Trong tác chiến, biết địch là yếu tố quan trọng hàng đầu để người chỉ huy xác định quyết tâm, thực hành chỉ huy thắng lợi. Nghiên cứu, phát triển nghệ thuật kết hợp trinh sát nắm địch khi chúng tiến công trên bộ trong tác chiến phòng thủ quân khu, đáp ứng yêu cầu chiến tranh hiện đại luôn là nội dung cấp thiết.

Tác chiến phòng thủ quân khu mang tính tổng hợp cao, trên không gian rộng, nhiều thành phần, lực lượng tham gia; diễn ra ngay từ đầu và suốt quá trình chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra). Khi địch tiến công trên bộ, tùy theo tình hình cụ thể để quân khu tổ chức các hình thức tác chiến phòng ngự, phản công, tiến công,… ở quy mô chiến thuật hoặc chiến dịch, nhằm kìm giữ, tiêu hao, tiêu diệt, bảo vệ vững chắc địa bàn và các mục tiêu trọng yếu, tạo thế, điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tác chiến của cấp trên. Mặc dù trong thế chiến tranh nhân dân, khu vực phòng thủ phát triển cao, lực lượng trinh sát của ta phát triển ngày càng hiện đại, nhưng đối tượng tác chiến lại có ưu thế về vũ khí, trang bị, chủ động về không gian, thời gian, địa điểm, khu vực, mục tiêu, quy mô,... nhất là khả năng tập trung lực lượng, phương tiện tiến công vào hướng, khu vực mục tiêu chủ yếu, tạo sức đột phá, chuyển hướng tiến công, thay đổi so sánh tương quan lực lượng trên chiến trường nhanh, kết hợp với lực lượng phản động gây bạo loạn, lật đổ để thực hiện thủ đoạn trong ngoài cùng đánh. Trong khi đó, khả năng tác chiến điện tử rộng rãi, sử dụng phương tiện trinh sát hiện đại,... cho phép chúng quan sát, phát hiện mục tiêu nhanh, gây cho ta nhiều khó khăn trong nắm tình hình. Do đó, quân khu cần phối hợp chặt chẽ, thống nhất, linh hoạt, toàn diện, nhất là về lực lượng, hoạt động, thế trận,... để phát huy thế mạnh của ta, hạn chế điểm mạnh của địch, làm cơ sở cho người chỉ huy xác định quyết tâm chính xác, chỉ huy tác chiến thắng lợi. Đây là nghệ thuật tạo sức mạnh tổng hợp trong tác chiến nói chung, trinh sát nắm địch nói riêng, được thể hiện qua những nội dung cơ bản sau:

Phối hợp về lực lượng

Lực lượng vũ trang quân khu là nòng cốt đánh địch khi chúng tiến công trên bộ vào địa bàn quân khu, ngoài ra có thể có một số đơn vị chủ lực của Bộ. Hoạt động tác chiến tiến hành dựa trên cơ sở các khu vực phòng thủ địa phương, chốt chiến dịch,… trong thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, thế trận chiến tranh nhân dân được xây dựng từ thời bình. Mỗi thành phần đó đều có lực lượng trinh sát riêng; trong đó, nòng cốt là trinh sát của bộ đội chủ lực quân khu và quân báo - trinh sát của lực lượng vũ trang các khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi tắt là khu vực phòng thủ tỉnh), theo nguyên tắc: mỗi mục tiêu có thể có nhiều bộ phận bám nắm. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, sở trường của từng lực lượng, chỉ huy và cơ quan tham mưu quân báo - trinh sát quân khu cần có kế hoạch trinh sát, tổ chức chỉ huy, chỉ đạo chặt chẽ, thống nhất theo từng nhiệm vụ, giai đoạn tác chiến. Trước khi địch tiến công vào địa bàn, quân khu cần sử dụng một bộ phận trinh sát bộ đội cùng trinh sát đặc nhiệm, trinh sát kỹ thuật, kết hợp chặt chẽ với trinh sát cấp trên, đơn vị bạn nắm địch từ xa, sớm phát hiện ý định của chúng, nhất là về quy mô, thành phần lực lượng, phương tiện, hướng cơ động, thủ đoạn hoạt động. Việc kết hợp các lực lượng này sẽ phát huy tốt nhất khả năng, sở trường nắm địch ngoài địa bàn quân khu, khi địch chưa bộc lộ rõ, ở xa,… để cung cấp đầy đủ, chính xác về địch, bảo đảm cho tư lệnh quân khu có điều kiện điều chỉnh thế trận, chủ động đánh ngay từ khi địch chiếm tuyến xuất phát tiến công, tiêu hao sát thương, làm giảm khả năng tiến công của chúng, tạo điều kiện thuận lợi để đánh tiếp.

Khi địch thực hành tiến công vào địa bàn, quân khu tổ chức nhiều hoạt động tác chiến, như: phòng thủ, phòng ngự, chốt chặn, cơ động tiến công,… theo phạm vi, quy mô khác nhau. Để nắm chắc địch, cần kết hợp tổng hợp, toàn bộ lực lượng trinh sát các cấp, kết hợp cả lực lượng trinh sát bên ngoài và bên trong địa bàn, lực lượng trinh sát cấp trên, cấp mình và cấp dưới. Các lực lượng trinh sát hoạt động bên ngoài phối hợp, hiệp đồng nắm những thay đổi, điều chỉnh của chúng; dự kiến các hoạt động hỗ trợ, can thiệp từ bên ngoài. Các lực lượng trinh sát hoạt động bên trong kết hợp linh hoạt tổng hợp các thành phần, nhất là giữa trinh sát của bộ đội chủ lực quân khu và quân báo - trinh sát của lực lượng vũ trang các khu vực phòng thủ tỉnh. Trong đó, các phân đội, tổ, nhóm trinh sát của bộ đội chủ lực quân khu phát huy thế mạnh nắm chắc địa bàn của quân báo - trinh sát tại khu vực phòng thủ - nơi diễn ra các hoạt động tác chiến tập trung do quân khu tổ chức, kết hợp cùng nghiên cứu, điều tra, bám nắm tới các khu vực địch triển khai lực lượng, phương tiện, sở chỉ huy, căn cứ hỏa lực, hậu cần, kỹ thuật, nơi địch có thể thọc sâu, vu hồi, đổ bộ đường không hoặc đánh lướt, v.v. Việc phối hợp đó cần phân cấp phạm vi, nhiệm vụ cho từng bộ phận; quy định cụ thể về hoạt động phối hợp, hiệp đồng, giúp đỡ nhau; bảo đảm hoạt động trinh sát bí mật, không chồng chéo, bỏ sót mục tiêu, tạo thế trận nắm địch rộng khắp, nhiều tầng, vững chắc. Trinh sát của quân khu và khu vực phòng thủ cần kết hợp với các lực lượng trinh sát khác và “tai mắt” nhân dân để nắm âm mưu, thủ đoạn hoạt động chống phá, “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ, ly khai của lực lượng phản động trên địa bàn, từ đó dự kiến những động thái của địch để chỉ huy các lực lượng tác chiến.

Phối hợp về thế trận

Thế trận trinh sát nắm địch của quân khu là cách thức tổ chức, bố trí lực lượng trinh sát theo một kế hoạch thống nhất; trong đó, có thế trận trinh sát của cấp trên, của bạn và của bộ đội chủ lực quân khu, lực lượng vũ trang khu vực phòng thủ tỉnh. Khi kết hợp chặt chẽ các thế trận đó, sẽ tạo nên một thế trận trinh sát hoàn chỉnh, toàn diện, có chiều sâu, rộng khắp địa bàn quân khu và khu vực liên quan. Theo đó, khi thực hiện nhiệm vụ, trinh sát bộ đội chủ lực cần tận dụng thế trinh sát rộng, bao quát của cấp trên, thế trinh sát của đơn vị bạn, nhất là khu vực tiếp giáp, thế trinh sát phân tán, rộng khắp, bám trụ, xen kẽ, bí mật áp sát địch của quân báo - trinh sát các khu vực phòng thủ. Kết hợp tốt các thế trận đó sẽ rút ngắn thời gian chuẩn bị, xây dựng bàn đạp trinh sát, tạo thế trận nắm địch cả trong cơ động, triển khai lực lượng trinh sát và vận dụng các biện pháp nghiệp vụ trinh sát nhanh chóng, bí mật, hiệu quả. Quân báo - trinh sát lực lượng vũ trang khu vực phòng thủ tỉnh cần bám sát thế trinh sát từ xa, thế trinh sát các mục tiêu trọng yếu của quân khu,… để chủ động xây dựng, củng cố thế trinh sát rộng khắp, vững chắc theo nhiệm vụ đảm nhiệm, đặc biệt là thế bám nắm xen kẽ với địch. Do tình hình chiến trường liên tục thay đổi, việc kết hợp thế trận giữa trinh sát bộ đội chủ lực với quân báo - trinh sát của lực lượng vũ trang tỉnh phải căn cứ vào tình hình địch, địa bàn, nhiệm vụ cụ thể để phối hợp thế trận nắm địch cho phù hợp, thuận tiện cho chuyển hóa, điều chỉnh thế trận sát với diễn biến đánh địch của lực lượng trong địa bàn tác chiến.

Phối hợp về hoạt động

Để bảo đảm bí mật, hiệu quả, hoạt động trinh sát phải vận dụng linh hoạt, tổng hợp các biện pháp nắm địch. Mỗi lực lượng đều có khả năng, sở trường, thuận lợi và khó khăn riêng trong thực hiện các biện pháp trinh sát. Trinh sát của bộ đội chủ lực sử dụng cả phương thức tình báo con người và phương thức kỹ thuật; có thể nắm được cả hiện tượng, hình thức cấu trúc bên ngoài và phán đoán được cả bản chất của sự việc, hiện tượng. Trinh sát của lực lượng vũ trang khu vực phòng thủ tỉnh có điều kiện triển khai lực lượng rộng rãi, có thể hoạt động cả bí mật và công khai, vận dụng phong phú nhiều biện pháp trinh sát để nắm địch. Do đó, phối hợp các biện pháp trinh sát sẽ khai thác hết thế mạnh của các lực lượng và từng biện pháp trinh sát, tạo nên sự đa dạng trong các hoạt động nắm địch, thể hiện tính toàn diện, rộng khắp, vững chắc trong tổ chức nắm địch. Để kết hợp các biện pháp trinh sát người chỉ huy và cơ quan tham mưu quân báo - trinh sát quân khu cần chỉ huy, chỉ đạo các lực lượng trinh sát bám sát các hình thức, chiến thuật nghiệp vụ trinh sát để vận dụng tổng hợp các biện pháp nghiệp vụ, như: đặt đài quan sát cố định kết hợp với cơ động quan sát, tiềm nhập điều tra, cải trang trinh sát, khai thác tù, hàng binh, quay phim, chụp ảnh, v.v. Trong đó, trinh sát bộ đội chủ lực quân khu phải tích cực, chủ động triển khai bám sát đội hình cơ động tiến công của địch trên các hướng, nhất là hướng chủ yếu, mục tiêu trọng yếu; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng quân báo - trinh sát khu vực phòng thủ tỉnh trực tiếp nắm địch thông qua hoạt động tác chiến của lực lượng vũ trang địa phương trong các khu vực phòng thủ, quan sát, nắm các nguồn tin của nhân dân, cơ sở quân báo nhân dân, v.v. Trên cơ sở đó, người chỉ huy, cơ quan tham mưu quân báo - trinh sát quân khu và các địa phương tập trung nghiên cứu, đánh giá để đưa ra nhận định chính xác về địch; chú ý loại bỏ thông tin giả, xác định chính xác những hành động nghi binh, đánh lừa của đối phương.

Phối hợp về công tác bảo đảm

Hoạt động trinh sát được diễn ra trong thời gian dài, phạm vi rộng, địch đánh phá ác liệt, thậm chí có thời điểm ta và địch đứng chân, hoạt động đan xen. Trong khi đó, các mặt bảo đảm trinh sát nhiều¹; lực lượng trinh sát lại thường hoạt động độc lập, nhỏ lẻ, phân tán, xa sự chỉ đạo của cấp trên, công tác bảo đảm gặp nhiều khó khăn, nhất là các phân đội cơ động bám nắm địch và hoạt động trong vùng địch tạm thời kiểm soát. Vì vậy, người chỉ huy, cơ quan tham mưu quân báo - trinh sát các cấp cần có kế hoạch bảo đảm chu đáo cho các lực lượng, bộ phận trinh sát, từ đó có kế hoạch phối, kết hợp trong bảo đảm cho các lực lượng này; chú trọng dự kiến các tình huống có thể xảy ra và cách xử lý. Đặc biệt, trong thế trận chiến tranh nhân dân, trinh sát bộ đội chủ lực phải dựa vào nhân dân, lực lượng vũ trang và lực lượng trinh sát địa phương, nhất là căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu cần, kỹ thuật trong các khu vực phòng thủ để kịp thời bổ sung, bảo đảm đầy đủ về thông tin liên lạc, lương thực, thực phẩm, thuốc men, cứu chữa thương binh, giải quyết tử sĩ,… tạo điều kiện tốt nhất cho hoạt động trinh sát được liên tục, bí mật, hiệu quả.

Phối hợp trinh sát nắm địch khi chúng thực hành tiến công trên bộ trong tác chiến phòng thủ quân khu là vấn đề thuộc nguyên tắc tác chiến, phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng, nhằm thực hiện tốt mục tiêu, mục đích đã đề ra. Đây là vấn đề không mới, nhưng cần nghiên cứu hoàn thiện cả về lý luận và thực tiễn, đáp ứng yêu cầu tác chiến trong tình hình mới.

Đại tá, TS. NGUYỄN VĂN THANH, Phó Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân 1
_____________________

1 - Bảo đảm về cơ động, vũ khí trang bị, phương tiện khí tài, thông tin liên lạc, hậu cần, quân y, bí mật, v.v.