Đất nước phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của dân ta theo đó cũng dồi dào, sung túc hơn. Tất nhiên, khi đời sống được phú quý sẽ tạo thuận lợi cho việc lễ nghĩa. Đó cũng là cái lẽ thường tình trong nếp sinh hoạt vốn trọng lễ nghĩa của dân ta. Nhưng cũng chính từ cái phú quý thời nay lại bị không ít người lạm dụng ý nghĩa tốt đẹp của nó, làm cho phú quý không còn sinh ra lễ nghĩa thuần túy, mà lại sinh ra một “nhóm” tiêu cực, xin tạm gọi là “lễ… chạy”.

Trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo thì có chuyện “chạy trường”, “chạy lớp”, “chạy điểm”, “chạy bằng”. Trong lĩnh vực tư pháp thì có chuyện “chạy tội”, “chạy án”…; lĩnh vực xây dựng thì “chạy dự án”, “chạy vốn”. Chốn công quyền thì “chạy chỗ”, “chạy chức”, “chạy quyền”,… và có thể nói có cả một ngàn lẻ cách “chạy” khác nhau. Những chuyện “chạy” như trên phần lớn với danh nghĩa tình cảm, nhưng tình cảm ở đây không phải và không bao giờ chỉ bằng “nước bọt, tay không” mà phải là “miếng trầu đầu câu chuyện”. Mà “miếng trầu” thời nay đâu có bình thường, đơn giản chút nào!

Trước đây, khi dân ta còn nghèo đói, ai cũng “đầu tắt mặt tối” lo làm lụng kiếm cái ăn, tiết kiệm được chừng nào thì lo mà giữ, phòng khi trái gió trở trời, thiên tai địch họa, có đâu mà lo “chạy”. Nếu hiếm hoi có ai đó cuộc sống dư dả đôi chút và có việc cần phải lo chuyện lễ nghĩa, cảm ơn người đã giúp mình thì cũng hết sức vừa phải, đúng nghĩa trọng tình hơn vật chất. Còn bây giờ, việc đó đã khác nhiều, thậm chí trở thành tệ nạn trong xã hội, trái với đạo lý, thuần phong mỹ tục của dân ta. Chết nỗi, người “giỏi chạy” cả việc công lẫn việc tư thì được tiếng là  giỏi quan hệ, giỏi đối ngoại.

Đã đến lúc cần có liều kháng sinh mạnh để trị triệt để căn bệnh trầm kha này. Đảng ta đã từng cảnh báo và có nhiều giải pháp khắc phục, nhưng kết quả chưa được như mong muốn. Vì thế, trong thời gian tới cần phải làm quyết liệt hơn với sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị và toàn dân. Đặc biệt, cần tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, với nhiều cách “làm theo” gương Người lan tỏa rộng khắp trong cộng đồng. Bằng cách đó, chúng ta hy vọng rằng sẽ từng bước đoạn tuyệt vấn nạn tiêu cực này, làm cho việc lễ nghĩa đúng nghĩa nhân văn tốt đẹp vốn có của nó.

MAI MỘNG TƯỞNG