Thực hiện công tác dân tộc mà trọng tâm là chính sách dân tộc là quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước; đồng thời, đây là nhiệm vụ chính trị của Quân đội nhân dân. Trước yêu cầu mới của tình hình, nhiệm vụ, toàn quân cần tiếp tục thực hiện tốt mặt công tác quan trọng này nhằm góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Nước ta là một nước thống nhất gồm nhiều dân tộc. Các dân tộc sống trên đất nước Việt Nam đều bình đẳng về quyền lợi, nghĩa vụ... Chính sách dân tộc của chúng ta là nhằm thực hiện sự bình đẳng giúp nhau giữa các dân tộc để cùng nhau tiến lên chủ nghĩa xã hội”¹. Kế thừa và phát triển tư tưởng của Người, trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định công tác dân tộc có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, góp phần củng cố và tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, tạo sức mạnh tổng hợp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc trước đây và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác này, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, nghị định. Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội XII của Đảng xác định: “Đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược trong sự nghiệp cách mạng của nước ta. Tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, bảo đảm các dân tộc bình đẳng, tôn trọng, đoàn kết, giải quyết hài hòa quan hệ giữa các dân tộc, giúp nhau cùng phát triển, tạo chuyển biến rõ rệt trong phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số,... nghiêm trị những âm mưu, hành động chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc”². Điều đó đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt, trách nhiệm chính trị to lớn của Đảng, Nhà nước và của cả hệ thống chính trị đối với đồng bào các dân tộc thiểu số trong cộng đồng dân tộc Việt Nam.

Quán triệt sâu sắc các nghị quyết, nghị định của Đảng, Chính phủ, Quân ủy Trung ương ra Chỉ thị 572-CT/QUTW, ngày 05-10-2012 “Về Quân đội thực hiện công tác dân tộc trong tình hình mới”, Tổng cục Chính trị có Hướng dẫn 1617/HD-CT thực hiện Chỉ thị; trong đó xác định rõ việc thực hiện vừa là trách nhiệm chính trị vừa là tình cảm sâu nặng của Quân đội nhân dân, thể hiện bản chất, truyền thống của “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Tổng cục Chính trị, toàn quân đã tập trung quán triệt và thực hiện nghiêm túc đường lối, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước; chủ động, tích cực phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh, xây dựng cơ sở, địa phương vững mạnh. Đặc biệt, các đơn vị đóng quân ở vùng sâu, vùng xa, biên giới tích cực giúp đồng bào phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xóa mù chữ, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân và giữ gìn, phát huy giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc. Đồng thời, tích cực đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch hòng chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân, tình quân - dân, đồng bào miền xuôi với đồng bào miền núi, v.v. Thông qua công tác dân vận, các đơn vị đã trực tiếp đưa chính sách dân tộc của Đảng vào cuộc sống, củng cố và tăng cường sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng thêm niềm tin của đồng bào dân tộc thiểu số đối với Đảng, Nhà nước và Quân đội.

Lực lượng vũ trang tỉnh Kon Tum vui tết với đồng bào dân tộc Xơ Đăng. (Ảnh: baoquankhu5.vn)

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác dân tộc trong Quân đội vẫn còn những hạn chế. Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ở một số đơn vị chưa thường xuyên; nhận thức của một số cán bộ, chiến sĩ về công tác dân tộc chưa đầy đủ và sâu sắc. Một số đơn vị chưa quan tâm đúng mức tới việc thực hiện chính sách đối với quân nhân là người dân tộc thiểu số. Việc phối hợp với các ban, ngành, lực lượng, tổ chức chính trị - xã hội trong thực hiện chính sách dân tộc, công tác dân tộc chưa thật hiệu quả; chưa phát huy hết vai trò của các già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ, người có uy tín trong cộng đồng các dân tộc thiểu số để thực hiện chính sách dân tộc. Một số cán bộ, chiến sĩ làm công tác dân vận ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn thiếu kiến thức cơ bản về dân tộc, chưa biết tiếng đồng bào, nên vai trò tham mưu, đề xuất, hướng dẫn còn hạn chế, v.v.

Thời gian tới, việc thực hiện công tác dân tộc của Đảng trong Quân đội có những thuận lợi cơ bản nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức. Vùng đồng bào các dân tộc thiểu số vẫn tiềm ẩn yếu tố gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; tình hình thiên tai, di cư tự do, vượt biên trái phép, buôn bán người, ma túy, khiếu kiện,… vẫn diễn biến phức tạp. Đời sống của đồng bào mặc dù đã được cải thiện, song vẫn còn nhiều hộ nghèo, tỷ lệ trẻ em mù chữ, nạn tảo hôn chưa được khắc phục. Trong khi đó, các thế lực thù địch tiếp tục lợi dụng vấn đề “dân tộc” để kích động tư tưởng dân tộc hẹp hòi, ly khai tự trị, hướng một bộ phận các dân tộc thiểu số trên các địa bàn chiến lược về cái gọi là “Vương quốc Mông tự trị”, “Nhà nước Đềga Mông-ta-nha”, “Nhà nước Khơ-mer Cờ-rôm”,… gây phức tạp thêm tình hình, làm mất ổn định an ninh chính trị ở cơ sở, v.v. Tất cả những điều đó, đã và đang đặt ra yêu cầu mới đối với việc thực hiện công tác dân tộc trong Quân đội, đòi hỏi các cấp cần quan tâm giải quyết; trong đó, tập trung vào một số giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, tiếp tục quán triệt quan điểm của Đảng, Nhà nước về công tác dân tộc, trọng tâm là chính sách dân tộc trong thời kỳ mới. Thông qua đó, làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc rằng: thực hiện công tác dân tộc thuộc chức năng, nhiệm vụ chính trị, bản chất, truyền thống của Quân đội; thể hiện tình cảm, trách nhiệm của người quân nhân cách mạng đối với đồng bào các dân tộc. Việc quán triệt chính sách dân tộc của Đảng phải được kết hợp chặt chẽ với phổ biến, giáo dục pháp luật, nhất là kỷ luật trong quan hệ quân - dân, nhiệm vụ chính trị của đơn vị, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; đi sâu làm rõ đặc điểm, tình hình các vùng, miền, phong tục, tập quán, kinh nghiệm công tác ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề “dân tộc” để chống phá cách mạng nước ta. Trên cơ sở nhận thức đúng, phát huy tinh thần trách nhiệm, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo của cán bộ, chiến sĩ; khắc phục nhận thức, hành động chưa phù hợp trong thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và trong quan hệ với đồng bào các dân tộc trên địa bàn. Cùng với giáo dục nhiệm vụ, các cấp cần thực hiện đúng nguyên tắc, cơ chế tiến hành công tác dân tộc. Theo đó, công tác này phải đặt dưới sự lãnh đạo, quản lý, điều hành của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các đơn vị và sự lãnh đạo, quản lý của cấp ủy, chính quyền địa phương; phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, cơ quan chức năng, tổ chức chính trị - xã hội trong quá trình thực hiện; phát huy vai trò tham mưu của cơ quan quân sự các cấp, bảo đảm cho công tác dân tộc mang lại hiệu quả thiết thực.

Hai là, đổi mới nội dung, hình thức công tác dân vận, tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào các dân tộc. Để chính sách dân tộc của Đảng, trực tiếp là Chỉ thị 572-CT/QUTW của Quân ủy Trung ương đi vào cuộc sống, toàn quân cần tập trung đổi mới nội dung, hình thức công tác dân vận, theo hướng: tiếp tục phát huy hiệu quả những việc làm tốt, cách làm hay đã được thực tiễn kiểm nghiệm; đồng thời, căn cứ vào tính chất, nhiệm vụ của từng đơn vị và đặc điểm, phong tục, tập quán, nếp sống văn hóa của các dân tộc để xác định những nội dung, biện pháp tiến hành mới, phù hợp với thực tiễn. Các đơn vị cần tìm ra những việc làm cụ thể, thiết thực, hiệu quả, nhằm tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn, phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo, xóa mù chữ, nâng cao dân trí, phòng, chống dịch bệnh, phòng tránh, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn. Các đoàn kinh tế - quốc phòng, binh đoàn, tổng công ty, Bộ đội Biên phòng tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chương trình phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh, xây dựng thôn định canh, định cư, tạo việc làm cho lao động tại chỗ là người dân tộc thiểu số; đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu vật nuôi, cây trồng, hướng dẫn đồng bào phát triển kinh tế, bao tiêu sản phẩm, nâng cao đời sống. Thông qua các hình thức công tác dân vận, cần động viên đồng bào thực hiện tốt các cuộc vận động cách mạng, các phong trào thi đua ở cơ sở; thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP của Chính phủ “Về chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 62 huyện nghèo”, Nghị quyết 80/2011/NQ-CP của Chính phủ “Về định hướng giảm nghèo bền vững thời kỳ 2011 - 2020”. Đẩy mạnh thực hiện phong trào “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”; tiếp tục phát huy hiệu quả mô hình “Dân vận khéo”; nhân rộng các điển hình “Gương sáng thoát nghèo” để đồng bào các dân tộc thiểu số học tập và làm theo.

Ba là, phối hợp với cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội, tham gia xây dựng cơ sở chính trị vùng dân tộc thiểu số vững mạnh. Trước hết, phải phối hợp làm tốt việc tuyên truyền, phổ biến cho đồng bào nắm vững chính sách dân tộc của Đảng, pháp luật Nhà nước, chức năng, nhiệm vụ của Quân đội; làm cho đồng bào nhận thức đúng sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và những chính sách đồng bào được thụ hưởng; đồng thời, vạch trần âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng những khó khăn, thách thức, bức xúc nổi lên trong đời sống đồng bào, gây mất ổn định ở cơ sở. Nội dung tuyên truyền phải bảo đảm dễ nhớ, dễ hiểu, dễ làm theo, phù hợp với nhận thức, tâm lý, lối sống của từng dân tộc, địa phương, vùng, miền. Hình thức tuyên truyền phải đa dạng, sinh động, có sức thuyết phục cao; gắn tuyên truyền chung (họp dân, chiếu phim, băng hình, pa-nô, áp-phích, hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao,…) với tuyên truyền đến từng hộ dân, từng người, giới tính, lứa tuổi. Các đơn vị tích cực cử cán bộ tham gia xây dựng hệ thống chính trị cơ sở ở địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số vững mạnh; trọng tâm là nâng cao vai trò lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, hiệu quả quản lý, điều hành của chính quyền, năng lực tập hợp quần chúng của các tổ chức chính trị - xã hội. Với cơ sở vùng sâu, vùng xa, vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số, cần tập trung tham mưu cho cấp ủy địa phương làm tốt công tác bồi dưỡng, phát triển đảng viên, xóa tình trạng thôn (bản) chưa có đảng viên, chi bộ. Cơ quan quân sự địa phương các cấp cần phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành chức năng bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ, người có uy tín; xây dựng và phát huy vai trò lực lượng cốt cán trong các tôn giáo ở vùng các dân tộc thiểu số. Tích cực tham gia xây dựng lực lượng dân quân, tự vệ, dự bị động viên vững mạnh, làm chỗ dựa cho cấp ủy, chính quyền cơ sở trong giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và xử lý có hiệu quả những vấn đề phức tạp nảy sinh trên địa bàn theo đúng pháp luật Nhà nước và quy định của Bộ Quốc phòng.

Bốn là, tiếp tục thực hiện tốt chính sách dân tộc của Đảng trong Quân đội. Cùng với thanh niên cả nước, con em đồng bào các dân tộc thiểu số đã tích cực thực hiện nghĩa vụ quân sự, có nhiều đóng góp cho sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc. Bởi vậy, việc quan tâm, chăm lo, bảo đảm mọi mặt cho cán bộ, chiến sĩ là người dân tộc thiểu số cũng chính là việc làm có ý nghĩa thiết thực, góp phần thực hiện tốt công tác dân tộc, nhất là chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. Để làm được điều đó, các đơn vị cần phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, cơ quan quân sự địa phương nâng cao chất lượng tuyển quân theo các tiêu chí đề ra; bố trí, tạo việc làm phù hợp cho quân nhân sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự, trở về địa phương. Các đơn vị cần làm tốt công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện, nâng cao trình độ mọi mặt cho quân nhân là người dân tộc thiểu số; có kế hoạch bồi dưỡng, phát triển đảng viên, đoàn viên và đào tạo cán bộ là người dân tộc thiểu số để phục vụ lâu dài trong Quân đội. Đồng thời, có chính sách ưu tiên quân nhân là người dân tộc thiểu số, cư trú ở vùng đặc biệt khó khăn, góp phần chăm lo, tạo nguồn cán bộ có chất lượng tốt cho địa phương. Các nhà trường quân đội thực hiện tốt chế độ tuyển sinh, cử tuyển, đào tạo nghề cho con em đồng bào các dân tộc thiểu số và tạo điều kiện thuận lợi cho họ hoàn thành tốt nhiệm vụ trong thời gian học tập, rèn luyện tại trường.

Năm là, xây dựng cơ quan dân vận và đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ. Là lực lượng làm tham mưu, giúp cấp ủy, chỉ huy đơn vị xây dựng kế hoạch, nội dung và trực tiếp tiến hành công tác dân tộc trên địa bàn, nên cơ quan, cán bộ làm công tác dân vận phải có phẩm chất, năng lực, nghiệp vụ, phương pháp, tác phong công tác phù hợp. Trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, cán bộ, chiến sĩ làm công tác dân vận phải thật sự “đồng cam, cộng khổ”, thực hiện cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng dân tộc với đồng bào; thông hiểu tiếng nói, chữ viết, phong tục, tập quán của từng dân tộc; phấn đấu đạt được yêu cầu: “Nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”. Để làm được điều đó, các đơn vị cần thực hiện tốt công tác giáo dục, bồi dưỡng nâng cao trình độ về mọi mặt cho đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận, nhất là trình độ lý luận, thực tiễn về công tác dân tộc; mở các lớp tập huấn về kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ, phương pháp, tác phong công tác, học tiếng dân tộc thiểu số, chú trọng đối với các đơn vị đóng quân, làm nhiệm vụ ở những địa bàn chiến lược, trọng điểm về quốc phòng - an ninh. Thường xuyên làm tốt công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, tìm ra cách làm hay, mô hình hiệu quả để nhân rộng; đồng thời, phát hiện những nơi nhận thức chưa đúng, làm không tốt, vi phạm kỷ luật quân - dân để có biện pháp khắc phục kịp thời.

Các đơn vị trong toàn quân thực hiện tốt các giải pháp trên đây sẽ thiết thực góp phần vào việc đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác dân tộc của Đảng, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc trên các vùng dân tộc, miền núi, trọng điểm về quốc phòng - an ninh, tăng cường sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thiếu tướng NGÔ VĂN BÍCH, Cục trưởng Cục Dân vận

________       

1 - Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 12, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 371-372.

2 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2016, tr. 164-165.