Tiêu đề của Báo cáo Chính trị và cũng là chủ đề Đại hội XII của Đảng đã đặt lên hàng đầu vấn đề xây dựng Đảng. Điều đó thể hiện quyết tâm cao của Đảng ta, nhằm tiếp tục tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực trí tuệ, phẩm chất đạo đức cách mạng, làm cho Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân đối với Đảng.

Đại hội XII của Đảng đã nêu bật những kết quả quan trọng trong công tác xây dựng Đảng cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, nhất là đã triển khai và thực hiện nghiêm túc, mang lại kết quả bước đầu Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng và Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Đó là cơ sở để “… Đảng ta giữ vững được bản lĩnh chính trị, bản chất cách mạng và khoa học, kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, kiên định đường lối đổi mới, Đảng ta xứng đáng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”. Tuy nhiên, Nghị quyết Đại hội XII của Đảng cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, khuyết điểm của công tác xây dựng Đảng, “… làm cho Đảng ta chưa thật sự trong sạch, vững mạnh, làm giảm lòng tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ”.

Phương hướng, nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng mà Đại hội XII đề ra dựa trên những kết quả đạt được trong nhiệm kỳ qua và cả 30 năm đổi mới, nhất là những hạn chế, khuyết điểm. Đảng ta chủ trương: Đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng Đảng, trọng tâm là kiên quyết, kiên trì tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI). Nghị quyết Đại hội XII Đảng Cộng sản Việt Nam nhấn mạnh các nhiệm vụ trọng tâm, trong đó nhiệm vụ hàng đầu là: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực, phẩm chất và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”¹. Vấn đề đặt ra là mọi tổ chức đảng, từ Trung ương đến cơ sở, mọi cán bộ, đảng viên phải nắm vững toàn bộ nội dung xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, lý luận, đạo đức, tổ chức, cán bộ và phương thức lãnh đạo. Đây là vấn đề sống còn của Đảng, nếu không làm được điều đó thì “sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ”².

Xây dựng Đảng về chính trị, trước hết phải kiên định, trung thành và vận dụng sáng tạo, phát triển chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Cương lĩnh của Đảng luôn luôn xác định đó là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của mình. Hiện nay, có một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, nghĩa là xa rời hệ tư tưởng của Đảng, phụ họa với các thế lực thù địch phê phán hoặc xuyên tạc lý luận, tư tưởng khoa học và cách mạng đó. Cần phải tăng cường nghiên cứu chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh một cách căn bản, có hệ thống, sâu sắc; thường xuyên bám sát thực tiễn, tổng kết lý luận, làm rõ bản chất cách mạng, khoa học và giá trị bền vững của hệ tư tưởng chính trị của Đảng. Xây dựng Đảng về chính trị đặt ra yêu cầu không ngừng bổ sung, phát triển Cương lĩnh, đường lối đổi mới của Đảng; đồng thời, phòng ngừa nguy cơ sai lầm về đường lối, vì điều đó không chỉ ảnh hưởng đến bản chất cách mạng của Đảng mà còn tác động xấu đến sự phát triển của đất nước và cuộc sống của nhân dân. Bản lĩnh chính trị của Đảng phải được nâng cao. Đó là sự kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; chủ động, bình tĩnh vượt qua khó khăn, thách thức, không dao động trong bất cứ tình huống nào, “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”; nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ, lợi ích quốc gia, dân tộc; thẳng thắn tự phê bình, phê bình, thừa nhận khuyết điểm, yếu kém và quyết tâm sửa chữa. Xây dựng Đảng về chính trị đòi hỏi nâng cao trình độ trí tuệ, tính chiến đấu của toàn Đảng và năng lực hoạch định đường lối, chính sách phù hợp với quy luật khách quan, đặc điểm của Việt Nam, tạo bước đột phá để phát triển. Hoàn thiện cơ chế, quy chế và tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả việc tự phê bình, phê bình, chất vấn trong nội bộ Đảng. Xây dựng và thực hiện có hiệu quả cơ chế phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng Đảng.

Xây dựng Đảng về tư tưởng, lý luận cần có sự đổi mới mạnh mẽ. Vấn đề hàng đầu là đẩy mạnh tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đẩy mạnh công tác giáo dục, bồi dưỡng lý luận chính trị, học tập nghị quyết của Đảng sao cho thiết thực, hiệu quả. Đồng thời, tích cực đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, phản bác các thông tin, quan điểm xuyên tạc, sai trái. Chú trọng nâng cao trình độ lý luận, trí tuệ của Đảng, của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Tiếp tục đổi mới tư duy lý luận, đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận để làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn hoàn thiện hệ thống quan điểm về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định, phát triển đường lối, chủ trương, chính sách. Đổi mới mô hình, tổ chức và phương thức hoạt động của các cơ quan nghiên cứu lý luận, xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ lý luận; nhất là những chuyên gia đầu ngành.

Xây dựng Đảng về tổ chức, hướng mạnh vào tiếp tục đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành. Hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức trong hệ thống chính trị, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Đồng thời, xác định rõ cơ chế tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu; thực hiện nghiêm cơ chế kiểm soát quyền lực, ngăn ngừa sự lạm quyền, vi phạm kỷ luật, kỷ cương; nghiên cứu thực hiện thí điểm hợp nhất một số cơ quan Đảng và Nhà nước tương đồng về chức năng, nhiệm vụ. Cùng với đó, cần tinh giản tổ chức bộ máy và biên chế; kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên; kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những đảng viên không giữ được tư cách, vi phạm nghiêm trọng Điều lệ Đảng và pháp luật Nhà nước. Đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ, coi trọng công tác bảo vệ chính trị nội bộ; nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng và công tác dân vận; đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, v.v.

Điểm mới trong tư duy về xây dựng Đảng, đó là, lần đầu tiên, tại Đại hội XII của Đảng đặt nội dung xây dựng Đảng về đạo đức ngang với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Nhấn mạnh xây dựng Đảng về đạo đức, vì đạo đức là một bộ phận của hình thái ý thức xã hội, đạo đức cộng sản quyết định bản chất cách mạng của Đảng Cộng sản. Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và nhiều thế hệ cán bộ, đảng viên ưu tú của Đảng đã tạo dựng sức mạnh chính trị - tinh thần, niềm tin và uy tín lớn trong Đảng và nhân dân. Trên thực tế, đang có một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, cần phải ngăn chặn, đẩy lùi. Để xây dựng Đảng về đạo đức, cần nhận thức rõ nội dung đạo đức cách mạng đã được Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh chú trọng rèn luyện, giáo dục suốt 86 năm qua, đặc biệt là tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Đạo đức cách mạng là suốt đời đấu tranh, phấn đấu cho lý tưởng, mục tiêu, sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hết lòng hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc, của nhân dân lên trước lợi ích của cá nhân mình, chống chủ nghĩa cá nhân. Đó là “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”; không quan liêu, lãng phí, tham ô; có lối sống khiêm tốn, giản dị, không màng danh vọng, địa vị, không tham muốn vật chất; ra sức học tập lý luận, chuyên môn, nâng cao trình độ học vấn, trí tuệ, rèn luyện tư tưởng, trung thực và nêu cao tinh thần trách nhiệm hoàn thành tốt nhất công việc được giao. Phải có tình cảm trong sáng, tình đồng chí thương yêu lẫn nhau, yêu thương, gắn bó với nhân dân, gương mẫu về mọi mặt, “dĩ công vi thượng”, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”.

Để đạt được yêu cầu đó, Đại hội XII của Đảng đề ra nhiều giải pháp để xây dựng Đảng về đạo đức: Một là, “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; coi đó là công việc thường xuyên của các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, địa phương, đơn vị, gắn với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”. Hai là, “Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm”. Ba là, “Xây dựng và thực hiện tốt các quy định để phát huy vai trò gương mẫu trong rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối công tác của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo các cấp, người đứng đầu các cơ quan đơn vị”. Bốn là, “Thực hiện nghiêm cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm soát của tổ chức đảng, giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và của nhân dân về phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên”.

Cùng với đề cao xây dựng Đảng về đạo đức, Đại hội XII có bước đổi mới rất quan trọng về công tác cán bộ: lần đầu tiên thực hiện quy hoạch và lựa chọn đội ngũ cán bộ cấp chiến lược. Công việc đó được thực hiện dân chủ, công khai, nghiêm túc và có trách nhiệm. Đó cũng là quyết tâm chính trị thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI), xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là cấp Trung ương, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế, đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới. Toàn bộ sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo, từ đấu tranh giải phóng dân tộc, kháng chiến chống xâm lược, cứu nước trước đây đến công cuộc đổi mới hiện nay đã chứng minh tính đúng đắn quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”³. Trong thực hiện Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Đại hội đã thể chế hóa, cụ thể hóa các nguyên tắc về: quan hệ giữa đường lối chính trị và đường lối cán bộ; quan điểm giai cấp và chính sách đại đoàn kết rộng rãi trong công tác cán bộ; quan hệ giữa tiêu chuẩn và cơ cấu; giữa đức và tài; giữa kế thừa và phát triển; giữa quản lý thống nhất với phát huy đầy đủ trách nhiệm của các cơ quan trong hệ thống chính trị. Đại hội cũng nhấn mạnh, gắn công tác bảo vệ chính trị nội bộ với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn những hiện tượng cục bộ bè phái, “lợi ích nhóm” gây mất đoàn kết trong Đảng. Xử lý nghiêm những cán bộ, đảng viên phát ngôn, tuyên truyền, phát tán tài liệu trái với Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước; đấu tranh có hiệu quả với âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.

Xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức có quan hệ mật thiết với nhau, tạo nên bản chất cách mạng, khoa học và sức chiến đấu của Đảng. Những giá trị đạo đức cách mạng của người cộng sản góp phần rất quan trọng trong xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, phòng ngừa và đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống. Quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Đại hội XII của Đảng là cơ sở để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới của cách mạng.

PGS, TS. NGUYỄN TRỌNG PHÚC - ThS. NGUYỄN VĂN GIỚI

_____________________

1 - Nghị quyết Đại hội XII Đảng Cộng sản Việt Nam, báo Nhân Dân, số 22040, ngày 30-01-2016.

2 - ĐCSVN - Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb CTQG, H. 2012, tr. 21-22.

3 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 309.