Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin là chủ trương lớn của Đảng; nhiệm vụ chính trị thiêng liêng của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân; thể hiện truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Thấu triệt điều đó, những năm qua, Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 4, cấp ủy, chính quyền, Ban Chỉ đạo 515 các tỉnh, cùng các cơ quan, đơn vị luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, tích cực, chủ động, sáng tạo, triển khai thực hiện tốt công tác quan trọng này, góp phần xoa dịu nỗi đau chiến tranh, đáp ứng tình cảm, nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân, tạo nguồn lực tinh thần to lớn, xây dựng “thế trận lòng dân” trên địa bàn ngày càng vững chắc.

Trong các cuộc kháng chiến vừa qua, Quân khu 4 không chỉ là hậu phương lớn, chi viện sức người, sức của cho các chiến trường, tham gia chiến đấu giúp bạn Lào mà còn trực tiếp là chiến trường ác liệt và là một trong những địa bàn hứng chịu nhiều bom, đạn đánh phá ác liệt nhất của kẻ thù. Chính vì thế, Quân khu cũng là một trong các địa bàn có số liệt sĩ, gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, quân nhân mất tin, mất tích chưa được báo tin, báo tử chiếm tỷ lệ lớn nhất cả nước. Để góp phần giải quyết tốt những tồn đọng về công tác chính sách sau chiến tranh, những năm qua, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu luôn chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Đặc biệt, thực hiện Chỉ thị số 24-CT/TW, ngày 15/5/2013 của Bộ Chính trị, Quyết định số 1237/QĐ-TTg, ngày 27/7/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đến năm 2020 và những năm tiếp theo, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu đã tổ chức quán triệt, phổ biến sâu, rộng các văn bản, chỉ thị, nghị quyết, hướng dẫn của trên về công tác quan trọng này; xây dựng nghị quyết chuyên đề lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ giai đoạn và từng năm; thành lập Ban Chỉ đạo 515 Quân khu; ban hành quyết định, giao nhiệm vụ hằng năm, quy định chủ yếu về công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cho từng cơ quan, đơn vị, địa phương.

Do đặc thù địa bàn tìm kiếm rộng, cả trong nước và trên nước bạn Lào, địa hình hiểm trở, khó khăn, thời gian đã lùi xa, thông tin về mộ phần liệt sĩ còn thiếu về nhiều mặt. Vì vậy, để đạt mục tiêu đề ra, quá trình triển khai, cùng với phát huy vai trò Ban Chỉ đạo 515 các cấp, kiện toàn tổ chức lực lượng tìm kiếm, quy tập, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo các tỉnh làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; chỉ đạo cơ quan chức năng giải mã ký hiệu, phiên hiệu đơn vị; kết nối thông tin với các đơn vị quân đội, các tổ chức, cá nhân rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xây dựng cơ sở dữ liệu về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ và nghĩa trang liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, v.v. Cùng với đó, Quân khu thường xuyên làm tốt công tác đối ngoại, ký kết hợp tác với Ban Công tác đặc biệt, cấp ủy, chính quyền, lực lượng vũ trang các tỉnh của nước bạn Lào, tạo điều kiện để các lực lượng làm nhiệm vụ quy tập thực hiện tốt nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập, hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào.

Ban Chỉ đạo 515 Quân khu kiểm tra công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ năm 2021-2022

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhất là diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19, song dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, Ban Chỉ đạo 515 các cấp; sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các ngành, các tổ chức, lực lượng, sự đồng thuận, giúp đỡ của các tầng lớp nhân dân cả trong nước và quốc tế; sự nỗ lực, cố gắng của cán bộ, nhân viên trực tiếp làm nhiệm vụ, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ của Quân khu đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Giai đoạn 2013 - 2020, Quân khu đã tìm kiếm, quy tập được 2.766 hài cốt liệt sĩ (tại Lào 1.620 hài cốt liệt sĩ, trong nước 1.146 hài cốt liệt sĩ). Đã tiến hành lấy 5.702 mẫu sinh phẩm để đề nghị giám định ADN; thực hiện xác định thông tin bằng phương pháp thực chứng được 342 phần mộ liệt sĩ. Đến nay, Quân khu cơ bản hoàn thành việc kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cấp tỉnh. Đã xác định được 69.955 liệt sĩ của các đơn vị, địa phương, thực hiện nhập dữ liệu để quản lý trên máy tính, bàn giao danh sách gửi các địa phương phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và báo cáo cơ sở dữ liệu về Cục Chính sách, Bộ Quốc phòng theo quy định. Các cơ quan, đơn vị, địa phương làm tốt công tác phối hợp, tổ chức giao, nhận, truy điệu, an táng hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào và hài cốt liệt sĩ quy tập trong nước bảo đảm trang nghiêm, chu đáo, trọng thị, an toàn, phù hợp với điều kiện của địa phương.

Những kết quả nêu trên đã khẳng định và thể hiện rõ quyết tâm chính trị, tấm lòng thành kính của cán bộ, chiến sĩ, cấp ủy, chính quyền các địa phương và nhân dân trên địa bàn Quân khu với nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn một số hạn chế; đó là, việc rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập của một số địa phương, đơn vị còn chậm; công tác giám định mẫu hài cốt liệt sĩ, mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ bằng xét nghiệm ADN chưa nhiều; sự phối hợp giữa các ban, ngành, lực lượng trong thu thập thông tin, tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ ở một số nơi thiếu chặt chẽ, chưa kịp thời, v.v.

Hiện nay, bên cạnh thuận lợi cơ bản, công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ đã và đang đặt ra những vấn đề mới bức thiết, khó khăn, phức tạp hơn, bởi lực lượng tìm kiếm, quy tập mỏng, địa bàn rộng. Trong khi đó, thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ ngày càng ít đi theo năm tháng, địa hình, địa vật thay đổi nhiều do tác động của thiên nhiên, quá trình canh tác, phát triển kinh tế - xã hội, v.v. Để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, tạo bước đột phá đối với công tác quan trọng này, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu xác định tập trung thực hiện tốt một số nội dung, giải pháp chủ yếu sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương; phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo 515 các cấp với công tác tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Quán triệt, thực hiện các văn bản, chỉ thị, nghị quyết, hướng dẫn của trên về công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, trực tiếp là Kế hoạch tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin đến năm 2030 và những năm tiếp theo của Thủ tướng Chính phủ, Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương rà soát, bổ sung chỉ tiêu, biện pháp thực hiện Đề án 1237, Đề án 150 theo giai đoạn và từng năm phù hợp với đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ. Chú trọng kiện toàn, duy trì nền nếp hoạt động của Ban Chỉ đạo 515 các cấp, nâng cao hiệu quả tham mưu, đề xuất; tăng cường phối hợp, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc triển khai thực hiện, kịp thời nắm bắt khó khăn, vướng mắc nảy sinh, đề xuất biện pháp giải quyết, bảo đảm thực hiện tốt mục tiêu các đề án đã đề ra. Để đạt hiệu quả cao, các cơ quan, đơn vị, địa phương cần làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, ngành, tầng lớp nhân dân đối với công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ; chủ động phát hiện, đấu tranh kiên quyết với tư tưởng bàng quan, nhận thức lệch lạc, cũng như luận điệu xuyên tạc, chống phá của các phần tử cơ hội, phản động về công tác quan trọng này.

Hai là, đẩy nhanh tiến độ, tiến tới hoàn thành công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ và lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Theo đó, cùng với đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân cả ở trong nước và ngoài nước cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, Cục Chính trị - Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo 515 Quân khu tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt, thường xuyên bám sát chỉ đạo của cơ quan cấp trên, làm tốt công tác giải mã ký hiệu, phiên hiệu đơn vị; kết nối thông tin với các đơn vị quân đội, các tổ chức, cá nhân; hướng dẫn các đơn vị, địa phương rà soát, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ thuộc đơn vị, địa phương quản lý. Tích cực đối chiếu, chuẩn hóa thông tin, tích hợp, hoàn thành bộ cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ; kịp thời phân tích, chuyển giao danh sách liệt sĩ theo địa bàn nơi hy sinh, an táng ban đầu để xác minh, kết luận địa bàn và từng bước cung cấp thông tin cho thân nhân, gia đình liệt sĩ. Cùng với đó, Quân khu tiếp tục chỉ đạo các địa phương, đơn vị phân định rõ các khu vực, địa bàn có mộ liệt sĩ đã tìm kiếm, quy tập xong; khu vực, địa bàn có thông tin mộ liệt sĩ, đã tìm kiếm, quy tập, nhưng chưa hết cần tiếp tục thực hiện; khu vực, địa bàn có thông tin mộ liệt sĩ, nhưng chưa tổ chức tìm kiếm, quy tập; đã tổ chức tìm kiếm, quy tập, nhưng chưa có kết quả, v.v. Từ đó, kết luận địa bàn, khu biệt, khoanh vùng các khu vực trọng tâm, trọng điểm cần tìm kiếm, quy tập trong thời gian tới.

Ba là, chú trọng kiện toàn tổ chức lực lượng; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thu thập thông tin, lập hồ sơ tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính và tổ chức tìm kiếm, cất bốc, quy tập hài cốt liệt sĩ. Từ kinh nghiệm thực tiễn và yêu cầu nhiệm vụ, Thường vụ Đảng ủy Quân khu, Ban Chỉ đạo 515 Quân khu tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương đẩy mạnh kiện toàn tổ chức, biên chế các đội quy tập theo hướng “tinh, gọn, hợp lý, hiệu quả”; trong đó, ưu tiên tuyển chọn lực lượng chuyên trách là những đồng chí có phẩm chất chính trị, sức khỏe tốt, trách nhiệm cao, có kinh nghiệm trong công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và có khả năng giao tiếp bằng tiếng Lào. Chỉ đạo Bộ Chỉ huy Quân sự các tỉnh, Đoàn 337, Sư đoàn 968 tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân các tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện hoạt động của đội quy tập, nhất là việc thu thập, xác minh, kết luận thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, xây dựng kế hoạch, tổ chức lực lượng khảo sát, tìm kiếm, quy tập, bàn giao, an táng hài cốt liệt sĩ. Tập trung thực hiện tốt công tác xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; triển khai tích cực công tác lấy mẫu sinh phẩm xét nghiệm ADN để xác định danh tính hài cốt liệt sĩ và xác minh, kết luận thông tin mộ liệt sĩ còn thiếu thông tin trong các nghĩa trang liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng.

Cùng với các nội dung, giải pháp trên, Quân khu tiếp tục tăng cường công tác đối ngoại, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể và nhân dân các tỉnh của Lào trong tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Rà soát, bổ sung phương tiện, trang bị cần thiết, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ. Quản lý chặt chẽ và sử dụng hiệu quả kinh phí, trang bị, phương tiện; bảo đảm đầy đủ, kịp thời chế độ, chính sách cho lực lượng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ. Tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện, xử lý kịp thời những vấn đề phát sinh; quản lý chặt chẽ địa bàn, không để xảy ra hiện tượng tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trái quy định. Phấn đấu đến năm 2030 cơ bản hoàn thành công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại địa bàn Quân khu và nước bạn Lào, thiết thực tri ân công lao to lớn của các anh hùng, liệt sĩ, góp phần củng cố “thế trận lòng dân”, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thiếu tướng NGUYỄN ĐỨC HÓA, Phó Chính ủy Quân khu, Trưởng Ban Chỉ đạo 515 Quân khu