Dựa vào dân, chăm lo xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc là quan điểm nhất quán, chủ trương chiến lược của Đảng được Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” tiếp tục khẳng định. Quán triệt và thực hiện thắng lợi quan điểm này là vấn đề có tính quyết định để bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

Kế thừa truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc, trong suốt quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quán triệt sâu sắc bài học “dân là gốc”, phát huy cao nhất vai trò, sức mạnh to lớn của nhân dân cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, trong thời kỳ đổi mới đất nước, vấn đề xây dựng “thế trận lòng dân” càng được Đảng ta quan tâm, coi trọng và đã trở thành nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nhận thức sâu sắc vai trò, sức mạnh to lớn của “thế trận lòng dân”, sau 20 năm tiến hành công cuộc đổi mới, Đại hội X của Đảng khẳng định: “Xây dựng “thế trận lòng dân” làm nền tảng để phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc”¹. Tiếp đó trong văn kiện các kỳ đại hội kế tiếp và trong nhiều nghị quyết, chỉ thị của mình, về cơ bản, Đảng ta đều khẳng định vai trò quan trọng, quyết định của nhân dân, của “thế trận lòng dân” đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời, nhấn mạnh phải tăng cường hơn nữa xây dựng thế trận quan trọng này trong tình hình mới.

Đặc biệt, tại Hội nghị Trung ương 8 (khóa XIII), trên cơ sở tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI), Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 44-NQ/TW, ngày 24/11/2023 về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong đó, tiếp tục xác định quan điểm: phát huy vai trò to lớn của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; thực hiện hiệu quả đường lối quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân với phương châm dựa vào dân, “dân là gốc”; xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc, yên dân là nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 8 (khóa XIII), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Bí thư Quân ủy Trung ương tiếp tục nhấn mạnh: “Dựa vào dân, lấy dân là gốc, khơi dậy, phát huy ý chí tự lực, tự cường, truyền thống văn hóa, yêu nước, sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, lấy yên dân là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”². Như vậy, chăm lo xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc là quan điểm, chủ trương chiến lược, nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị; đồng thời, là vấn đề cốt lõi của Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, đất nước ta phát triển mạnh mẽ, toàn diện về mọi mặt, đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử; thế và lực, sức mạnh tổng hợp của đất nước, niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước ngày càng được nâng cao, tạo ra những tiền đề quan trọng để bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa. Tuy nhiên, sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc cũng đang đối mặt với nhiều nguy cơ, thách thức không nhỏ, đó là: những hạn chế, yếu kém trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường; sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ có chức, có quyền; sự phân cực giàu, nghèo trong xã hội có xu hướng ngày càng gia tăng, v.v. Bên cạnh đó, phải kể đến sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch hòng xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, “phi chính trị hóa” lực lượng vũ trang, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc; chia rẽ mối quan hệ giữa Nhân dân với Đảng, với Quân đội,... đang đặt ra yêu cầu cấp thiết trong xây dựng “thế trận lòng dân”, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Để tiếp tục xây dựng và phát huy mạnh mẽ “thế trận lòng dân” theo Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII), góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa, cần thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau:

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn dân đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng đầu để thực hiện thắng lợi Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Bởi vì, chỉ khi nào cả hệ thống chính trị và toàn dân có nhận thức đúng đắn, đầy đủ thì mới nêu cao ý thức, trách nhiệm, tích cực, chủ động tham gia có hiệu quả vào sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, tạo bức tường thành vững chắc để ngăn chặn, đẩy lùi mọi nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa. Do đó, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, của các cấp, các ngành, của mỗi cán bộ, đảng viên và người dân đối với nhiệm vụ tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, chú trọng giáo dục, nâng cao nhận thức về quan điểm, đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng; về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân để sẵn sàng chuyển hóa thành thế trận chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đồng thời, phải nhận thức thấu đáo về đối tác, đối tượng, âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, nhất là âm mưu chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, làm ly tán lòng dân, để từ đó nêu cao ý thức, trách nhiệm, tinh thần cảnh giác cách mạng trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc.

Hai là, tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sach, vững mạnh, củng cố vững chắc lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Đây là giải pháp có ý nghĩa quyết định trong xây dựng “thế trận lòng dân” hiện nay, tạo nền tảng bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới. Theo đó, cần tiếp tục triển khai quyết liệt, toàn diện, đồng bộ công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu. Tập trung xây dựng Nhà nước và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; hoàn thiện cơ chế kiểm soát chặt chẽ quyền lực; đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Mọi hoạt động của hệ thống chính trị, của cán bộ, công chức phải phụng sự Tổ quốc, phục vụ lợi ích của nhân dân; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ yêu cầu, nguyện vọng, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức thực sự trọng dân, gần dân, sát dân, tin dân, hiểu dân, chia sẻ với dân, giúp đỡ dân, kịp thời lắng nghe, phản ánh, giải quyết những nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của nhân dân; thường xuyên quan tâm, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung, vì lợi ích của nhân dân.

Ba là, đẩy mạnh phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, hiện thực hóa mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Thực tiễn cho thấy, khi nào lòng dân thuận thì thế nước mạnh, lòng dân ly tán thì thế nước suy. Do đó, để xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc, vấn đề quan trọng hàng đầu là tập trung đẩy mạnh phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, y tế, giáo dục,... để không ngừng cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, nhất là ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, khu căn cứ cách mạng và vùng đặc biệt khó khăn. Đồng thời, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, khoảng cách giữa các vùng, miền; thực hiện tiến bộ, công bằng và an sinh xã hội, làm cho mọi người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, không để ai bị bỏ lại phía sau. Trong thực hiện cần khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, phát huy toàn diện, mạnh mẽ vai trò, sự tham gia của nhân dân, thực hiện có hiệu quả phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Đẩy mạnh phong trào Thi đua yêu nước, khơi dậy mọi nguồn lực, tiềm năng, sức sáng tạo của mỗi người Việt Nam ở trong và ngoài nước, xây dựng đất nước giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc. Tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; quan tâm đến nguyện vọng chính đáng của nhân dân; kịp thời giải quyết những vấn đề bức xúc nảy sinh, tạo sự đồng thuận xã hội; động viên toàn dân tham gia xây dựng nền quốc phòng, an ninh; nêu cao tinh thần đấu tranh bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc và hướng tới mục tiêu xây dựng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Bốn là, phát huy vai trò xung kích, tiên phong của lực lượng vũ trang nhân dân, trước hết là của Quân đội nhân dân trong xây dựng “thế trận lòng dân” bảo vệ Tổ quốc. Với chức năng đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất; từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, Quân đội nhân dân là lực lượng nòng cốt, có vai trò rất quan trọng trong xây dựng “thế trận lòng dân”. Do đó, trên cơ sở đặc điểm, điều kiện của từng địa bàn, các đơn vị thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương tích cực tham gia xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh; đẩy mạnh công tác dân vận, giúp nhân dân phát triển sản xuất, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; phát triển văn hóa, xã hội, giữ gìn, phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc; chăm sóc sức khỏe, phòng, chống dịch bệnh, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn. Phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an và các lực lượng liên quan kiên quyết đấu tranh phòng, chống các loại tội phạm, tệ nạn xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, xây dựng địa bàn an toàn. Đẩy mạnh đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chia rẽ mối quan hệ đoàn kết quân - dân, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, hòng phá vỡ “thế trận lòng dân”. Tăng cường mối quan hệ gắn bó máu thịt, mật thiết quân - dân; “Bất luận trong tình huống nào, mỗi cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân đều phải nêu cao trách nhiệm, gìn giữ phẩm chất, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” sáng đẹp mãi trong lòng dân”³.

Xây dựng và phát huy “thế trận lòng dân” vừa là chủ trương chiến lược của Đảng, vừa là phương thức hữu hiệu nhất, nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp, sự đoàn kết - thống nhất, đồng thuận - đồng lòng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị, tạo nền tảng bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Đại tá, TS. BÙI ĐÌNH TIỆP, Học viện Chính trị
_________________         

1 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H. 2006, tr. 109.

2 - ĐCSVN – Văn kiện Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII ), Nxb CTQGST, H. 2023, tr.185.

3 - Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng – “Một số vấn đề về đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thời kỳ mới”, Nxb CTQGST, H. 2023, tr. 24.