Là đơn vị tư vấn đầu ngành của Quân đội về khảo sát, thiết kế xây dựng cơ bản, 60 năm qua, các thế hệ cán bộ, nhân viên Viện Thiết kế - Bộ Quốc phòng đã nỗ lực nghiên cứu, tạo nên một diện mạo kiến trúc quốc phòng với sắc thái riêng, vừa mang đậm nét kiến trúc dân tộc, vừa kết hợp kiến trúc hiện đại, phù hợp với điều kiện sinh hoạt, công tác của các loại hình đơn vị. Đây là tiền đề để Viện tiếp tục phát triển ngang tầm nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thiết kế công trình Trụ sở Bộ Quốc phòng

Để đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội và hàn gắn vết thương chiến tranh, theo chỉ thị của Tổng Quân ủy, ngày 23-01-1955, thành lập Ban Thiết kế xây dựng thuộc Phòng Doanh trại, Tổng cục Hậu cần - tiền thân của Viện Thiết kế ngày nay. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng các thế hệ cán bộ, nhân viên của Viện luôn nỗ lực sáng tạo, thiết kế những công trình phục vụ cho nhiệm vụ quân sự, quốc phòng (QS,QP), góp phần củng cố hậu phương chiến lược miền Bắc, tạo điều kiện để giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Năm 1976, Viện chính thức được giao nhiệm vụ tham mưu, tư vấn cho Bộ trong các lĩnh vực xây dựng cơ bản và trực tiếp sản xuất các đồ án phục vụ xây dựng các công trình quốc phòng. Đến năm 1993, được sự đồng ý của Bộ Quốc phòng, Viện có thêm chức năng kinh doanh, lấy tên giao dịch là: Công ty Khảo sát thiết kế và tư vấn xây dựng - Bộ Quốc phòng (nay đổi là: Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Tư vấn thiết kế và Đầu tư xây dựng - Bộ Quốc phòng). Theo đó, cơ cấu tổ chức của Công ty gồm 17 đơn vị trực thuộc và 02 chi nhánh ở miền Nam và miền Trung. Đây là cột mốc đánh dấu sự trưởng thành và phát triển của Viện (Công ty) trong thời kỳ hội nhập và là điều kiện thuận lợi để Viện mở rộng thị trường, nâng cao khả năng cạnh tranh, tính tự chủ trong sản xuất, kinh doanh (SX,KD).

Trong suốt chặng đường 60 năm xây dựng và trưởng thành, từ một đơn vị với rất ít cán bộ, nhân viên, trang bị kỹ thuật thô sơ, Viện đã phát triển toàn diện về mọi mặt và trở thành đơn vị tư vấn đầu ngành của toàn quân về khảo sát, thiết kế xây dựng cơ bản. Hiện nay, hơn 90% cán bộ của Viện có trình độ đại học và trên đại học, trong đó có 02 tiến sĩ, 25 thạc sĩ chuyên ngành, 73 kiến trúc sư - chủ nhiệm đồ án hạng 1, hạng 2 cấp nhà nước. Đây là nguồn nhân lực chất lượng cao, đảm bảo cho Viện đủ khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ tham mưu giúp Bộ Quốc phòng về quy hoạch đất quốc phòng, thiết kế mẫu; trực tiếp tiến hành khảo sát, thiết kế doanh trại và kinh doanh trong lĩnh vực tư vấn xây dựng, góp phần vào sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và CNH,HĐH đất nước. Với những nỗ lực cao của đội ngũ cán bộ, nhân viên, Viện đã triển khai tiến hành việc khảo sát, tư vấn, thiết kế nhiều dự án trọng điểm, như: Trung tâm hội nghị Bộ Quốc phòng, Dự án 678, các dự án thuộc các tổng cục, quân chủng, quân khu, quân đoàn, binh chủng, học viện, nhà trường,... trong toàn quân. Không chỉ hoàn thành tốt các công trình phục vụ nhiệm vụ QS,QP, Viện còn chủ động mở rộng thị trường ngoài Quân đội, trong đó có nhiều công trình quy mô lớn, tiêu biểu như: Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, Trung tâm Khí tượng thủy văn, Trung tâm thương mại Thái Nguyên, Bệnh viện chuyên khoa Bình Dương, trụ sở Tỉnh ủy Nghệ An, Học viện Hành chính quốc gia, Học viện Quan hệ quốc tế, Trung tâm hành chính tỉnh Vĩnh Long, v.v. Với tinh thần sáng tạo, nhiều phương án thiết kế của Viện đã giành giải cao trong các kỳ thi sáng tác kiến trúc¹. Những năm gần đây, trước những khó khăn của nền kinh tế đất nước, lĩnh vực xây dựng cơ bản trầm lắng nhưng Viện luôn giữ được mức tăng trưởng ổn định, doanh thu năm sau cao hơn năm trước, thương hiệu và uy tín tiếp tục được khẳng định. Năm 2013, tổng doanh thu của Viện đạt trên 180 tỷ đồng, thu nhập bình quân của cán bộ, nhân viên trên 7,5 triệu đồng/người/tháng; năm 2014, giá trị doanh thu đạt trên 183 tỷ đồng, thu nhập bình quân đạt 9 triệu đồng/người/tháng.

Trước sự phát triển của nhiệm vụ xây dựng Quân đội đặt ra cho Viện những mục tiêu, yêu cầu mới cao hơn. Để xây dựng Viện ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ, hoàn thành tốt chức năng được giao, Đảng ủy, chỉ huy Viện tập trung chỉ đạo nâng cao năng lực nghiên cứu, làm tốt vai trò tham mưu giúp Bộ quốc phòng  về công tác khảo sát, thiết kế xây dựng cơ bản, xây dựng doanh trại và thiết kế, xây dựng các công trình QS,QP. Nhờ mạnh dạn thay đổi nếp nghĩ, cách làm, Viện đã phát triển cả bề rộng và chiều sâu, hoàn thành tốt chức năng tham mưu cho Bộ về quy hoạch sử dụng đất quốc phòng và nhiều nhiệm vụ khác. Trong thời gian tới, để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, nhất là tham mưu giúp Bộ Quốc phòng về công tác thiết kế mẫu, quy hoạch đất quốc phòng, hệ thống doanh trại, kho tàng, các công trình quân sự; tư vấn thiết kế các cụm cảng, đồn, trạm Biên phòng, các nhà máy quốc phòng..., Viện xác định phải luôn chủ động, nhạy bén với tình hình, triển khai các kế hoạch vừa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu QS,QP và hoạt động đặc thù của Quân đội, vừa phải phù hợp với quy hoạch xây dựng, cảnh quan, điều kiện tự nhiên, các quy định về kiến trúc, bảo đảm tính bền vững, thỏa mãn các yêu cầu về công năng sử dụng, mỹ quan, giá thành. Đồng thời, phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng, các tiêu chuẩn về phòng, chống cháy, nổ, bảo vệ môi trường và những tiêu chuẩn liên quan. Đối với các công trình có tính chất phức tạp, đội ngũ kiến trúc sư, kỹ sư xây dựng cần có dự toán phù hợp, bảo đảm nghiêm ngặt các thông số kỹ thuật, từ kết cấu, vật liệu, dự toán kỹ thuật, phòng cháy, chữa cháy,... đáp ứng yêu cầu vận hành, sử dụng, bảo đảm phù hợp với hoạt động của từng loại hình quân chủng, binh chủng; hạn chế bất lợi của thiên nhiên, bảo đảm sức khỏe, an toàn, tiết kiệm và các điều kiện tiện nghi, vệ sinh cho người sử dụng.

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Viện tập trung thực hiện đồng bộ các biện pháp nâng cao chất lượng công tác chuyên môn; chủ động, linh hoạt trong quản lý, ứng dụng sáng tạo các thành tựu khoa học - công nghệ hiện đại kết hợp với giá trị truyền thống dân tộc. Các sản phẩm do Viện chủ trì phải đảm bảo đồng bộ, đầy đủ các yếu tố từ thiết kế mẫu, thiết kế điển hình, tư vấn thiết kế, khảo sát, đo đạc địa hình, tư vấn giám sát đến kiểm định chất lượng công trình, nhất là đối với các công trình liên quan đến hoạt động của bộ đội, như: hệ thống doanh trại, thao trường, bãi tập. Để đáp ứng yêu cầu phát triển của khoa học - công nghệ, Viện tập trung chỉ đạo các cơ quan chú trọng nghiên cứu các đề tài khoa học, triệt để ứng dụng những thành tựu mới nhất trong từng sản phẩm, nhất là nghiên cứu vật liệu mới phục vụ cho việc thiết kế, xây dựng các công trình phục vụ bộ đội ở những địa bàn có điều kiện khí hậu, thời tiết phức tạp, bộ đội Hải quân trên các nhà giàn, biển, đảo. Cùng với lấy công tác kế hoạch làm khâu trung tâm, Viện tiếp tục chỉ đạo giải quyết tránh tổn thất trong SX,KD; có biện pháp hỗ trợ, kích cầu đối với các xí nghiệp đang gặp khó khăn nhằm tạo ra bước phát triển mới. Đồng thời, áp dụng các tiêu chuẩn trong nước và từng bước đưa các tiêu chuẩn quốc tế (ISO 9001:2008) vào công tác quản lý, sản xuất. Để tăng giá trị sản phẩm và tính cạnh tranh trên thị trường, Viện chủ trương tái cơ cấu, sắp xếp lại các đơn vị thành viên theo hướng tập trung, tích tụ vốn, hoạt động theo hướng chuyên sâu, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trên cả ba mặt: kinh tế, xã hội và quốc phòng - an ninh; trong đó, chú trọng thực hiện tốt các nhiệm vụ QS,QP kết hợp với việc rà soát, chấn chỉnh lại ngành nghề theo hướng tập trung cho ngành chính và lấy ngành nghề phụ trợ làm điều kiện cho ngành chính phát triển. Theo đó, các cơ quan chức năng, nhất là Phòng Kế hoạch, Phòng Kỹ thuật, Phòng Thiết kế mẫu luôn chủ động cập nhật, xử lý thông tin, nhằm khai thác tối đa các nguồn lực, nắm bắt thời cơ, công nghệ, sử dụng nguồn nội lực một cách hiệu quả nhất. Viện còn xây dựng một hệ thống chỉ huy mạnh, nâng cao hiệu lực quản lý, điều hành một cách toàn diện, chuyên sâu; phát triển lực lượng tinh, gọn, phù hợp giữa các bộ phận, ưu tiên xây dựng lực lượng các đơn vị chuyên sâu, đủ sức đáp ứng yêu cầu trước mắt và phát triển lâu dài.

Cùng với đó, Viện tập trung xây dựng Đơn vị vững mạnh toàn diện, lấy xây dựng đội ngũ cán bộ là trung tâm. . Quán triệt quan điểm, chủ trương của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, Đảng ủy, chỉ huy Viện yêu cầu cấp ủy, chỉ huy các cấp xác định một số chủ trương, giải pháp cụ thể, phù hợp với đặc điểm của từng đơn vị. Từ đó, đề ra các yêu cầu, phương hướng, giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ một cách toàn diện cả về chính trị, tư tưởng và trình độ năng lực, tác phong công tác, tập trung vào bản lĩnh chính trị, trình độ, kiến thức chuyên môn nghiệp vụ. Viện tiếp tục thực hiện việc điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, biên chế tổ chức một số phòng, ban để bố trí, sắp xếp nhân sự phù hợp, thực hiện tinh giản biên chế, giảm chi phí, nâng cao hiệu quả SX,KD; lựa chọn những cán bộ đã được rèn luyện, thử thách gửi đi đào tạo trong và ngoài Quân đội kết hợp với tổ chức bổ túc, bồi dưỡng tại chỗ, nâng cao kiến thức về quản lý, chuyên môn. Viện có chính sách tuyển dụng phù hợp, bảo đảm đủ lao động theo nhu cầu của các đơn vị thành viên; chỉ đạo cơ quan chức năng xây dựng kế hoạch phù hợp với kế hoạch dài hạn và nhu cầu thực tiễn, tập trung giải quyết khó khăn trong SX,KD; kết hợp bước đi tuần tự, cuốn chiếu với đi tắt, đón đầu công nghệ mới, tận dụng năng lực sẵn có để sản xuất phục vụ quốc phòng và phục vụ dân sinh, tạo việc làm ổn định cho người lao động. Đồng thời, hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu, định mức kinh tế - kỹ thuật theo hướng tiên tiến, phù hợp với định mức kỹ thuật của ngành Xây dựng trong nước và khu vực.

Trong phát triển nguồn nhân lực, Viện tập trung phát triển cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu, hình thành đội ngũ lao động có trình độ cao, đáp ứng yêu cầu phát triển và đủ sức tham gia phục vụ sự nghiệp CNH,HĐH của đất nước. Hằng năm, Viện tiếp tục tuyển dụng kết hợp với bồi dưỡng đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ, xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, chuyên gia giỏi và cán bộ khoa học kỹ thuật kế cận. Đồng thời, tăng cường các giải pháp cải tiến tiền lương, nâng cao mức sống để cán bộ, công chức, viên chức yên tâm công tác; có chính sách trọng dụng nhân tài và tạo môi trường làm việc thuận lợi  đủ sức hấp dẫn để thu hút những cán bộ khoa học, kỹ thuật, những người có trình độ chuyên môn cao, nhất là những chuyên gia giỏi về lĩnh vực xây dựng, kiến trúc quy hoạch.

Bước sang thời kỳ mới, nhiệm vụ của Viện ngày càng nặng nề, có những khó khăn thách thức mới. Với bề dày kinh nghiệm tích lũy sau 60 năm xây dựng và phát triển, tập thể cán bộ, nhân viên Viện Thiết kế tiếp tục phấn đấu xây dựng Viện ngang tầm nhiệm vụ, vừa là một tổ chức quân sự, vừa là một doanh nghiệp đa ngành lớn của Quân đội, có vị thế trong cộng đồng các doanh nghiệp Việt Nam, xứng đáng với truyền thống: “Đoàn kết - Sáng tạo - Hiệu quả”.

Đại tá LÊ MINH CHÍNH, Viện trưởng
______________

1 - Năm 2010, Cúp Vàng chất lượng xây dựng Việt Nam đối với sản phẩm “Trung tâm thương mại - dịch vụ - khách sạn - văn phòng - căn hộ cao cấp và bãi đậu xe ngầm Vincom, Quận 1, TP Hồ Chí Minh”. Năm 2011, Giải Nhì (không có giải Nhất) phương án kiến trúc quy hoạch Khu đô thị mới Dầu khí Nghệ An; Giải Khuyến khích Cuộc thi ý tưởng sáng tạo ngôi nhà đa mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu. Năm 2013, Giải Nhất  Cuộc thi thiết kế kiến trúc Nhà N12 - Học viện Quốc phòng. Giải Nhì (không có giải Nhất) Cuộc thi thiết kế quy hoạch kiến trúc Khu du lịch sinh thái Cù Lao Bàng Sang, Quận 9, TP Hồ Chí Minh. Năm 2013, Giải Nhất Cuộc thi phương án kiến trúc Trung tâm Hành chính tỉnh Hà Giang.