Cách đây 70 năm, ngày 25-10-1945, Phòng Tình báo - tổ chức tiền thân của Tình báo Quốc phòng Việt Nam - được thành lập. Từ đó đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Tình báo Quốc phòng đã thầm lặng lập nhiều chiến công đặc biệt xuất sắc. Phát huy truyền thống vẻ vang đó, trong thời gian tới, Tình báo Quốc phòng tiếp tục đổi mới, nỗ lực vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao.

Đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng gắn Huân chương Hồ Chí Minh và Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba lên Quân kỳ Quyết thắng của Tổng cục II (năm 2010)

Sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa mới ra đời đã phải căng mình đối phó với cả thù trong, giặc ngoài, tình thế đất nước như “ngàn cân treo sợi tóc”. Để kịp thời nắm âm mưu, thủ đoạn,… của các đối tượng địch, phục vụ công cuộc bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ và cuộc kháng chiến, kiến quốc lâu dài của toàn dân, ngày 25-10-1945, Trung ương Đảng quyết định thành lập Tình báo Quốc phòng Việt Nam¹. Quyết định đó thể hiện tư duy sắc sảo, tầm nhìn chiến lược của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với công tác đặc biệt quan trọng của Quân đội, của Đảng và Nhà nước. Điều đó tạo cơ sở và là một trong những căn cứ chủ yếu để Đảng ta hoạch định đường lối, chiến lược, sách lược của cách mạng. Ngay sau khi ra đời, mặc dù còn bộn bề khó khăn, thiếu thốn, Tình báo Quốc phòng đã nhanh chóng ổn định tổ chức lực lượng, xác định chức năng, nhiệm vụ và phương thức công tác,… nắm chắc tình hình và cung cấp nhiều tin tức chiến lược, chiến dịch có giá trị, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, mặc dù lực lượng mỏng, kinh nghiệm công tác chưa nhiều, phương tiện làm việc còn thô sơ,… nhưng Tình báo Quốc phòng đã tích cực, chủ động triển khai nhiều biện pháp  nắm địch, thu tin một cách linh hoạt, sáng tạo. Điều đáng nói là, từ thực tiễn công tác, bằng trí tuệ, nội lực, chỉ trong thời gian ngắn, Tình báo Quốc phòng đã bước đầu hình thành hai phương thức nắm địch cơ bản: điệp báo chiến lược - chiến dịch và quân báo nhân dân. Đây là bước tiến quan trọng quyết định đến việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị và sự trưởng thành, phát triển của Tình báo Quốc phòng. Nhờ đó, ta đã tổ chức điều tra nắm được nhiều tin tức có giá trị của địch cả ở cấp chiến lược, chiến dịch và chiến thuật, như: ý đồ của quân Tưởng ở Việt Nam; Kế hoạch Lơ-cléc và Đác-giăng-li-ơ; Kế hoạch tiến công Việt Bắc (năm 1947); Kế hoạch Át-lăng (năm 1954), v.v. Đặc biệt, việc nắm và dự báo đúng, kịp thời ý đồ của Pháp rút quân ở đồng bằng, đổ bộ xuống Điện Biên Phủ và các kế hoạch nghi binh trên các chiến trường là tài liệu vô giá, giúp Tổng Quân ủy, Bộ Tổng Tư lệnh hoạch định kế hoạch tác chiến chiến lược Đông Xuân 1953 - 1954 và hạ quyết tâm tiêu diệt tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, kết thúc vẻ vang cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trước đối tượng tác chiến có tiềm lực kinh tế, quân sự, với nhiều thủ đoạn và biện pháp chiến tranh mới, tinh vi, xảo quyệt, đòi hỏi Tình báo Quốc phòng Việt Nam vừa phải phục vụ công tác chỉ đạo tác chiến ở chiến trường miền Nam, vừa phục vụ yêu cầu bảo vệ vững chắc hậu phương lớn - miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Để thực hiện tốt yêu cầu đó, Tình báo Quốc phòng đã tập trung củng cố, phát triển lực lượng, hình thành các lực lượng và phương thức nắm địch phong phú, đa dạng, như: điệp báo chiến lược, trinh sát kỹ thuật và trinh sát bộ đội. Về lực lượng trinh sát kỹ thuật đã có bước phát triển vượt bậc với hàng trăm thu tin viên, hàng chục mã thám viên, thông báo viên giàu kinh nghiệm cùng nhiều phương tiện kỹ thuật hiện đại, đã kịp thời phát hiện và cung cấp chính xác các tin tức có giá trị chiến lược, phục vụ cho các chiến trường triển khai tác chiến giành thắng lợi.

Các tổ điệp báo chiến lược đã chủ động xây dựng mạng lưới hoạt động vững chắc, hiệu quả ngay trong các cơ quan đầu não của Mỹ - ngụy; đồng thời, phát huy trí thông minh, lòng dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, đã nắm và cung cấp nhiều tin tức có giá trị, nhất là các kế hoạch chiến lược, chiến dịch tuyệt mật của địch về tác chiến, bình định trên các chiến trường và các bước leo thang chiến tranh, đánh phá miền Bắc,… góp phần cùng quân và dân cả nước lần lượt đánh bại các biện pháp, chiến lược chiến tranh² của đế quốc Mỹ. Đặc biệt, năm 1975, với nỗ lực vượt bậc, Tình báo Quốc phòng đã giúp Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng khẳng định Mỹ sẽ không đưa quân trở lại miền Nam khi ta đánh lớn; đồng thời, kịp thời phát hiện triệu chứng địch rút lui chiến lược, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong gần 30 năm đổi mới vừa qua, trên cơ sở quán triệt sâu sắc đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng, Tình báo Quốc phòng đã tích cực đổi mới, tập trung chấn chỉnh tổ chức lực lượng theo hướng: “tinh, gọn”, xây dựng, phát triển phương thức, thế trận tình báo theo phương châm: “giảm bộc lộ, tăng thực lực”, “đẩy mạnh chuyên môn hóa, xây dựng chiến lược hoạt động cao sâu” và “bảo vệ bí mật, an toàn cao, bảo vệ nội bộ tốt”, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Đặc biệt, trước xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Tình báo Quốc phòng đã sớm phát hiện sự điều chỉnh chiến lược của các nước lớn, các nước liên quan; nắm chắc mục đích, ý đồ, biện pháp, bước đi trong chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; cung cấp kịp thời, chính xác các dữ liệu, tin tức về đối tác, đối tượng của cách mạng; nắm vững tình hình trên bộ, trên không, trên biển, nhất là những diễn biến phức tạp mới ở Biển Đông,… phục vụ kịp thời cho lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Bộ Quốc phòng. Cùng với đó, các đơn vị của Tình báo Quốc phòng còn chủ động phát hiện, cung cấp nhiều tin có giá trị chiến lược về quốc phòng, an ninh, kinh tế, khoa học - công nghệ và đối ngoại,… để phục vụ, tham mưu có hiệu quả cho Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng hoạch định đường lối, chính sách và lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và làm tròn nhiệm vụ quốc tế. Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, Tình báo Quốc phòng đã được Nhà nước tặng thưởng 01 Huân chương Sao Vàng; 02 Huân chương Hồ Chí Minh; 01 danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.

Thời gian tới, dự báo tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường. Khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Đông Nam Á tiếp tục phát triển năng động, song cũng là nơi cạnh tranh quyết liệt giữa các nước lớn; tình hình tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông sẽ gia tăng và không loại trừ có đột biến. Trong nước, các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình”, sử dụng các biện pháp “tấn công mềm” hòng làm chuyển biến về chính trị tư tưởng, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và “phi chính trị hóa” quân đội, nhất là thời điểm trước thềm Đại hội XII của Đảng. Tình hình trên tác động trực tiếp đến quá trình thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, đòi hỏi Tình báo Quốc phòng phải quán triệt sâu sắc đường lối, chủ trương của Đảng; nhận thức, đánh giá đầy đủ tình hình, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao; trong đó, tập trung vào một số nội dung cơ bản sau.

Một là, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng; sự thống lĩnh của Chủ tịch nước; sự quản lý, điều hành thống nhất của Thủ tướng Chính phủ; sự quản lý, chỉ huy tập trung, thống nhất, trực tiếp của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đối với Tình báo Quốc phòng. Đây là nguyên tắc, đồng thời là bài học lớn, yêu cầu nhiệm vụ quan trọng trong xây dựng và hoạt động của Tình báo Quốc phòng. Các cơ quan, đơn vị thuộc Tình báo Quốc phòng cùng lực lượng quân báo, trinh sát toàn quân phải thường xuyên coi trọng rèn luyện bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, nêu cao cảnh giác cách mạng, trong bất luận tình huống nào cũng tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân. Đồng thời, luôn đặt mọi hoạt động, định hướng phát triển của cá nhân, đơn vị dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng; trên cơ sở đó, soi rọi, kiểm tra việc tổ chức thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc, xứng đáng là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu đặc biệt tin cậy của Đảng, Nhà nước và Quân đội.

Hai là, thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ tình báo vững mạnh, có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực nghiệp vụ sắc sảo, toàn diện và coi đây là động lực để Tình báo Quốc phòng hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Trước yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, đòi hỏi người cán bộ Tình báo Quốc phòng không chỉ có phẩm chất chính trị, mà còn phải tinh thông nghiệp vụ, có kiến thức về kinh tế, chính trị, văn hóa, am hiểu địa bàn, thông thạo ngoại ngữ; đồng thời, phải là những tấm gương về lòng trung thành, tận tụy, gan dạ, mưu trí, dũng cảm, kiên cường trên mọi cương vị công tác và trong mọi điều kiện hoạt động của ngành Tình báo. Việc xây dựng đội ngũ cán bộ tình báo phải được tiến hành chặt chẽ, thận trọng, công tâm, khách quan, đúng nguyên tắc, quy trình ở tất cả các khâu, từ tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và luân chuyển, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ tình báo đủ số lượng, có chất lượng cao, cơ cấu phù hợp, bảo đảm sự kế thừa, kế tiếp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cả trước mắt và lâu dài.

Ba là, coi trọng xây dựng thế trận Tình báo Quốc phòng vững chắc, hiểm hóc, linh hoạt, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của từng phương thức, lực lượng; kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa chiến lược, chiến dịch và chiến thuật để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Quá trình thực hiện cần chú trọng xây dựng đồng bộ cả mạng lưới điệp báo, thế bố trí của trinh sát kỹ thuật và hệ thống lực lượng quân báo, trinh sát của các đơn vị trên các địa bàn, nhất là trên địa bàn chiến lược trọng điểm. Đồng thời, coi trọng đầu tư xây dựng tiềm lực, tổ chức lực lượng và phương tiện của lực lượng trinh sát kỹ thuật trên các hướng, bảo đảm nâng cao khả năng nắm tình hình trên các môi trường: không, bộ, biển, trường điện từ và không gian mạng, xứng đáng là “tai mắt” của Đảng, Nhà nước và Quân đội.

Bốn là, tập trung xây dựng Đảng bộ Tổng cục II trong sạch, vững mạnh, trọng tâm là nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng theo Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng, gắn với thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của bộ Chính trị (khóa XI) về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tạo chuyển biến về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, công nhân viên, chiến sĩ, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Đi đôi với công tác xây dựng Đảng, các cơ quan, đơn vị phải tập trung xây dựng vững mạnh toàn diện theo hướng: vững về chính trị, tư tưởng; tinh thông nghiệp vụ; chặt chẽ về nguyên tắc; tinh gọn, vững chắc, trong sạch về tổ chức; có tiềm lực mạnh,… góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Trung tướng, PGS,TS. DƯƠNG XUÂN VINH, Chính ủy Tổng cục II, Bộ Quốc phòng
_______________________

1 - Tổ chức ban đầu của Tình báo Quốc phòng là Phòng Tình báo thuộc Bộ Tổng Tham mưu.

2 - Gồm: Chiến tranh đặc biệt; Chiến tranh cục bộ và Việt Nam hóa chiến tranh.