Đối ngoại quốc phòng là một trong những trụ cột quan trọng của đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại Nhân dân, cùng với các hoạt động đối ngoại khác góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Quân đội và đất nước ta trên trường quốc tế, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, tạo lập, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến và các đại biểu dự Hội nghị Tổng kết công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng năm 2023 tại điểm cầu Cục Đối ngoại, Bộ Quốc phòng. Ảnh: qdnd.vn

Năm 2023, tình hình an ninh, chính trị thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, khó lường; các nước lớn tăng cường lôi kéo, tập hợp lực lượng, cạnh tranh chiến lược diễn ra gay gắt; chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, dân tộc, sắc tộc, tôn giáo,… bùng phát ở một số nơi tác động sâu sắc đến mọi quốc gia. Đối với nước ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, toàn quân, toàn dân, tình hình chính trị - xã hội ổn định, kinh tế tiếp tục đà phục hồi tăng trưởng, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đạt nhiều kết quả quan trọng; quốc phòng, an ninh được tăng cường; đối ngoại thực chất, sâu rộng, hiệu quả, vị thế, uy tín của đất nước tiếp tục được nâng cao.

Quán triệt chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng được tiến hành đồng bộ, tích cực, chủ động, đạt kết quả toàn diện trên cả bình diện song phương và đa phương, tiếp tục là một trong những trụ cột quan trọng của đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, xây dựng lòng tin chiến lược, nâng cao vị thế, uy tín quốc tế, tăng cường sức mạnh quốc phòng, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác, hữu nghị để phát triển đất nước.

Bám sát phương châm đối ngoại quốc phòng “tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả”, phát huy sức mạnh tổng hợp, đoàn kết, thống nhất trong triển khai các hoạt động, toàn quân đã quán triệt sâu sắc các quan điểm, chủ trương về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, kịp thời tham mưu với Đảng, Nhà nước xử lý hiệu quả các tình huống, không để bị động, bất ngờ. Quan hệ hợp tác quốc phòng song phương với các nước, nhất là với các nước láng giềng, nước lớn, đối tác chiến lược, các nước ASEAN và bạn bè truyền thống tiếp tục được củng cố, tăng cường, đạt hiệu quả thiết thực, đi vào chiều sâu, thực chất¹. Trao đổi, tiếp xúc cấp cao giữa lãnh đạo Bộ Quốc phòng Việt Nam với các đối tác được tiến hành thường xuyên, hiệu quả thông qua các cơ chế tham vấn, Đối thoại Chính sách/Chiến lược quốc phòng². Công tác đối ngoại biên giới; hợp tác quân, binh chủng; khắc phục hậu quả chiến tranh³ được triển khai tích cực. Đặc biệt, lần đầu tiên Bộ Quốc phòng Việt Nam và Bộ Quốc phòng Lào, Campuchia đã phối hợp tổ chức thành công Giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam - Lào - Campuchia cấp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng lần thứ nhất, tạo xung lực mới, thúc đẩy hơn nữa tin cậy chính trị, quan hệ hợp tác giữa Quân đội ba nước nói chung, hợp tác thực chất giữa lực lượng bảo vệ biên giới ba nước nói riêng; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, giao lưu nhân dân khu vực biên giới giữa ba nước, xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định và phát triển. Hoạt động trao đổi chuyên môn, nghiên cứu khoa học, đào tạo, đầu tư, thương mại, hậu cần, kỹ thuật quân sự,… được tiến hành chặt chẽ, đồng bộ, thực chất, hiệu quả. Trên bình diện đa phương, Việt Nam tham gia tích cực và đóng góp những sáng kiến quan trọng tại các hội nghị, diễn đàn quốc phòng, quân sự đa phương khu vực và quốc tế, nhất là trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+); nâng cao chất lượng của lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc; tham gia có trách nhiệm vào hoạt động hỗ trợ nhân đạo, cứu trợ thảm họa động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, tổ chức thành công Giải bóng chuyền nam Quân đội các nước ASEAN; qua đó, nâng cao hình ảnh, uy tín, cam kết thực hiện trách nhiệm của Việt Nam trên trường quốc tế.

Năm 2024, tình hình thế giới, khu vực dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột vũ trang và các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng khó đoán định, tác động sâu sắc đến hòa bình, an ninh, phát triển toàn cầu. Vai trò của ASEAN tiếp tục được coi trọng, song cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đặt ra những khó khăn trong việc củng cố và duy trì đoàn kết trong nội khối, cũng như phát huy vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực. Trên Biển Đông, tranh chấp, xâm phạm chủ quyền biển, đảo diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ xung đột. Trong nước, thuận lợi là cơ bản nhưng cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức mới. Các thế lực thù địch, phản động tăng cường chống phá trên nhiều lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Do đó, toàn quân cần nhận rõ những thuận lợi, khó khăn, phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất, chủ động, sáng tạo, thực hiện có hiệu quả công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, tiếp tục nâng cao vị thế, uy tín của đất nước và Quân đội trên trường quốc tế, tăng cường tiềm lực quốc phòng, nâng cao khả năng phòng thủ của đất nước; trong đó, tập trung vào một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Một là, tiếp tục quán triệt, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, chiến sĩ toàn quân trong thực hiện công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là nền tảng để công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng được thực hiện đúng định hướng, đạt mục tiêu cao nhất, tạo môi trường thuận lợi để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, nhà trường,... tiếp tục quán triệt, giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ, nhất là lực lượng làm công tác đối ngoại chuyên trách nắm chắc các quan điểm, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước được xác định trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI; Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; các kết luận, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cũng như các nguyên tắc, mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng trong tình hình mới, từ đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ. Hình thức, biện pháp quán triệt, giáo dục cần phong phú, đa dạng, sát với từng đối tượng, chú trọng phối hợp với các cơ quan thông tấn, báo chí trong và ngoài Quân đội để tuyên truyền, giáo dục, bảo đảm đúng quan điểm, đường lối, đúng định hướng, nguyên tắc, giữ nghiêm kỷ luật, bảo đảm bí mật. Khi thực hiện, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân phải xây dựng chương trình, kế hoạch hành động chặt chẽ, sát định hướng, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác đối ngoại, triển khai linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng đối tác, địa bàn và đặc điểm nhiệm vụ. Sau mỗi giai đoạn, thời điểm, nhiệm vụ, tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm kịp thời, nghiêm túc, làm cơ sở tiếp tục tham mưu, đề xuất và nâng cao chất lượng thực hiện trong thời gian tiếp theo.

Hai là, nghiên cứu, nắm, dự báo chính xác tình hình, chủ động tham mưu chiến lược với Đảng, Nhà nước trong quan hệ hợp tác quốc phòng với các đối tác hiệu quả, thực chất, cân đối, hài hòa. Thực hiện tốt giải pháp này sẽ góp phần bảo đảm tối cao lợi ích của quốc gia - dân tộc, giữ được “trong ấm, ngoài êm” nhất là trong bối cảnh quốc tế hiện nay. Theo đó, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, nhất là Cục Đối ngoại/Bộ Quốc phòng chủ động, nhạy bén, nghiên cứu, nắm chắc, dự báo chính xác tình hình thế giới, khu vực, hoạt động điều chỉnh chính sách quốc phòng, an ninh, đối ngoại của các nước; trong đó, phân tích, làm rõ ý định, mục đích, bản chất việc điều chỉnh chiến lược cũng như hoạt động đối ngoại của các nước lớn, các nước trong khu vực, những tác động tích cực, tiêu cực đến hợp tác quốc tế, đối ngoại quốc phòng và nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biên giới, biển, đảo của Tổ quốc, trên cơ sở đó, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tham mưu với Đảng, Nhà nước các chủ trương, giải pháp phù hợp trong hoạch định chính sách, đối sách xử lý kịp thời, hiệu quả các vấn đề về quốc phòng, an ninh, về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng; không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Trên cơ sở quan điểm, phương châm, nguyên tắc đối ngoại của Đảng, thực hiện linh hoạt, sáng tạo, có hiệu quả công tác đối ngoại quốc phòng trong tình hình mới, chủ động bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định. Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại “độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển”; kiên trì chính sách đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại theo phương châm “thêm bạn, bớt thù” trên cơ sở chính sách quốc phòng “bốn không”⁴ của Việt Nam, khẳng định, đối ngoại quốc phòng là một trong những trụ cột của đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại Nhân dân, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân; kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, tạo sức mạnh tổng hợp để xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

Ba là, tích cực, chủ động triển khai công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đồng bộ trên các lĩnh vực, các cấp độ, phù hợp với mức độ quan hệ.  Hiện nay, trong bối cảnh thế giới, khu vực có sự biến động nhanh chóng, phức tạp, khó lường, tác động sâu sắc đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng cần được triển khai đồng bộ trên các lĩnh vực, các cấp độ, phù hợp với mức độ quan hệ. Theo đó, toàn quân tiếp tục triển khai chương trình đối ngoại năm 2024 của Bộ Quốc phòng một cách linh hoạt, sáng tạo, chặt chẽ, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm. Tiếp tục củng cố, tăng cường và chủ động giải quyết tốt quan hệ hợp tác quốc phòng với các nước láng giềng, các nước lớn, đối tác chiến lược, các nước ASEAN và bạn bè truyền thống trên cơ sở kiên định chính sách quốc phòng “bốn không”, đáp ứng mục tiêu chiến lược và lợi ích quốc gia - dân tộc, bảo đảm hài hòa, đan xen lợi ích, trên nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng, cùng có lợi, tuân thủ luật pháp quốc tế. Các hoạt động đối ngoại biên giới, hợp tác quân, binh chủng, hợp tác trao đổi chuyên môn, nghiên cứu khoa học, đào tạo, giao lưu sĩ quan trẻ, đầu tư, thương mại, hậu cần, kỹ thuật quân sự,… với các đối tác cần được tiến hành chặt chẽ, đồng bộ, đúng chủ trương, đường lối. Cùng với đó, tiếp tục nâng tầm đối ngoại quốc phòng đa phương trên tinh thần Chỉ thị số 25-CT/TW, ngày 08/8/2018 của Ban Bí thư; chủ động tham gia có trách nhiệm vào các hoạt động gìn giữ hòa bình Liên Hợp quốc theo Nghị quyết số 130/2020/QH14, ngày 13/11/2020 của Quốc hội và các hoạt động tìm kiếm cứu nạn, cứu trợ thảm họa. Tích cực tham gia và đề xuất các sáng kiến có giá trị, đóng góp quan trọng vào các cấu trúc, diễn đàn hợp tác quốc phòng, quân sự, an ninh trong khu vực và quốc tế, đặc biệt là trong khuôn khổ ADMM, ADMM+. Triển khai hiệu quả Đề án tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam và 35 năm Ngày Hội quốc phòng toàn dân trong năm 2024; làm tốt công tác chuẩn bị và tổ chức thành công Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam lần thứ hai năm 2024. Phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương, cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài, làm tốt công tác chuẩn bị phục vụ hoạt động đối ngoại cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Bộ Quốc phòng.

Bốn là, tập trung xây dựng cơ quan và đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại chuyên trách ngang tầm với yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Đây là lực lượng nòng cốt, trực tiếp đưa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng vào thực tiễn. Vì vậy, các cơ quan, đơn vị phải tập trung xây dựng lực lượng chuyên trách làm công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng có đủ khả năng làm công tác tham mưu và hoàn thành tốt nhiệm vụ. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân thường xuyên củng cố, kiện toàn và xây dựng cơ quan đối ngoại các cấp, đặc biệt là cơ quan đối ngoại cấp chiến dịch, chiến lược theo đúng biểu tổ chức, biên chế mới, có phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn cao, vững mạnh toàn diện. Cùng với đó, chú trọng làm tốt công tác tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công tác đối ngoại, nhất là đội ngũ cán bộ trẻ có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực, trình độ chuyên môn giỏi, phương pháp, tác phong làm việc chuyên nghiệp. Trong điều kiện Việt Nam tham gia hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, cần tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ hội nhập quốc tế, giao lưu sĩ quan trẻ, chia sẻ kinh nghiệm, nâng cao năng lực ngoại ngữ cho cán bộ làm công tác đối ngoại, trang bị đầy đủ kiến thức, kĩ năng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Đồng thời, bảo đảm đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng cho cả lực lượng trong nước và ở nước ngoài.

Năm là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Đây là nhiệm vụ quan trọng nhằm thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về lĩnh vực đối ngoại quốc phòng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ thực tiễn đặt ra. Theo đó, các cơ quan, đơn vị, lực lượng đối ngoại chuyên trách của Bộ Quốc phòng chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng, tập trung rà soát, nghiên cứu để bổ sung, sửa đổi, ban hành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về hội nhập quốc tế, đối ngoại quốc phòng, bảo đảm chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất, phù hợp với chủ trương, chính sách đối ngoại và hội nhập quốc tế của Đảng, Nhà nước ta cũng như luật pháp quốc tế, tạo cơ sở pháp lý, cơ chế thuận lợi để toàn quân triển khai hoạt động đối ngoại đạt kết quả cao nhất. Cùng với đó, kết hợp với thực tiễn công tác, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân tiếp tục cụ thể hóa thành các chương trình, kế hoạch thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, đảm bảo chặt chẽ, có kế hoạch triển khai thực hiện đồng bộ, thống nhất, hiệu quả.

Thượng tướng, PGS, TS. HOÀNG XUÂN CHIẾN, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng
_________________

1 - Trong năm 2023, Bộ Quốc phòng Việt Nam đã ký kết 25 văn bản, thỏa thuận hợp tác với 15 đối tác.

2 - Năm 2023, Bộ Quốc phòng đã tổ chức thành công 15 cuộc Đối thoại Chính sách/Chiến lược quốc phòng.

3 - Đến nay, đã huy động được trên 650 triệu USD để khắc phục hậu quả chất độc dioxin, bom mìn; rà phá được gần 485.000 ha đất bị ô nhiễm bom mìn, vật nổ trên toàn quốc; hoàn thành xử lý dioxin sân bay Đà Nẵng và sân bay A Sho (Thừa Thiên Huế), tiếp tục xử lý tẩy độc đất ô nhiễm dioxin giai đoạn 1 tại sân bay Biên Hòa.

4 - Bốn không: Không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực, hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.