Nghị quyết Đại hội XII của Đảng bao gồm hệ thống các quan điểm, tư tưởng, giải pháp, phương châm chỉ đạo xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong đó, về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc có nhiều nội dung mới, quan trọng, thể hiện sâu sắc sự phát triển tư duy lý luận của Đảng ta. Tạp chí Điện tử Quốc phòng toàn dân xin giới thiệu loạt bài đề cập về vấn đề trên của đồng tác giả Mạnh Hà - Mạnh Dũng - Quang Chuyên, nhằm góp phần quán triệt sâu Nghị quyết Đại hội XII của Đảng theo Chỉ thị số 01-CT/TW, ngày 22-3-2016 của Bộ Chính trị. 

I

Chủ động bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa

Trong lịch sử dân tộc, các triều đại phong kiến Đại Việt luôn coi trọng việc bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xabằng các hoạt động bang giao, giữ hòa khí với các nước láng giềng, bảo vệ hòa bình, tránh nạn binh đao; đồng thời, chăm lo xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, thực hiện kế sách khoan thư sức dân, xây dựng “thế trận lòng dân”, “lo giữ nước từ lúc nước chưa nguy”. Trong trường hợp không thể ngăn ngừa được chiến tranh bằng biện pháp hòa bình thì bất đắc dĩ phải chủ động thực hiện phương châm “tiên phát chế nhân”, nhằm triệt phá cơ sở chuẩn bị chiến tranh xâm lược của đối phương để bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa. 

Như vậy, có thể thấy quan điểm “bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa” của Đảng ta là sự kế thừa tư tưởng giữ nước mang tính truyền thống của dân tộc trong điều kiện mới. Xét về nội hàm của quan điểm thì không mới, nhưng điều kiện thực hiện (đặc điểm, tính chất, phương châm,...) thì rõ ràng có khác so với trước đây. Nhận thức của Đảng ta về phương thức, mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc có sự phát triển, ngày càng đầy đủ, sâu sắc và toàn diện hơn. Nội hàm bảo vệ Tổ quốc ngày nay - trong điều kiện hội nhập quốc tế sâu, rộng và sự phát triển mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực - đương nhiên cũng rộng hơn, có nhiều mặt thuận lợi và cả những khó khăn, phức tạp. Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” xác định nhiệm vụ, mục tiêu bảo vệ Tổ quốc là: bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; bảo vệ nền văn hóa dân tộc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội. Nghị quyết Đại hội XII của Đảng tiếp tục khẳng định nội hàm nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; trong đó, nhấn mạnh nội dung cốt lõi là: “Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa”. Điều đó thể hiện sự phát triển tư duy lý luận của Đảng về bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới với đặc điểm nổi lên là: tình hình thế giới diễn biến phức tạp, khó lường; tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ, biên giới, biển đảo, nhất là ở Biển Đông diễn ra gay gắt; các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động chống phá cách mạng nước ta bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”, v.v. Trong bối cảnh đó, để thực hiện thắng lợi sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân phải tiếp tục thấu suốt quan điểm, tư duy mới của Đảng, tăng cường đoàn kết, thống nhất tư tưởng và hành động, tiến hành đồng bộ các giải pháp ngay từ thời bình, chủ động bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa vừa là quan điểm, vừa là phương châm chỉ đạo đúng đắn của Đảng, cần được quán triệt sâu, thực hiện linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả trong bối cảnh nước ta hội nhập quốc tế sâu rộng. Xét ở góc độ nhất định, quan điểm này thể hiện yếu tố thời gian và không gian bảo vệ Tổ quốc. Nhưng xét một cách toàn diện thì nó còn hàm chứa tổng thể các giải pháp bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; trong đó, giải pháp về quốc phòng, an ninh là trọng yếu và đối ngoại giữ vai trò ngày càng quan trọng. Bài viết chỉ đề cập các giải pháp bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, và cũng chỉ tập trung vào những nội dung cơ bản nhất. Đó là (1) Nắm và dự báo chính xác tình hình; (2) Tuyên truyền, giáo dục quốc phòng và an ninh, bảo vệ Tổ quốc, nâng cao nhận thức về đối tác, đối tượng; (3) Tăng cường xây dựng lực lượng, thế trận quốc phòng, an ninh; (4) Đẩy mạnh hoạt động đối ngoại, nhất là đối ngoại quốc phòng, an ninh, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc.

Nắm, dự báo chính xác tình hình quốc tế, trong nước, nhất là những động thái mới về quốc phòng, an ninh và xu hướng phát triển của nó tác động đến sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Đây là vấn đề hết sức quan trọng, cấp thiết. Bởi, có nắm chắc, dự báo chính xác tình hình thì cơ quan chiến lược mới tham mưu cho Đảng, Nhà nước chủ động trong hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách, cơ chế về quốc phòng, an ninh và có đối sách xử lý đúng, hiệu quả các tình huống xảy ra, bảo đảm đất nước không bị động, bất ngờ về chiến lược. Tất nhiên, việc nắm và dự báo chiến lược hiện nay có không ít khó khăn, phức tạp. Điều đó, càng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ của các ngành, các cấp, các lực lượng, nhất là giữa Quân đội với Công an và đối ngoại để nắm, dự báo chính xác tình hình; từ đó, tham mưu, đề xuất với Đảng và Nhà nước kịp thời, hiệu quả. Theo đó, đối với Quân đội, nhất là các cơ quan chức năng cấp chiến lược phải triển khai đồng bộ các biện pháp, nắm chắc âm mưu, thủ đoạn hoạt động chống phá của các thế lực thù địch cả bên trong và bên ngoài; dự báo đúng các nguy cơ, thách thức, những tình huống phức tạp có thể xảy ra, đặc biệt là trên vùng biển, đảo, biên giới và địa bàn nhạy cảm, phức tạp về quốc phòng, an ninh; từ đó chủ động xử lý đúng đắn, kịp thời, hiệu quả các tình huống.

Để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, phải chủ động thực hiện tốt công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho toàn dân; nâng cao nhận thức về đối tác, đối tượng. Trên cơ sở đó, tạo chuyển biến mạnh mẽ về trách nhiệm và hành động của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong quá trình tuyên truyền, giáo dục cần gắn với định hướng tư tưởng, nhất là trước những sự kiện, những vấn đề nhạy cảm, phức tạp để nhân dân hiểu đúng bản chất, đồng thuận với quan điểm, chủ trương, đối sách của Đảng, Nhà nước; đồng thời, không để cho các thế lực thù địch lợi dụng sơ hở kích động, chống phá. Trong tình hình phức tạp hiện nay, cần nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân về đối tác, đối tượng theo đúng quan điểm của Đảng được thể hiện trong Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI). Đó là “Những ai tôn trọng độc lập, chủ quyền, thiết lập và mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác, bình đẳng, cùng có lợi với Việt Nam đều là đối tác; bất kỳ thế lực nào có âm mưu và hành động chống phá mục tiêu của nước ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đều là đối tượng”. Mặt khác, cần có cách nhìn biện chứng, sự chuyển hóa giữa đối tác, đối tượng. Phải thấy “trong mỗi đối tượng vẫn có thể có mặt cần tranh thủ, hợp tác; trong mỗi đối tác có thể có mặt mâu thuẫn với lợi ích của ta cần phải đấu tranh”. Thực hiện tốt công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh, quán triệt về đối tác, đối tượng có ý nghĩa quan trọng và là phương thức bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa thiết thực nhất. Muốn thế, cần phát huy sức mạnh tổng hợp với sự vào cuộc của các lực lượng, các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương theo cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất.

Cùng với đó, phải đẩy mạnh xây dựng lực lượng, thế trận quốc phòng, an ninh, không ngừng tăng cường tiềm lực quốc phòng, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc. Để bảo vệ vững chắc Tổ quốc mà cốt yếu là bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa phải tăng cường tiềm lực quốc phòng đủ mạnh ngay trong thời bình để chủ động trong mọi tình huống. Quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước ta về tăng cường quốc phòng là: thực hiện chính sách quốc phòng mang tính chất hòa bình, tự vệ. Điều đó được “thể hiện ở chủ trương không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong các quan hệ quốc tế, giải quyết mọi bất đồng và tranh chấp với các quốc gia khác bằng biện pháp hòa bình”¹. Mục tiêu tăng cường tiềm lực quốc phòng trước hết nhằm ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, xung đột; đồng thời, sẵn sàng đánh thắng chiến tranh xâm lược ở mọi quy mô của địch. Để đáp ứng được mục tiêu, yêu cầu đó, chúng ta phải thường xuyên coi trọng xây dựng lực lượng quốc phòng vững mạnh, thế trận quốc phòng vững chắc ngay từ khi “nước chưa nguy”, tức là ngay trong thời bình. Về lực lượng, phải chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, nhất là Quân đội nhân dân và Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đủ sức làm nòng cốt của nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Về thế trận, phải xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc trên phạm vi cả nước và từng địa bàn, nhất là địa bàn chiến lược, trọng điểm. Trong đó, trọng tâm là xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh (thành phố) vững mạnh theo phương châm: làng giữ làng, xã giữ xã, huyện giữ huyện, tạo cơ sở nền tảng cho thế trận quốc phòng toàn dân trong thời bình, sẵn sàng chuyển hóa thành thế trận chiến tranh nhân dân khi đất nước có chiến tranh. Đặc biệt, hiện nay các thế lực thù địch đang điên cuồng chống phá cách mạng nước ta bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” với những thủ đoạn hết sức thâm độc, nguy hiểm. Do đó, chúng ta phải chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động phá hoại của chúng. Trong đó, bao hàm cả việc chuẩn bị các phương án, kế hoạch phòng chống bạo loạn, gây rối, nhất là ở các địa bàn trọng điểm, trung tâm kinh tế - chính trị của đất nước.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế hiện nay, công tác đối ngoại có vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần tạo sức mạnh tổng hợp cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Thực tiễn cho thấy, trong những điều kiện nhất định, thực hiện tốt công tác đối ngoại có thể tháo gỡ kịp thời “ngòi nổ” chiến tranh, ngăn ngừa xung đột, chiến tranh từ sớm, từ xa. Vì thế, trên cơ sở quán triệt sâu sắc đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, chúng ta cần tiếp tục tăng cường công tác đối ngoại, mở rộng quan hệ, hợp tác đa phương và song phương với các đối tác, nhất là các đối tác chiến lược, các nước láng giềng, các nước trong khu vực và các nước lớn. Trong đó, cần thúc đẩy đối ngoại quốc phòng, an ninh, một mặt nhằm tăng cường nguồn lực quốc phòng, an ninh, chia sẻ kinh nghiệm và tăng sự tin cậy, hiểu biết với quân đội của các nước đối tác; mặt khác, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế đối với quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta, nhất là những vấn đề nhạy cảm, phức tạp  liên quan đến đấu tranh bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Trong hoạt động đối ngoại cần phải giữ vững nguyên tắc chiến lược, khôn khéo và linh hoạt về sách lược, nhận thức đúng về đối tác, đối tượng theo quan điểm của Đảng. Trên cơ sở đó, làm sâu sắc hơn mối quan hệ với các đối tác, nhất là các đối tác chiến lược, các nước láng giềng, các nước trong khối ASEAN và các nước lớn. Thông qua hoạt động đối ngoại còn nhằm chủ động nắm chắc tình hình, các động thái liên quan đến quốc phòng, an ninh của đất nước để dự báo, tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước về đối sách và biện pháp xử lý các tình huống, các vấn đề nhạy cảm, phức tạp một cách phù hợp, hiệu quả. Thực tiễn khẳng định công tác đối ngoại, hoạt động ngoại giao có vai trò ngày càng lớn, trở thành “mặt trận” không thể thiếu trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, nhất là trong đấu tranh bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Đây cũng là phương thức  bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa thiết thực nhất.

MẠNH HÀ - MẠNH DŨNG - QUANG CHUYÊN
_____________
 

1 - Quốc phòng Việt Nam, Nxb Thế giới, H. 2009, tr.18, 19.

(Tiếp theo: II - Kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc Tổ quốc)