vững chắc của Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đó là cơ sở, nền tảng để Quân đội ta hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ.

Nội dung, hình thức, biện pháp xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị cũng chính là các nội dung, biện pháp, hình thức xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, nhưng với yêu cầu và mục tiêu cao nhất phải phấn đấu đạt được. Đó là quá trình phấn đấu liên tục, không có điểm dừng, với nhiều giải pháp đồng bộ, trước hết tập trung vào những giải pháp cơ bản sau.

Một là, giữ vững và không ngừng tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với Quân đội. Theo đó, cần tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm túc, đi đôi với nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện cơ chế lãnh đạo theo Nghị quyết số 51-NQ/TW, ngày 20/7/2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) “Về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam”. Tập trung chăm lo xây dựng Đảng bộ Quân đội thật sự trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; đảm bảo cho Đảng bộ Quân đội luôn tiêu biểu về trí tuệ, mẫu mực về đạo đức, “làm gương, làm mẫu” cho toàn Đảng; có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, thường xuyên lãnh đạo các cơ quan, đơn vị trong toàn quân hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần tiếp tục thực hiện nghiêm Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) và Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XIII) về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; phấn đấu với mục tiêu cao nhất là trong Đảng bộ Quân đội không có cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm.

Hai là, tăng cường công tác giáo dục chính trị nhằm giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng trong Quân đội, giữ vững bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc của Quân đội. Thực hiện giải pháp này, cần duy trì nghiêm chế độ giáo dục chính trị ở đơn vị. Tập trung đổi mới nội dung, phương pháp, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng theo Chỉ thị số 2423-CT/QUTW, ngày 09/11/2023 của Thường vụ Quân ủy Trung ương “Về đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị trong giai đoạn mới”. Trang bị cho cán bộ, chiến sĩ những vấn đề cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của cách mạng, nhiệm vụ của Quân đội và đơn vị. Thực hiện tốt việc nghiên cứu, quán triệt và học tập các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là các nghị quyết, kết luận về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Thường xuyên tuyên truyền, giáo dục để bộ đội nhận thức sâu sắc bản chất, âm mưu, thủ đoạn chống phá Đảng, Nhà nước và Quân đội của các thế lực thù địch; hiểu rõ quan điểm của Đảng về đối tác, đối tượng của cách mạng Việt Nam; nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, luôn kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực hiện Nghị quyết số 847-NQ/QUTW, ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương “Về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới” và Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Phấn đấu trong mọi hoàn cảnh, chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh luôn giữ vai trò chủ đạo trong đời sống chính trị, tinh thần của Quân đội; toàn quân luôn có sự thống nhất cao về chính trị, tư tưởng; luôn kiên định với nền tảng tư tưởng của Đảng, không có cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị.

Ba là, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cán bộ cấp cao thực sự trong sạch, tin cậy, có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân; có năng lực đặc biệt xuất sắc trong tham mưu và xử lý các tình huống quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần chấp hành nghiêm quy trình công tác cán bộ, đảm bảo dân chủ, khách quan, đúng người, đúng việc ở tất cả các khâu: phát hiện, quy hoạch, tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng, đề bạt, sử dụng. Coi trọng việc quy hoạch đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, bảo đảm sự kế thừa vững chắc giữa các thế hệ. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tại các nhà trường cũng như bồi dưỡng tại chức cả về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và chuyên nghiệp quân sự. Chú trọng xây dựng bản lĩnh chính trị, phương pháp, tác phong công tác cho đội ngũ cán bộ. Thực hiện tốt việc luân chuyển cán bộ giữa cơ quan, đơn vị và nhà trường để bồi dưỡng, thử thách cán bộ, qua đó tạo nguồn cán bộ. Làm tốt việc quản lý, nhận xét, đánh giá cán bộ, bảo đảm chặt chẽ, thực chất, làm cơ sở để quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng đúng cán bộ. Đặc biệt coi trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược thực sự trong sạch, tin cậy, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có tư duy chiến lược đặc biệt sắc sảo, có năng lực thực hiện chức trách, nhiệm vụ đặc biệt xuất sắc; tận tụy, hết mực trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân. Phấn đấu không có cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Bốn là, tăng cường đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân - dân, giữ vững hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong mọi hoàn cảnh. Theo đó, cần thường xuyên giải quyết tốt các mối quan hệ nội bộ giữa cán bộ và chiến sĩ, cấp trên và cấp dưới, lãnh đạo, chỉ huy và phục tùng, cá nhân và tổ chức,… trên cơ sở giác ngộ sâu sắc mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của Quân đội, nhiệm vụ chung của đơn vị, chức trách của từng cá nhân; đồng thời, phải trên cơ sở tuân thủ nghiêm ngặt điều lệnh, điều lệ, kỷ luật của Quân đội, quy định của đơn vị. Gắn bó mật thiết với nhân dân là mối quan hệ thuộc về bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân, là cội nguồn sức mạnh của Quân đội ta. Vì vậy, trong mọi hoàn cảnh, cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp ở trong và ngoài Quân đội phải thường xuyên quan tâm chăm lo xây dựng, củng cố mối quan hệ quân - dân trên cơ sở chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; tập trung phát huy tối đa những điều kiện bảo đảm cho quan hệ quân - dân ngày càng bền chặt, khắc phục triệt để những yếu tố làm ảnh hưởng không tốt đến mối quan hệ này; phấn đấu giảm đến mức thấp nhất các vi phạm kỷ luật của bộ đội trong quan hệ với nhân dân, giữ vững hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân.

Năm là, chủ động, tích cực đấu tranh làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình” và âm mưu, thủ đoạn “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch; đi đầu trong đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Để đạt hiệu quả, cấp ủy, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị các cấp cần thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ việc kết hợp giữa xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh về chính trị với chủ động đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch. Tích cực, chủ động thực hiện tốt Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị (khóa XII) “Về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”. Thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp đấu tranh, đi đôi với nâng cao trình độ nhận thức, củng cố lòng tin của cán bộ, chiến sĩ vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước; tăng cường khả năng miễn dịch, sức đề kháng của cán bộ, chiến sĩ trước sự chống phá của các thế lực thù địch. Phấn đấu với mục tiêu Quân đội thực sự đi đầu trong đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong mọi hoàn cảnh.

Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị là quá trình nỗ lực liên tục của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, mà cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội là lực lượng nòng cốt, trực tiếp thực hiện. Do đó, cần nâng cao nhận thức, trách nhiệm chính trị, niềm tin và khát vọng của mọi chủ thể vào sự nghiệp xây dựng Quân đội tinh nhuệ về chính trị làm cơ sở để xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”.

NGUYỄN NGỌC HỒI
____________________         

* - Xem Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Số 1/2024.

1 - ĐCSVN – Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 51, Nxb CTQG, H. 2007, tr. 147.

2 - Đại tướng Phùng Quang Thanh – Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại dưới ánh sáng của Đảng, Báo Quân đội nhân dân ngày 13/9/2021.

3 - Đại tướng Lương Cường – Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị trong tình hình mới, Nxb QĐND, H. 2019, tr. 131.

4 - Dương Xuân Đống – Văn hóa quân sự: Tinh nhuệ, Báo Quân đội nhân dân, ngày 29/12/2006.