Ngay sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, trước yêu cầu cách mạng, ngày 07/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị thành lập Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam. Người chỉ rõ: “Bộ Tổng Tham mưu là cơ quan tham mưu quân sự cơ mật của đoàn thể, là cơ quan quan trọng của Quân đội, có nhiệm vụ tổ chức, huấn luyện Quân đội cho giỏi; tổ chức nắm địch, nắm ta rõ ràng; bày mưu kế khôn khéo; tổ chức chỉ huy thông suốt, bí mật nhanh chóng, kịp thời, chính xác để đánh thắng mọi kẻ thù, bảo vệ cách mạng”¹. Quán triệt, thực hiện lời dạy của Bác, 75 năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, các thế hệ tướng lĩnh, sĩ quan, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Bộ Tổng Tham mưu đã phát huy cao độ bản lĩnh, trí tuệ, tài thao lược, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, đóng góp quan trọng vào sự lớn mạnh, trưởng thành của Quân đội nhân dân, lực lượng vũ trang nhân dân và những chiến công vẻ vang của quân và dân ta trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Bộ Tổng Tham mưu đã làm tốt công tác dự báo, tham mưu chiến lược, nhất là về xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, xây dựng căn cứ địa, phát triển chiến tranh du kích; chủ động nghiên cứu, tham mưu với Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh đề ra chủ trương, kế hoạch tác chiến chiến lược phù hợp; đồng thời, trực tiếp chỉ huy, chỉ đạo tác chiến trên các chiến trường, từng bước đánh bại chiến lược “Đánh nhanh, thắng nhanh”, âm mưu “bình định”, “phản công” của địch. Những chiến thắng: Việt Bắc Thu - Đông 1947, Biên giới 1950 và Chiến cuộc Đông - Xuân 1953 - 1954 với trận quyết chiến chiến lược Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” giáng đòn quyết định kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược,… đều có sự đóng góp quan trọng của Bộ Tổng Tham mưu.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Bộ Tổng Tham mưu có bước phát triển, trưởng thành về nhiều mặt; bám sát thực tiễn chiến trường, đánh giá đúng ý đồ chiến lược của Mỹ, Ngụy, kịp thời đề xuất chuyển hướng phương thức đấu tranh ở miền Nam, thực hiện kết hợp đấu tranh quân sự với chính trị trên ba vùng chiến lược; đẩy mạnh xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân, nhất là các quân chủng, binh chủng, quân đoàn chủ lực cơ động, làm nòng cốt bảo vệ miền Bắc và tiến hành chiến tranh cách mạng ở miền Nam, v.v. Đặc biệt, Bộ Tổng Tham mưu đã thể hiện xuất sắc vai trò là cơ quan tham mưu, chỉ đạo chiến lược, tham mưu với Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh hoạch định những quyết sách chiến lược đúng đắn; trực tiếp xây dựng các quyết tâm, kế hoạch tác chiến chiến lược, chỉ huy, chỉ đạo quân, dân hai miền lần lượt đánh bại các chiến lược chiến tranh của địch. Những thắng lợi vang dội của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào năm 1971, Tiến công chiến lược năm 1972, Chiến dịch phòng không Hà Nội - Hải Phòng cuối năm 1972, cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, tạo bước ngoặt quyết định “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”, đã khẳng định bản lĩnh, trí tuệ, tài mưu lược của Bộ Tổng Tham mưu.

Sau ngày đất nước thống nhất, Bộ Tổng Tham mưu tiếp tục thực hiện tốt chức năng tham mưu, chỉ đạo chiến lược về quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực, Bộ Tổng Tham mưu đã chủ động làm tốt công tác nghiên cứu, dự báo chiến lược, tham mưu với Đảng, Nhà nước lãnh đạo, chỉ đạo công tác quân sự, quốc phòng; có quyết sách đúng đắn, xử lý có hiệu quả các vấn đề phức tạp, nhạy cảm về quốc phòng, an ninh không để bị động, bất ngờ. Tham mưu, chỉ đạo ở tầm chiến lược về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc; chủ động nghiên cứu, đề xuất điều chỉnh tổ chức biên chế, đổi mới, nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, nghiên cứu phát triển nghệ thuật quân sự, khoa học quân sự Việt Nam, xây dựng Quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; trong đó, một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại, tạo bước chuyển mang tính đột phá về sức mạnh chiến đấu của Quân đội. Bộ Tổng Tham mưu cũng chủ động tham mưu, chỉ đạo tăng cường hội nhập quốc tế, mở rộng quan hệ đối ngoại quốc phòng, góp phần quan trọng vào củng cố lòng tin chiến lược, nâng cao sức mạnh quốc gia, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, v.v.

Nhìn lại chặng đường 75 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, bất luận trong hoàn cảnh nào, Bộ Tổng Tham mưu cũng luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân, thể hiện rõ bản lĩnh, trí tuệ, mưu lược, hoàn thành xuất sắc trọng trách “… cơ quan tham mưu quân sự cơ mật của đoàn thể, là cơ quan quan trọng của Quân đội…”, xây đắp nên truyền thống: “Trung thành - mưu lược; Tận tụy - sáng tạo; Đoàn kết - hiệp đồng; Quyết chiến - quyết thắng”, góp phần làm rạng rỡ truyền thống vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng.

Đại tướng Ngô Xuân Lịch, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư QUTƯ, Bộ trưởng BQP phát biểu chỉ đạo tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu  - Cơ quan Bộ Quốc phòng  lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2020-2025

Hiện nay, sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng đang đứng trước thời cơ thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Tình hình thế giới, khu vực hòa bình, hợp tác, phát triển là xu thế chủ đạo, nhưng tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định, khó dự báo; tranh chấp chủ quyền, xung đột sắc tộc, dân tộc, tôn giáo, khủng bố, chiến tranh cục bộ và thách thức an ninh phi truyền thống gia tăng, diễn ra gay gắt; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng quyết liệt. Tình hình Biển Đông diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ khó lường. Các thế lực thù địch, phản động tiếp tục đẩy mạnh chống phá cách mạng nước ta bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, “phi chính trị hóa” Quân đội với những thủ đoạn rất tinh vi. Bên cạnh đó, sự phát triển của khoa học công nghệ, nhất là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang tác động nhiều chiều đến nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, v.v. Tình hình đó, đặt ra cho lực lượng vũ trang nói chung, Bộ Tổng Tham mưu nói riêng những yêu cầu mới rất cao. Để thực hiện tốt trọng trách được giao, Bộ Tổng Tham mưu cần kế thừa, phát huy truyền thống, kinh nghiệm 75 năm qua, chủ động, nhạy bén, triển khai toàn diện, hiệu quả các mặt công tác; trong đó, tập trung thực hiện tốt những vấn đề chủ yếu sau:

Một là, nâng cao chất lượng nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đây là chức năng, nhiệm vụ cơ bản, quan trọng hàng đầu của Bộ Tổng Tham mưu. Trước sự biến động mau lẹ và phức tạp của tình hình thế giới, khu vực và trong nước, đối tượng và đối tác đan xen như hiện nay, các cơ quan của Bộ Tổng Tham mưu phải nâng cao hơn nữa chất lượng nghiên cứu, dự báo chiến lược về quân sự, quốc phòng, giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước hoạch định đường lối, chiến lược, sách lược; giải quyết tốt các mối quan hệ quốc tế, chủ động ngăn ngừa nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa; xử lý thắng lợi các tình huống quốc phòng, an ninh, không để bị động bất ngờ về chiến lược, không để các thế lực thù địch lợi dụng làm phức tạp tình hình. Để làm tốt vấn đề này, các cơ quan tiếp tục quán triệt sâu sắc hai nhiệm vụ chiến lược, đường lối quân sự, quốc phòng, tư duy mới về bảo vệ Tổ quốc của Đảng. Trên cơ sở đó, phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ, chủ động làm tốt công tác nắm tình hình, phân tích, dự báo chiến lược, nhất là động thái, xu hướng điều chỉnh chiến lược của các nước lớn; đánh giá chính xác, kịp thời về đối tượng, đối tác; dự kiến các tình huống chiến lược có thể xảy ra, đặc biệt là trên Biển Đông, v.v. Tiếp tục tham mưu nâng cao hiệu quả kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế, đẩy mạnh xây dựng tiềm lực, thế trận quốc phòng, an ninh, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc; xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, Quân đội nhân dân ngày càng chính quy, tinh nhuệ, thiện chiến, hiện đại, ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ. Đặc biêt, tiếp tục tham mưu, chỉ đạo hoàn thiện hệ thống pháp luật về quân sự, quốc phòng; triển khai thực hiện có hiệu quả các chiến lược, nghị quyết, kết luận, đề án, luật về quân sự, quốc phòng². Xây dựng phương thức đấu tranh quốc phòng, đối ngoại quốc phòng, giải quyết tốt quan hệ, hợp tác quốc phòng với các đối tác, đảm bảo cân bằng chiến lược, v.v. Đề xuất các giải pháp chiến lược trung hạn và dài hạn nhằm phát triển công nghiệp quốc phòng, huy động tiềm lực công nghiệp quốc gia phục vụ quốc phòng. Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận về tác chiến chiến lược, chiến dịch, lý luận nghệ thuật quân sự, chiến tranh nhân dân trong điều kiện tác chiến mới. Tập trung nghiên cứu tham mưu điều chỉnh lực lượng, thế trận hình thành thế bố trí chiến lược trên các vùng, miền, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Hai là, tăng cường chỉ huy, chỉ đạo lực lượng vũ trang thường xuyên nêu cao cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu thắng lợi bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống. Đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của Bộ Tổng Tham mưu đòi hỏi phải đặc biệt quan tâm, nhất là trước sự gia tăng của những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, diễn biến phức tạp, khó dự báo của tình hình. Theo đó, Bộ Tổng Tham mưu tiếp tục nghiên cứu tham mưu, chỉ đạo điều chỉnh thế bố trí chiến lược quân sự, đảm bảo liên hoàn, vững chắc, kết hợp chặt chẽ giữa tại chỗ với cơ động, không để bị cô lập, chia cắt chiến lược, đáp ứng yêu cầu xử trí các tình huống về quốc phòng, an ninh và tác chiến phòng thủ. Đồng thời, tập trung chỉ đạo các cơ quan chức năng, các đơn vị trong toàn quân tăng cường công tác nghiên cứu, đánh giá, nắm chắc tình hình, thường xuyên bổ sung, hoàn chỉnh quyết tâm, kế hoạch, phương án tác chiến, kế hoạch hiệp đồng, bảo đảm theo các tình huống tác chiến chiến lược, chiến dịch, phù hợp với tình hình thực tiễn. Tăng cường chỉ đạo, kiểm tra các đơn vị chiến lược, chiến dịch duy trì thực hiện nghiêm nền nếp, chế độ sẵn sàng chiến đấu, hoạt động tuần tra, kiểm soát,... ngăn chặn, xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống, quản lý chặt chẽ vùng trời, vùng biển, biên giới, nội địa và không gian mạng, nhất là trên các hướng, địa bàn chiến lược trọng yếu, biển, đảo. Tích cực nghiên cứu ứng dụng khoa học - công nghệ, đẩy mạnh hiện đại hóa trang bị chỉ huy, nâng cao khả năng tổ chức chỉ huy, hiệp đồng, bảo đảm, kiểm soát trong tác chiến, đáp ứng yêu cầu của chiến tranh hiện đại.

Trước tình hình biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh và các thách thức an ninh phi truyền thống diễn biến phức tạp, tác động ảnh hưởng xấu đến kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước, Bộ Tổng Tham mưu cần chủ động nghiên cứu phương thức ứng phó hiệu quả; chỉ đạo toàn quân xây dựng phương án, kế hoạch thực hiện. Tiếp tục phát huy vai trò lực lượng xung kích, nòng cốt, chỗ dựa tin cậy của nhân dân trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, dịch bệnh, xác định đây là nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình.

Ba là, chủ động tham mưu, chỉ đạo xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, nhất là Quân đội nhân dân có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu ngày càng cao, làm nòng cốt thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Các cơ quan chức năng của Bộ Tổng Tham mưu tiếp tục quán triệt, nắm vững định hướng xây dựng lực lượng vũ trang của Đảng, Kết luận số 16-KL/TW, ngày 07/7/2017 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 606-NQ/QUTW, ngày 16/6/2018 của Quân ủy Trung ương và các quyết định, chỉ thị của Bộ Quốc phòng, đề xuất những chủ trương lớn thực hiện tốt đột phá về tổ chức biên chế Quân đội theo hướng “tinh, gọn, mạnh”. Tăng cường chỉ đạo đẩy mạnh tiến trình hiện đại hóa các lực lượng tiến thẳng lên hiện đại; xây dựng, nâng cao chất lượng lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ, chú trọng chỉ đạo thực hiện tốt Đề án xây dựng Hải đội dân quân thường trực, v.v. Cùng với đó, tích cực tham mưu, chỉ đạo ứng dụng thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư vào nghiên cứu phát triển khoa học, công nghệ quân sự; mua sắm, cải tiến, hiện đại hóa vũ khí, trang bị, phù hợp với tiềm lực đất nước.

Phát huy kết quả đã đạt được, Bộ Tổng Tham mưu tiếp tục chỉ đạo toàn quân đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục, đào tạo, huấn luyện chiến lược, chiến dịch và chiến đấu; thực hiện tốt phương châm huấn luyện “cơ bản, thiết thực, vững chắc”; tổ chức huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, sát thực tế chiến đấu, địa bàn hoạt động, đối tượng tác chiến, phù hợp với sự phát triển của vũ khí, trang bị và nghệ thuật quân sự Việt Nam. Tiếp tục nghiên cứu, chỉ đạo chuẩn bị và tổ chức tốt các cuộc diễn tập chiến lược, chiến dịch, diễn tập khu vực phòng thủ, tác chiến không gian mạng,... nhằm nâng cao trình độ, khả năng phối hợp, hiệp đồng tác chiến giữa các đơn vị chủ lực với lực lượng vũ trang địa phương trong khu vực phòng thủ, v.v. Mặt khác, tập trung chỉ đạo duy trì nghiêm nền nếp chính quy, quản lý kỷ luật, tạo chuyển biến vững chắc về xây dựng chính quy, chấp hành kỷ luật, pháp luật trong toàn quân.

Bốn là, xây dựng Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng trong sạch, vững mạnh, cơ quan Bộ Tổng Tham mưu vững mạnh toàn diện, mẫu mực, tiêu biểu ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ. Đây là vấn đề then chốt, có ý nghĩa quyết định đến việc hoàn thành nhiệm vụ của Bộ Tổng Tham mưu. Do đó, các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Tổng Tham mưu tiếp tục triển khai đồng bộ, có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chú trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng; nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng gắn với công tác quản lý, rèn luyện cán bộ, đảng viên; thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ; tích cực đổi mới phương thức lãnh đạo; đề cao tính tiền phong, gương mẫu của người đứng đầu cấp ủy và chỉ huy đơn vị; đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phê bình và tự phê bình, giữ nghiêm kỷ luật Đảng. Làm tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ, kiên quyết không để xảy ra suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cơ quan Bộ Tổng Tham mưu. Trước mắt, các cấp ủy, tổ chức đảng tập trung lãnh đạo thực hiện tốt Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng lần thứ XVIII và Nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025, gắn xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh với xây dựng Cơ quan Bộ Tổng Tham mưu chính quy, mẫu mực, tiêu biểu cho toàn quân về ý thức tổ chức kỷ luật, hiệu quả công tác, v.v.

Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”³. Đối với Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan tham mưu chiến lược, “đầu não” của Bộ Quốc phòng, đội ngũ cán bộ càng có vai trò đặc biệt quan trọng. Bởi vậy, các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Tổng Tham mưu cần tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị, quy chế, quy định của Đảng và Quân ủy Trung ương về công tác cán bộ, trực tiếp là Nghị quyết số 245-NQ/ĐU, ngày 03/7/2019 của Đảng ủy Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng về “Xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới”. Trên cơ sở đó, làm tốt công tác tạo nguồn, quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng; xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; có phẩm chất đạo đức trong sáng, ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm; có kiến thức, năng lực tư duy nhạy bén, sắc sảo, trình độ chỉ huy, tham mưu tác chiến ở tầm chiến lược, chiến dịch, đảm bảo cơ cấu hợp lý, kế cận, kế tiếp vững chắc, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trước mắt và lâu dài.

Phát huy bản chất cách mạng, truyền thống vẻ vang 75 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam cần tiếp tục phấn đấu hoàn thành xuất sắc chức năng, nhiệm vụ được giao, xứng đáng là cơ quan tham mưu, chỉ đạo chiến lược về quân sự, tăng cường góp phần xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thượng tướng PHAN VĂN GIANG, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng.
_______________

1 - Bộ Tổng Tham mưu, Ban Tổng kết - Biên soạn lịch sử, Lịch sử Bộ Tổng Tham mưu trong kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954), Nxb QĐND, H. 1991, tr. 7.

2 - Nghị quyết Trung ương 8 (Khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; Chiến lược Quốc phòng Việt Nam; Chiến lược Quân sự Việt Nam; Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng; Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia; Chiến lược An ninh mạng quốc gia; Luật Quốc phòng năm 2018, v.v.

3 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 309.