Cùng với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” được xem như một trong hai chiến lược cơ bản của cách mạng Việt nam, nhằm thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việc Trung ương tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết sẽ góp phần quan trọng định hình chiến lược tổng thể bảo vệ Tổ quốc giai đoạn mới, nhất là trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có nhiều biến động như hiện nay.

Chiến lược bảo vệ Tổ quốc là chiến lược quốc gia bao trùm về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; cơ sở quan trọng để xây dựng các chiến lược quốc gia chuyên ngành: chiến lược quốc phòng, chiến lược quân sự, chiến lược an ninh quốc gia, chiến lược đối ngoại,… các chiến lược chuyên ngành về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) và sau này là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) đã đánh giá một cách đúng đắn, khách quan tình hình thế giới, khu vực, đất nước; xác định rõ mục tiêu, quan điểm, phương châm chỉ đạo, trong đó nêu rõ quan điểm nhất quán, khoa học về xác định đối tượng, đối tác của cách mạng Việt nam. Đồng thời, Nghị quyết cũng đề ra 06 nhiệm vụ và giải pháp gồm: nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng, bảo vệ Đảng, bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; phát triển kinh tế, kết hợp chặt chẽ với bảo đảm quốc phòng, an ninh, giải quyết tốt các vấn đề xã hội; xây dựng, phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động thông tin, tuyên truyền; củng cố và phát huy sức mạnh khối đại doàn kết toàn dân tộc; củng cố vững chắc nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh có sức chiến đấu cao; triển khai đồng bộ, toàn diện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án “Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” phát biểu. Ảnh: TTXVN

Trong 10 năm qua, bên cạnh xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển là chủ đạo, tình hình thế giới, khu vực có nhiều biến động phức tạp, khó dự báo, đất nước ta đứng trước nhiều khó khăn, thách thức lớn; các thế lực thù địch tăng cường chống phá; tranh chấp biển, đảo vẫn tiềm ẩn các nguy cơ gây mất ổn định; các thách thức an ninh phi truyền thống có xu hướng gia tăng, nhất là về thiên tai, thảm họa môi trường, dịch bệnh (Covid-19). Trong bối cảnh đó, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta luôn đoàn kết, đồng lòng, nỗ lực phấn đấu, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Chúng ta đã bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ sự nghiệp đổi mới công nghiệp hóa, hiện đại hóa; bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc; bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và nền văn hóa; giữ vững ổn định chính trị và môi trường hòa bình để xây dựng, phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Tiềm lực kinh tế, uy tín, vị thế quốc tế của đất nước được nâng cao. Nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân được tăng cường, chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang, sức mạnh tổng hợp bảo vệ Tổ quốc của đất nước được nâng lên một bước, v.v. Tuy nhiên, so với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, cũng còn có những hạn chế nhất định về nhận thức đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ thời bình; về kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh; về xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố; về sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang trong điều kiện chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao và sức mạnh quân sự Nhà nước, sức mạnh tổng hợp bảo vệ Tổ quốc, v.v.

Vì vậy, việc tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI), cần quán triệt, bám sát các chủ trương, định hướng của Đảng, Quân ủy Trung ương,... về mục đích và yêu cầu đạt được; trên cơ sở đó, tập trung đánh giá những nét cơ bản về tình hình thế giới, khu vực, trong nước 10 năm qua, những thành tựu, hạn chế, khuyết điểm và nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan từ công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Từ đó, xác định phương hướng, nội dung, cùng các giải pháp của chiến lược trong những năm tiếp theo, bảo đảm sát, đúng tình hình, mang tính lý luận, thực tiễn và tính khả thi cao,... đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới gồm nhiều nội dung: mục tiêu, quan điểm, phương châm chỉ đạo, nhiệm vụ và giải pháp. Khi tổng kết phải toàn diện; được tiến hành từ cơ sở, ở các ngành, các cấp, trọng tâm là lĩnh vực quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Trong đó, cần tập trung vào 06 nhiệm vụ và giải pháp trong Nghị quyết, trong từng nội dung và giải pháp đó cần kết hợp làm rõ việc quán triệt, vận dụng mục tiêu, quan điểm, phương châm chỉ đạo; đồng thời, đi sâu vào các vấn đề trọng tâm, trọng điểm, các nội dung có sự phát triển mới, các vấn đề nổi cộm được xã hội quan tâm đặc biệt trong 10 năm qua.

Theo đó, việc tổng kết đối với nhiệm vụ và giải pháp: nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng, bảo vệ Đảng, bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa cần đánh giá nghiêm túc chất lượng thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, về chất lượng công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, về vai trò của các cấp ủy đảng và người đứng đầu. Chú trọng tổng kết về xây dựng hệ thống pháp luật, xây dựng Nhà nước và quản lý nhà nước bằng pháp luật. Đặc biệt, coi trọng đánh giá về chất lượng xây dựng hệ thống chính trị cơ sở; kết quả đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đấu tranh ngăn chặn và đẩy lùi “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Với nhiệm vụ và giải pháp: phát triển kinh tế kết hợp chặt chẽ với bảo đảm quốc phòng, an ninh, giải quyết tốt các vấn đề xã hội cần đánh giá tổng quát về phát triển kinh tế của đất nước, nhất là trong đại dịch Covid-19 và vai trò là nền tảng vật chất của nền kinh tế đối với quốc phòng, an ninh và vấn đề chăm lo, bảo đảm đời sống cho nhân dân. Đánh giá khách quan, trung thực chủ trương lớn của Đảng về kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh; trong đó, coi trọng đánh giá về nhận thức và tổ chức thực hiện, nhất là trong giải quyết mối quan hệ giữa lợi ích kinh tế và lợi ích quốc phòng, an ninh. Về các khu kinh tế - quốc phòng, cần đánh giá đúng chất lượng xây dựng và giá trị của nó đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc ở các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo. Vấn đề chăm lo cuộc sống của nhân dân trước các tác động của an ninh phi truyền thống, nhất là với thiên tai, thảm họa và đại dịch Covid-19.

Với nhiệm vụ và giải pháp: xây dựng, phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động thông tin, tuyên truyền; văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội cần đánh giá rõ việc khôi phục và phát triển các giá trị, truyền thống văn hóa dân tộc đối với tinh thần, tư tưởng của các tầng lớp nhân dân, khơi dậy khát vọng vươn lên của toàn dân tộc để xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Đánh giá việc tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại và các hoạt động đấu tranh phòng, chống văn hóa xấu độc, lai căng, nhất là đối với thế hệ trẻ hiện nay. Đối với các hoạt động thông tin, tuyên truyền, cần tập trung đánh giá chất lượng, hiệu quả tuyên truyền về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, về các giá trị tốt đẹp của dân tộc và khả năng phản biện xã hội, chất lượng đấu tranh phản bác luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, cũng như các biểu hiện sai lệch, thương mại hóa hoạt động báo chí tuyên truyền.

Với nhiệm vụ và giải pháp: củng cố và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc cần đánh giá rõ vai trò của cấp ủy đảng các cấp đối với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân, cũng như chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức này hiện nay ở cơ sở, nhất là trong thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở, tham gia phòng, chống các hiện tượng tiêu cực, tệ quan liêu,... vi phạm quyền làm chủ của nhân dân.

Với nhiệm vụ và giải pháp: củng cố vững chắc nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh, có sức chiến đấu cao cần đánh giá toàn diện về xây dựng tiềm lực, lực lượng và thế trận của nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân. Coi trọng đánh giá về tiềm lực chính trị tinh thần; xây dựng “thế trận lòng dân”; về sức mạnh kinh tế, quốc phòng, an ninh; sức mạnh quân sự Nhà nước; về xây dựng lực lượng toàn dân, và xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân. Với xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, nhất là xây dựng Quân đội nhân dân, cần đánh giá về xây dựng Quân đội về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức và cán bộ; về xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại; về tổ chức biên chế, vũ khí, trang bị kỹ thuật; về công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, v.v. Đánh giá khách quan về chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của Quân đội, nhất là sức mạnh chiến đấu so với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc hiện nay, về tác chiến trên biển, đảo xa bờ, biên giới, tác chiến không gian mạng, tác chiến trong điều kiện chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao, v.v.

Với nhiệm và giải pháp về đối ngoại, cần đánh giá rõ vai trò của đối ngoại quốc phòng và an ninh với giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước; trong thực hiện quan điểm, giải quyết các mâu thuẫn, bất đồng bằng các biện pháp hòa bình. Đánh giá về vai trò của công tác đối ngoại, đối ngoại quốc phòng trong việc xây dựng tiềm lực, lực lượng và thế trận quốc phòng, an ninh bên ngoài đất nước, thực hiện bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới là cơ sở quan trọng để xác định phương hướng Chiến lược trong thời gian tới. Vì thế, các cấp, ngành, địa phương cần quán triệt sâu sắc các trọng tâm trên, nhằm khắc phục các hạn chế từ phần kiểm điểm; đồng thời, bảo đảm sự phù hợp với điều kiện mới, nhất là bối cảnh thế giới, khu vực và trong nước. Đặc biệt, cần đánh giá, nhìn nhận đúng về các cuộc xung đột gần đây trên thế giới để đưa ra dự báo về sự hình thành trật tự thế giới mới, những tác động trên phạm vi toàn cầu, khu vực và Việt Nam, đề xuất giải pháp hợp lý nhất để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.

Trung tướng, PGS, TS. TRẦN THÁI BÌNH