Mặc dù còn non trẻ nhưng trong Cách mạng Tháng Tám 1945, các đội tiền thân của lực lượng vũ trang Thủ đô đã phát huy vai trò nòng cốt cùng nhân dân Hà Nội khởi nghĩa giành chính quyền và bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng. Kế tục, phát huy truyền thống ấy, lực lượng vũ trang Thủ đô luôn nêu cao cảnh giác, mài sắc ý chí chiến đấu, quyết tâm bảo vệ vững chắc “trái tim” của cả nước, xứng đáng với sự tin tưởng của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân Hà Nội và đồng bào cả nước.

Để chuẩn bị lực lượng cho khởi nghĩa, Trung ương Đảng, Xứ ủy Bắc Kỳ và Đảng bộ Hà Nội đã chỉ đạo thành lập các tổ chức cứu quốc (các đội tiền thân của lực lượng vũ trang Thủ đô) trong công nhân, nông dân, thanh niên, học sinh, như: Đoàn thanh niên tuyên truyền xung phong thành Hoàng Diệu, Đội danh dự Việt Minh Hà Nội, Đội Công nhân xung phong, Đội Tự vệ xung phong ngoại thành, Đội Tự vệ cứu quốc phố Bạch Mai, v.v. Đồng thời, mở nhiều lớp huấn luyện, đào tạo cán bộ quân sự, chính trị cho các tổ, đội tự vệ, các ban, ngành để phát triển lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang và tích cực sản xuất, mua sắm vũ khí; tước súng, đạn của địch trang bị cho lực lượng vũ trang chiến đấu. Vì vậy, lực lượng vũ trang Hà Nội đã không ngừng lớn mạnh về mọi mặt. Gần đến ngày khởi nghĩa, chỉ tính riêng lực lượng đã được huấn luyện có trên 700 người, cùng hàng trăm nghìn quần chúng sẵn sàng ủng hộ, đi theo cách mạng, nổi dậy khởi nghĩa giành chính quyền.

Chớp thời cơ cách mạng và thực hiện lệnh Tổng khởi nghĩa của Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, dưới sự lãnh đạo của Xứ ủy Bắc kỳ và Đảng bộ Hà Nội, sáng ngày 19/8/1945, các đội tự vệ nội thành, ngoại thành được trang bị vũ khí, giương cao cờ đỏ sao vàng, biểu ngữ cách mạng đồng loạt tiến về Nhà hát Lớn. Trên các ngả đường, hàng vạn đồng bào từ khắp nơi kéo về trung tâm Thành phố với khí thế sôi sục. Đúng 11 giờ, một cuộc mít tinh lớn với hàng trăm nghìn người được tổ chức tại Nhà hát Lớn, rồi nhanh chóng biến thành cuộc biểu tình, tuần hành thị uy. Tận dụng thời cơ đó, các tổ, đội tự vệ Thủ đô chia thành hai khối nhanh chóng đánh chiếm các cơ quan trọng yếu của địch. Mặt trận Việt Minh cử đoàn cán bộ đến đàm phán với quân Nhật, buộc chúng phải án binh bất động, chấp nhận chính quyền cách mạng để được an toàn. Tối ngày 19/8, các cơ quan quan trọng của triều đình Bảo Đại ở Hà Nội đã về tay cách mạng, đánh dấu cuộc khởi nghĩa ở Thủ đô hoàn toàn thắng lợi. Ngay sau đó, lực lượng vũ trang Thủ đô tham gia bảo vệ an toàn tuyệt đối Trung ương Đảng, Bác Hồ và nhân dân trong ngày Quốc khánh (02/9/1945), đập tan mọi âm mưu, hành động chống phá của thù trong, giặc ngoài, bảo vệ vững chắc chính quyền cách mạng non trẻ; xả thân “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” mở đầu cho toàn quốc kháng chiến, bảo vệ nền độc lập, tự do của dân tộc.

Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Thủ đô Hà Nội thể hiện đường lối lãnh đạo cách mạng đúng đắn của Trung ương Đảng, Xứ ủy Bắc Kỳ và Đảng bộ Hà Nội; kết quả của việc tập hợp, phát huy vai trò, sức mạnh đoàn kết của quần chúng nhân dân; trong đó, có vai trò to lớn của lực lượng vũ trang Thủ đô. Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội đã cổ vũ, động viên, lan tỏa khí thế, tinh thần cách mạng rộng khắp cả nước, góp phần quyết định thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám. Tinh thần ấy đã được lực lượng vũ trang Thủ đô tiếp nối, phát huy cao độ, lập nhiều chiến công vẻ vang trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, trật tự, an toàn xã hội, tạo điều kiện để Hà Nội phát triển toàn diện, tương xứng với tầm vóc của Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Hiện nay, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng bên cạnh những vận hội, thời cơ thuận lợi có không ít khó khăn, thách thức đan xen. Đặc biệt, các thế lực thù địch, phản động đẩy mạnh chống phá với âm mưu, thủ đoạn “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” hết sức tinh vi, thâm độc; trong đó, Hà Nội là địa bàn trọng điểm. Ý thức rõ vinh dự và trách nhiệm lớn lao trước nhiệm vụ bảo vệ địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng, “trái tim” của cả nước, lực lượng vũ trang Thủ đô tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng, chỉ thị, nghị quyết của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Thành ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Thành phố, tập trung xây dựng vững mạnh toàn diện, có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu cao, thực sự là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tin cậy, trung thành của cấp ủy, chính quyền, nhân dân Thủ đô, sẵn sàng nhận hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Bảo đảm tuyệt đối an toàn các sự kiện chính trị diễn ra trên địa bàn Thủ đô

Thực hiện mục tiêu đó, trước hết, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội thực hiện tốt chức năng tham mưu cho Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thành toàn diện công tác quân sự, quốc phòng địa phương. Quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội phát huy vai trò nòng cốt, chủ trì phối hợp với các sở, ban, ngành tập trung tham mưu cho Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố ban hành, triển khai thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị, chương trình hành động, kế hoạch, hướng dẫn công tác quân sự, quốc phòng địa phương. Trọng tâm là kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại; nâng cao năng lực quản lý nhà nước về quốc phòng, thực hiện tốt các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Đẩy mạnh xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân; xây dựng tiềm lực, thế trận khu vực phòng thủ, cốt lõi là xây dựng “thế trận lòng dân”, quy hoạch, đầu tư xây dựng thế trận khu vực phòng thủ ngày càng vững chắc, đi vào chiều sâu phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh của Thủ đô.

Hai là, xây dựng lực lượng vũ trang Thủ đô vững mạnh, trước hết là vững mạnh về chính trị, có trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu cao, hoàn thành tốt nhiệm vụ trong mọi tình huống. Bộ Tư lệnh và các cơ quan, đơn vị tham mưu cho cấp ủy, chính quyền Thành phố và các địa phương chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức. Đồng thời, thực hiện đồng bộ các biện pháp xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật, nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu, sức mạnh chiến đấu của các lực lượng: bộ đội thường trực, dự bị động viên, dân quân tự vệ; xây dựng lực lượng vũ trang Thủ đô “tinh, gọn, mạnh” làm nòng cốt trong tham mưu, tổ chức thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ vững chắc Thủ đô trong mọi tình huống. Các cơ quan, đơn vị tăng cường công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng, xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm cao trong thực hiện nhiệm vụ. Chú trọng kiện toàn, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng, xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh tiêu biểu, không để xảy ra “tự diễn biến, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Tiếp tục tổ chức tốt việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, phong trào thi đua Quyết thắng và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.

Cùng với đó, Bộ Tư lệnh chỉ đạo đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện chiến đấu gắn với xây dựng nét đẹp văn hóa người chiến sĩ Thủ đô. Từ kết quả, kinh nghiệm đã đạt được, các cơ quan, đơn vị tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với công tác huấn luyện; đổi mới toàn diện, đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, lấy đổi mới cơ chế chỉ đạo, quản lý, điều hành và nội dung, phương pháp huấn luyện làm khâu đột phá. Coi trọng huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, sát nhiệm vụ từng lực lượng, đặc điểm địa bàn. Gắn huấn luyện quân sự với giáo dục chính trị; duy trì nghiêm chế độ, nền nếp sẵn sàng chiến đấu; tích cực xây dựng, luyện tập theo các kế hoạch, phương án tác chiến. Nâng cao chất lượng các cuộc diễn tập khu vực phòng thủ, phòng thủ dân sự; phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cháy nổ, cháy rừng, tìm kiếm cứu nạn, v.v. Qua đó, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, quy chế hoạt động của khu vực phòng thủ, nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền các cấp và năng lực thực hiện nhiệm vụ của các lực lượng trong xử lý các tình huống quốc phòng, an ninh.

Ba là, phát huy tốt vai trò “đội quân công tác” trên địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh. Gắn bó máu thịt với nhân dân, được nhân dân hết lòng đùm bọc, giúp đỡ là nhân tố quyết định sự lớn mạnh, trưởng thành của lực lượng vũ trang Thủ đô. Tiếp nối truyền thống tốt đẹp đó, lực lượng vũ trang Thủ đô phát huy vai trò “đội quân công tác”, tích cực thực hiện công tác dân vận, tham gia xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở, địa bàn an toàn, thực hiện có hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước ở địa phương, “Bộ đội và dân quân tự vệ Thủ đô chung sức xây dựng nông thôn mới, văn minh đô thị”,  “đền ơn đáp nghĩa”, giúp dân xóa đói, giảm nghèo, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, xây dựng tiềm lực chính trị, tinh thần, “thế trận lòng dân” vững chắc. Tiếp tục đẩy mạnh công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho các đối tượng và toàn dân, tuyên truyền nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về đối tác, đối tượng, âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch trên địa bàn; đấu tranh có hiệu quả với thủ đoạn lợi dụng chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền”, “tôn giáo” để chống phá, không để vụ việc phức tạp, điểm nóng xảy ra trên địa bàn.

Bốn là, chủ động phối hợp với các lực lượng, cơ quan chức năng giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Công an Thành phố theo tinh thần Nghị định số 03/2019/NĐ-CP, ngày 05/9/2019 của Chính phủ. Trong đó, chủ động phối hợp nắm, dự báo chính xác tình hình, tham mưu cho Thành phố có đối sách phù hợp; xây dựng kế hoạch phối hợp, hiệp đồng bảo vệ các khu vực, mục tiêu trọng yếu; phòng, chống khủng bố, bạo loạn, lật đổ, các hoạt động gây rối, biểu tình và các phương án phòng, chống cháy, nổ, khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố, cứu hộ, cứu nạn, v.v. Qua đó, chủ động phòng ngừa, xử lý thắng lợi các tình huống, không để bị động, bất ngờ; bảo vệ tuyệt đối an toàn cơ quan đầu não của Đảng, Nhà nước, các sự kiện chính trị, văn hóa, đối ngoại của đất nước diễn ra trên địa bàn Thủ đô. Kịp thời phát hiện, kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc Thủ đô trong mọi tình huống.

Phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám, truyền thống anh hùng, lực lượng vũ trang Thủ đô tiếp tục phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, xứng đáng là lực lượng chiến đấu, lực lượng chính trị tin cậy, tuyệt đối trung thành, bảo vệ vững chắc Thủ đô thân yêu - “trái tim” của cả nước.

Thiếu tướng NGUYỄN QUỐC DUYỆT, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội