Công tác dân vận là truyền thống, bản chất tốt đẹp, là một chức năng, nhiệm vụ cơ bản của Quân đội ta. Trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta luôn nhận thức sâu sắc và thực hiện tốt công tác dân vận, góp phần xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân, nền quốc phòng toàn dân vững chắc và nhờ đó, Quân đội ta có sức mạnh vô địch, chiến thắng các thế lực đế quốc hùng mạnh. Trước yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới, đòi hỏi toàn quân tích cực đổi mới nội dung, hình thức, nâng cao hiệu quả công tác quan trọng này.

Ngày 01-5-1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 47/SL về tổ chức Bộ Quốc phòng. Theo đó, nhiều cơ quan của Bộ Quốc phòng được thành lập, trong đó có Phòng Địch vận và Bộ phận Dân vận thuộc Phòng Tuyên truyền (thuộc Chính trị Cục) - những cơ quan tiền thân của Cục Dân vận ngày nay. Trong suốt chặng đường xây dựng, phát triển và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta nói chung, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ ngành Dân vận nói riêng luôn khắc ghi và thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”¹, “Địch vận là tìm cách làm sao phá được địch mà không phải đánh”². Vì vậy, ngành Dân vận luôn hoàn thành xuất sắc chức năng, nhiệm vụ được giao; chủ động nghiên cứu đề xuất giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị kịp thời đưa ra những quyết định đúng đắn chỉ đạo toàn quân tiến hành công tác dân vận, binh - địch vận, góp phần vào công cuộc giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Cục Dân vận đã tham mưu giúp trên đề ra các chủ trương, quyết sách đưa công tác địch vận “là mũi tiến công quan trọng”³, thực hiện tốt quan điểm kết hợp công tác dân vận và công tác địch vận. Tuyên truyền, vận động toàn quân, toàn dân đoàn kết đấu tranh trong Mặt trận thống nhất; vừa tác chiến, vừa vận động nhân dân đóng góp sức người, sức của cho kháng chiến, kiến quốc. Đồng thời, đề ra các chủ trương, chính sách binh - địch vận một cách sáng tạo, kịp thời, như: Chủ trương “Thả tù binh tại mặt trận”, “Tổng phá ngụy binh”, “Nhằm vào nơi yếu nhất của địch, nơi ngụy binh có ảnh hưởng nhiều nhất”⁴,... công tác địch vận đã góp phần làm rệu rã tinh thần quân địch và cuối cùng đánh gục ý chí chiến đấu của chúng, với số lượng tù binh, hàng binh lớn chưa từng có trong chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, gây tác động mạnh mẽ đến đội quân viễn chinh của Pháp trên khắp chiến trường Đông Dương.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Cục Dân vận đã tham mưu giúp trên chỉ đạo công tác dân vận ở miền Bắc, động viên, huy động sức người, sức của chi viện cho miền Nam và giúp Lào, Cam-pu-chia tiến hành công tác binh - địch vận. Ở miền Nam, Cục Dân vận đã làm tốt chức năng tham mưu, giúp trên chỉ đạo Quân Giải phóng làm tốt công tác địch vận, bảo vệ dân, mở rộng vùng giải phóng, tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân, tạo thế và lực cho cách mạng. Đồng thời, đề ra các chủ trương, chính sách binh - địch vận một cách sáng tạo, kịp thời, như: “Tiếp xúc với binh sĩ địch để tuyên truyền vận động”, “Kết hợp đấu tranh binh vận với đấu tranh chính trị, pháp lý và tác chiến”, “Lực lượng vũ trang ba thứ quân tích cực tham gia binh vận trong ba mũi giáp công”⁵..., nhằm khoét sâu mâu thuẫn trong hàng ngũ địch, nêu cao chính nghĩa, hòa hợp dân tộc, góp phần làm tan rã lớn ngụy quân, ngụy quyền, đưa công tác binh - địch vận trở thành một mũi tiến công chủ yếu, một vấn đề cơ bản trong công tác vận động cách mạng ở miền Nam. Đặc biệt, Cục Dân vận trực tiếp tiến hành các hoạt động binh vận trong lòng địch, địch vận trên các chiến trường, thông qua làn sóng phát thanh, lập nhiều chiến công xuất sắc trên các mặt công tác, góp phần làm tăng thế và lực của quân và dân ta, đẩy địch vào khủng hoảng, tan rã, sụp đổ nhanh chóng; cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Trung tướng Nguyễn Trọng Nghĩa tặng quà các Bà mẹ Việt Nam anh hùng xã Vĩnh Hựu, huyện Gò Công Tây, tỉnh Tiền Giang, ngày 17-01-2017. (Ảnh: qdnd.vn)

Trong sự nghiệp đổi mới, Cục Dân vận đã quán triệt sâu sắc tình hình nhiệm vụ, bám sát thực tiễn, kịp thời tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị ban hành nhiều nghị quyết và chỉ thị quan trọng về công tác dân vận, tuyên truyền đặc biệt, thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở. Công tác dân vận của Đảng trong Quân đội có bước phát triển mạnh mẽ, là một nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của toàn quân, góp phần tích cực xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, “thế trận lòng dân”, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, biển, đảo của Tổ quốc; tham gia hàng nghìn chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội, giúp nhân dân xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, thực hiện các cuộc vận động, phong trào, chính sách an sinh xã hội, hậu phương Quân đội. Trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ cứu nạn, Quân đội luôn ở tuyến đầu, thực sự là lực lượng nòng cốt, xung kích, luôn có mặt kịp thời ở những nơi xảy ra thiên tai, dịch bệnh, bất chấp hiểm nguy, giúp đỡ nhân dân khắc phục hậu quả, ổn định cuộc sống. Những việc làm nghĩa tình đó đã làm cho hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” luôn tỏa sáng trong lòng nhân dân.

Hiện nay, đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong tình hình an ninh chính trị trên thế giới, khu vực có những diễn biến phức tạp, khó lường, thời cơ, thuận lợi là cơ bản, song cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Mặt trái của kinh tế thị trường làm nảy sinh những mâu thuẫn; tình hình biên giới, Biển Đông còn tiềm ẩn những nguy cơ gây mất ổn định; thiên tai, thảm họa, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh diễn biến phức tạp. Các thế lực thù địch tiếp tục lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “dân chủ”, “nhân quyền”, “tôn giáo” để xuyên tạc, kích động, lôi kéo, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân và Quân đội; thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, thực hiện “phi chính trị hóa” Quân đội,... nhằm xóa bỏ mục tiêu, lý tưởng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Tình hình đó đặt ra và đòi hỏi toàn quân phải thực hiện hiệu quả công tác dân vận nhằm góp phần củng cố vững chắc lòng tin của nhân dân đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, tăng cường hơn nữa mối đoàn kết quân - dân, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc. Để thực hiện có hiệu quả công tác dân vận trong tình hình mới, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần thực hiện tốt một số nội dung, nhiệm vụ chủ yếu sau đây:

Một là, cần quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc các nghị quyết của Đảng về công tác dân vận, trọng tâm là Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và Nghị quyết 25-NQ/TW, ngày 03-6-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”; Nghị quyết 49-NQ/QUTW, ngày 26-01-2015 của Quân ủy Trung ương về “Tăng cường và đổi mới công tác dân vận của Quân đội trong tình hình mới”. Nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng; năng lực và trách nhiệm của chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị, cán bộ chính trị các cấp đối với công tác dân vận. Xây dựng kế hoạch, cụ thể hóa mục tiêu, quan điểm, các nhiệm vụ, giải pháp hoạt động công tác dân vận phù hợp với từng địa bàn, địa phương, đơn vị. Thường xuyên quán triệt, giáo dục cho mọi cán bộ, chiến sĩ về vị trí, ý nghĩa, nội dung, phương pháp tiến hành công tác dân vận, nhất là các đơn vị đóng quân trên các địa bàn trọng điểm, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tôn giáo, biên giới, hải đảo. Chủ động làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, phê phán và khắc phục những biểu hiện không đúng cả trong nhận thức và hành động của những tập thể, cá nhân (trước hết là của cấp ủy và người chủ trì) đối với công tác dân vận; hoặc những biểu hiện vi phạm kỷ luật quan hệ quân - dân.

Hai là, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội và các lực lượng trên địa bàn thực hiện có hiệu quả các chương trình phối hợp đã ký kết. Tiếp tục đổi mới cơ chế, nâng cao chất lượng hoạt động phối hợp; huy động các lực lượng tham gia, tăng nguồn lực cho công tác dân vận. Tham mưu xây dựng kế hoạch, quy hoạch, dự án phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh; xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, vận động nhân dân tham gia đấu tranh bảo vệ, giữ vững chủ quyền biên giới, biển đảo của Tổ quốc. Tích cực thực hiện các cuộc vận động, các phong trào do Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, Quân đội và địa phương phát động. Bồi dưỡng, phát triển và nhân rộng những mô hình, điển hình tiên tiến, cách làm hay, sáng tạo để phổ biến, học tập trong toàn quân, toàn quốc.

Ba là, tích cực đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp công tác dân vận, sát thực tiễn, địa bàn, sát đối tượng. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là đồng bào vùng dân tộc thiểu số, tôn giáo. Đổi mới hình thức vận động nhân dân, làm tốt việc ứng dụng công nghệ thông tin trong tiến hành công tác tuyên truyền, vận động. Kịp thời, nhạy bén đấu tranh, vạch trần những quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, phản động. Thực hiện tốt chính sách dân tộc, tôn giáo của Đảng, Nhà nước; tuyên truyền, vận động nhân dân không tham gia tụ tập đông người, vượt biên trái phép, tham gia “đạo lạ” và các tổ chức bất hợp pháp. Tham gia tích cực xây dựng cơ sở chính trị tại địa phương, phát huy vai trò cán bộ tham gia xây dựng cơ sở tại địa phương. Nâng cao chất lượng công tác nắm tình hình địa bàn, phát hiện và giải quyết kịp thời những vấn đề nảy sinh, không để trở thành “điểm nóng”. Vận động nhân dân thực hiện tốt quan điểm ngoại giao nhân dân, đối ngoại quốc phòng, xây dựng tuyến biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định và phát triển. Tích cực tham gia giúp nhân dân xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ cứu nạn; phòng, chống tội phạm, xây dựng địa bàn an toàn, v.v. Tập trung nghiên cứu xây dựng và vận dụng các mô hình tiến hành công tác dân vận vùng đô thị, khu công nghiệp, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng tôn giáo, địa bàn trọng yếu về quốc phòng, an ninh, v.v. Thực hiện nghiêm Quy chế Dân chủ ở cơ sở, phát huy sức sáng tạo của cán bộ, chiến sĩ; xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, thực sự là những điểm sáng văn hóa trên địa bàn đóng quân.

Bốn là, thường xuyên quan tâm xây dựng cơ quan và đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận các cấp có chất lượng, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Cơ quan dân vận thực hiện tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động công tác dân vận của Quân đội. Đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận phải có trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức tốt, có kỹ năng công tác vận động quần chúng theo phong cách của Bác Hồ. Cán bộ dân vận phải “óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm”, biết “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”, luôn “gần dân, học dân và có trách nhiệm với dân”⁶. Phải làm tốt việc lựa chọn cán bộ đảm nhiệm công tác dân vận và quan tâm đào tạo, bồi dưỡng phẩm chất chính trị, trình độ năng lực chuyên môn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Có chính sách đãi ngộ phù hợp cho cán bộ làm công tác dân vận, nhất là số cán bộ công tác ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh. Chú trọng xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, sử dụng đội ngũ cán bộ dân vận chuyên trách là con em đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào các tôn giáo.

Năm là, tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua “Dân vận khéo”, xây dựng “Đơn vị dân vận tốt”; gắn với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, nâng cao ý thức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân cho cán bộ, chiến sĩ. Quá trình hoạt động cần lồng ghép phong trào thi đua với các phong trào do Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và địa phương phát động; làm cho phong trào phát triển toàn diện, rộng khắp, đạt hiệu quả thiết thực. Thường xuyên sâu sát, kịp thời phát hiện những nhân tố mới, điển hình tiên tiến để bồi dưỡng, nhân rộng; xây dựng được nhiều điển hình “Dân vận khéo”, “Đơn vị dân vận tốt” trên các lĩnh vực.

Tiến hành công tác dân vận của Đảng trong Quân đội là nhiệm vụ chính trị thường xuyên của cấp ủy, chỉ huy các cấp, các cơ quan, đơn vị và mọi quân nhân, công nhân viên chức, lao động quốc phòng. Thực hiện tốt công tác dân vận tạo sự đoàn kết thống nhất, quân với dân một ý chí, củng cố sức mạnh Quân đội, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược của Đảng: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trung tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên
Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam
____________________________

1 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 6, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 234.

2 - Sđd, Tập 5, tr. 480.

3 - Lịch sử Cục Dân vận và Tuyên truyền đặc biệt (1947 - 2007), Nxb QĐND, H. 2007, tr. 111.

4, 5 - Sđd, tr. 200-201, 507.

6 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 6, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 234.