Giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước là một quan điểm của Đảng, một trong những nội dung quan trọng nhằm thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì thế, cần quán triệt sâu sắc quan điểm này và phát huy sức mạnh tổng hợp để thực hiện với nhiều giải pháp đồng bộ; trong đó, giải pháp về quốc phòng, an ninh giữ vai trò nòng cốt.

Nghị quyết Đại hội XII của Đảng xác định sáu nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ 2016 - 2022, trong đó nhiệm vụ thứ tư chỉ rõ: “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển bền vững đất nước…”¹. Đây là quan điểm cơ bản của Đảng về bảo vệ Tổ quốc, thể hiện mối quan hệ biện chứng trong thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược. Trong đó, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định là điều kiện tiên quyết bảo đảm huy động cao nhất mọi nguồn lực để xây dựng, phát triển đất nước, nhanh, bền vững.

Điểm mới trong quan điểm này là, trên cơ sở phân tích, đánh giá khách quan bối cảnh tình hình thế giới, khu vực và trong nước, Đảng ta đã đưa vấn đề “giữ vững môi trường hòa bình, ổn định” trở thành mục tiêu chiến lược trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Trong Nghị quyết Đại hội XI, môi trường hòa bình đã được Đảng ta đề cập, nhưng mới chỉ hướng vào sự ổn định về chính trị ở bên trong là chủ yếu, thì tại Đại hội này, vấn đề “giữ vững môi trường hòa bình, ổn định” được Đảng ta đề cập một cách tổng quát, toàn diện, sâu sắc hơn và trở thành một nhiệm vụ không thể thiếu để bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong thời kỳ hội nhập. Điều đó cũng phần nào thể hiện tư tưởng nhất quán, sự nhạy bén, sáng tạo của Đảng ta; đồng thời, khẳng định tầm quan trọng của việc “giữ vững môi trường hòa bình, ổn định” trong điều kiện mới.

Nội hàm của môi trường hòa bình mà Đảng ta đưa ra cần được hiểu là toàn bộ những điều kiện về tự nhiên, xã hội có quan hệ đến sự tồn tại, phát triển của con người và chế độ chính trị đất nước. Hòa bình là nói đến trạng thái của đất nước không có chiến tranh. Môi trường hòa bình là không gian đất nước diễn ra các hoạt động xây dựng và bảo vệ trạng thái đó. Cho nên, hòa bình và môi trường hòa bình có sự khác nhau về phạm vi, nhưng lại gắn kết trong một chỉnh thể. Còn sự ổn định là trạng thái an toàn của đất nước, không có những biến động hoặc thay đổi lớn về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, v.v. Vì vậy, giữ vững môi trường hòa bình có nghĩa là tiến hành mọi giải pháp, biện pháp thích hợp để đất nước không xảy ra chiến tranh.

Tuy nhiên, hòa bình không đồng nghĩa với ổn định, vì đất nước có hòa bình nhưng chưa hẳn đã có môi trường ổn định. Muốn giữ được tình hình đất nước ổn định về mọi mặt thì cùng với xây dựng phải tiến hành đấu tranh. Xét ở góc độ quốc phòng, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính là bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, vùng đất, vùng trời, vùng biển của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa và cuộc sống của nhân dân.

Những năm tới, sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta đứng trước thời cơ và thách thức đan xen. Đất nước hòa bình, nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ có thể gây mất ổn định, không thể xem thường. Để giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, chúng ta phải nỗ lực cao độ, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp đấu tranh trên tất cả các lĩnh vực. Trong đó, về quốc phòng, cần tập trung giải quyết những vấn đề chủ yếu sau.

Một là, tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức về mối quan hệ giữa bảo vệ Tổ quốc với giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước. Đây là vấn đề khó, nhất là trong bối cảnh khu vực diễn ra sự cạnh tranh ảnh hưởng quyết liệt giữa các nước lớn. Vì thế, công tác giáo dục phải làm cho các cấp, ngành, địa phương và toàn dân hiểu rõ vị trí, ý nghĩa cũng như mối quan hệ biện chứng giữa giữ vững môi trường hòa bình, ổn định với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, trực tiếp là bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Cần thấy rằng, trong điều kiện hiện nay, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định vừa là mục tiêu, vừa là điều kiện để hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; chỉ có giữ vững môi trường hòa bình, ổn định mới bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Điều này không bao hàm việc nhân nhượng chủ quyền lãnh thổ để đổi lấy một thứ hòa bình viển vông, mà đòi hỏi chúng ta phải thực hiện tốt phương châm: kiên quyết, kiên trì về chiến lược, mềm dẻo về sách lược trong giải quyết mối quan hệ này.

Mặt khác, cần hiểu rõ rằng, hòa bình không chỉ là giữ cho đất nước không xảy ra chiến tranh mà còn phải bảo đảm cho môi trường đất nước thực sự ổn định. Nghĩa là, phải loại bỏ mọi mầm mống, nguy cơ dẫn đến bất ổn, như: gây rối, bạo loạn, xung đột vũ trang hoặc chiến tranh xâm lược với mọi hình thức, quy mô. Hòa bình và ổn định luôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, có giữ vững hòa bình thì mới tạo được sự ổn định và ngược lại, có ổn định thì nền hòa bình mới bền vững và có điều kiện để xây dựng phát triển đất nước. Nhận thức đó có ý nghĩa rất quan trọng trong ứng xử, giải quyết các tình huống về quốc phòng, an ninh. Nếu mất cảnh giác, hữu khuynh, đấu tranh thiếu kiên quyết, triệt để trước những âm mưu, thủ đoạn và các hoạt động vi phạm độc lập, chủ quyền, xâm phạm lãnh thổ quốc gia thì có thể dẫn đến hậu quả bất lợi. Trái lại, nếu không bình tĩnh, tỉnh táo, thiếu kiên trì, nóng vội trong đấu tranh giải quyết sự việc sẽ dẫn đến quá khích và hậu quả khôn lường. Nắm vững mối quan hệ đó sẽ giúp cho lãnh đạo, chỉ đạo xử lý đúng đắn các diễn biến phức tạp, bảo đảm ổn định tình hình đất nước.

Do vậy, bảo vệ Tổ quốc ngày nay là phải gắn với giữ vững môi trường hòa bình, ổn định. Đó là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và của cả hệ thống chính trị.

Hai là, phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng vũ trang nhân dân trong giữ vững môi trường hòa bình, bảo vệ Tổ quốc. Để làm được điều đó, lực lượng vũ trang nhân dân tiếp tục được xây dựng vững mạnh toàn diện cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, có chất lượng tổng hợp cao, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Trước những diễn biến phức tạp của tình hình, lực lượng vũ trang phải thực sự là nòng cốt trong các hoạt động đấu tranh giữ vững hòa bình, ổn định đất nước. Trước hết, cần chủ động dự báo chính xác các khả năng, tình huống chiến lược; kịp thời tham mưu đề xuất với Đảng, Nhà nước những đối sách phù hợp với đường lối, chính sách đối ngoại trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc chung, luật pháp của Việt Nam và điều ước quốc tế để giải quyết mọi bất đồng và xử lý các tình huống chiến lược. Đồng thời, có kế sách ngăn ngừa từ sớm, từ xa các nguy cơ gây xung đột vũ trang và chiến tranh xâm lược. Tiếp tục tăng cường thế trận phòng thủ vững chắc trên các địa bàn trọng điểm; nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang, chủ động phát hiện sớm và xử lý kịp thời các tình huống nảy sinh, nhằm triệt tiêu các nhân tố có thể gây ra đột biến; kiên quyết đấu tranh ngăn chặn các hành động xâm phạm; bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, biển, đảo, vùng trời bằng các biện pháp thích hợp.

Ba là, kết hợp chặt chẽ quốc phòng với an ninh, kinh tế và đối ngoại trong đấu tranh giữ vững hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Theo đó, việc kết hợp các lĩnh vực này cần được vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và trên từng địa bàn, nhất là trên các địa bàn chiến lược trọng điểm. Trên nền tảng kết quả về xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng thời gian qua, chúng ta cần tiếp tục đầu tư xây dựng các khu kinh tế biển, trọng tâm là những vùng biển, đảo trọng điểm về quốc phòng, an ninh. Đây thực sự là những nhân tố cơ bản, lâu dài để liên kết chặt chẽ các thành phần của thế trận quốc phòng, an ninh giữa bờ, biển, đảo và đối ngoại, tạo thành sức mạnh tổng hợp để giữ vững hòa bình, ổn định đất nước.

Cùng với đó, chúng ta cần xây dựng cơ chế phát triển kinh tế theo hướng mở trên các lĩnh vực; trong đó, ưu tiên thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp, đối tác nước ngoài, tạo thế đan xen lợi ích và trách nhiệm trong bảo vệ quyền lợi, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định đất nước. Bên cạnh đó, các lực lượng cần đẩy mạnh công tác đối ngoại quốc phòng, ở các tầm mức khác nhau, nhất là đối với các nước láng giềng có chung biên giới, vùng biển, các nước bạn bè truyền thống, các nước đối tác và các nước lớn. Qua đó, tăng cường cung cấp thông tin, trao đổi kinh nghiệm, tổ chức tuần tra chung, phối hợp tìm kiếm cứu nạn; từ đó xây dựng lòng tin chiến lược trong tiến trình hợp tác. Đồng thời, thông qua đối ngoại quốc phòng, làm cho cộng đồng quốc tế hiểu rõ bản chất của quốc phòng Việt Nam là yêu chuộng hòa bình và tự vệ; trên cơ sở đó, tranh thủ sức mạnh nội lực và ngoại lực để giữ vững môi trường hòa bình, ổn định đất nước, góp phần thực hiện thành công hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

PGS, TS. HOÀNG XUÂN LÂM

____________________

1 - Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Số 02-2016, tr. 8.