Trong các văn kiện đại hội Đảng nói chung và Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng nói riêng, xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng (CNQP)  luôn có vị trí quan trọng và được thể hiện rõ cả về nguyên tắc và mục tiêu. Do đó, quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng về xây dựng và phát triển CNQP là vấn đề cần thiết của mỗi cán bộ, đảng viên hiện nay, nhất là đối với cán bộ, đảng viên trong lực lượng vũ trang (LLVT) nhân dân, Quân đội nhân dân.

Phân xưởng đồng, Nhà máy Z127, Tổng cục CNQP (Ảnh: Báo QĐND)

Đại hội XI của Đảng xác định: “Đẩy mạnh phát triển CNQP, an ninh; tăng cường cơ sở vật chất-kỹ thuật, bảo đảm cho các LLVT từng bước được trang bị hiện đại, trước hết là cho lực lượng hải quân, phòng không, không quân, lực lượng an ninh, tình báo, cảnh sát cơ động. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, nghệ thuật quân sự, an ninh, đánh thắng chiến tranh bằng vũ khí công nghệ cao của các lực lượng thù địch.”¹; “Mở rộng phương thức huy động nguồn lực xây dựng CNQP và nâng cao khả năng bảo đảm của CNQP.”².

Điểm mới trong Văn kiện Đại hội XI về lĩnh vực này là, Đảng ta thể hiện quyết tâm cao hơn khi có chủ trương đẩy mạnh phát triển CNQP, an ninh (trong đó, “đẩy mạnh” là cụm từ mới được đưa vào văn kiện lần này); đồng thời, gắn chặt an ninh với quốc phòng trong mối tương quan kết hợp với kinh tế ở từng chiến lược quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội. Đặc biệt là, bổ sung cụm từ “an ninh” vào sauCNQP để thể hiện rõ chủ trương đẩy mạnh phát triển CNQP.

Chủ trương đẩy mạnh phát triển CNQP, thực tế đã được thể hiện trong Kế hoạch xây dựng, phát triển CNQP 5 năm (2011-2015) vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào cuối năm 2010 và trong việc chuẩn bị triển khai một số chương trình, dự án mới về CNQP. Quan điểm gắn quốc phòng với an ninh trong mối tương quan kết hợp với kinh tế là đúng đắn và cần thiết, vì yêu cầu bảo đảm an ninh đang được đặt ra rất cao và toàn diện. Việc bổ sung cụm từ an ninh trong chủ trương phát triển CNQP, “an ninh” cần được hiểu là Đảng xác định rõ hơn nhiệm vụ của CNQP với tư cách là một ngành của quốc gia trong việc đáp ứng các nhu cầu của quân đội, công an và các lực lượng khác. Chính vì vậy, chúng ta cần quán triệt sâu sắc yêu cầu phân công chuyên môn hóa và phối hợp nhiều lực lượng trong nền kinh tế quốc dân để tổ chức thực hiện cho đúng, tránh sự chồng chéo, trùng lặp trong đầu tư phát triển, gây lãng phí cho nền kinh tế quốc dân. 

Các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị trong quân đội và công an luôn quán triệt đúng và thống nhất nhận thức về tầm quan trọng của nhiệm vụ xây dựng và phát triển CNQP. Khái niệm nền CNQP luôn được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm toàn bộ tiềm lực quốc gia về nghiên cứu, sản xuất, sửa chữa, cải hoán, hiện đại hóa vũ khí, trang bị kỹ thuật (VKTBKT) cho các LLVT (trong đó có quân đội và công an). Tiềm lực này bao gồm các bộ phận nằm trong sự quản lý của các bộ, ngành khác nhau, trong đó có Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Công thương và các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế... Trong triển khai thực hiện, chúng ta đã từng bước đạt được sự thống nhất cao với chủ trương tăng cường chỉ đạo tập trung thống nhất của Chính phủ đối với nền CNQP của đất nước; đồng thời, tiếp tục mở rộng phân công chuyên môn hóa, đổi mới cơ chế quản lý. Bản thân lực lượng CNQP nòng cốt hiện nay do Bộ Quốc phòng quản lý, bên cạnh nhiệm vụ bảo đảm VKTBKT cho quân đội, cũng đã, đang và sẽ cung cấp VKTBKT cho Bộ Công an và các lực lượng bán vũ trang khác. Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đã phối hợp trong việc tham mưu cho Chính phủ trong xây dựng và phê duyệt các đề án quy hoạch phát triển CNQP, an ninh theo tinh thần Nghị quyết 27 của Bộ Chính trị, cụ thể như: Quy hoạch xây dựng và phát triển CNQP đến năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020; các kế hoạch xây dựng và phát triển CNQP giai đoạn 2006 - 2010 và giai đoạn 2011 - 2015; Quy chế phối hợp giữa các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong quản lý nhà nước về CNQP; Quy chế phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Quốc phòng trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội... Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các bộ, ngành có liên quan đã phối hợp triển khai thực hiện tốt quy chế phối hợp trong công tác quản lý nhà nước về CNQP, xây dựng các văn bản pháp quy quản lý vũ khí, vật liệu nổ công nghiệp; phối hợp tham gia ý kiến với các văn bản pháp lý quốc tế có liên quan tới CNQP, an ninh, khoa học kỹ thuật quân sự và an ninh, các đề án quy hoạch phát triển các ngành lưỡng dụng...

Để làm rõ hơn các quan điểm cơ bản của Đảng ta về đẩy mạnh phát triển CNQP, cần thấy rõ một số chủ trương, định hướng lớn về phát triển CNQP trong các nghị quyết của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương và Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng trong đã ban hành. Đó là:

1. CNQP phải đáp ứng yêu cầu của chiến tranh nhân dân, quốc phòng toàn dân; phải bảo đảm VKTBKT có chất lượng cao và ngày càng hiện đại cho các LLVT, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. Việc hoạch định kế hoạch xây dựng và phát triển CNQP phải dựa trên cơ sở đường lối quân sự, chiến lược tổng thể về bảo đảm VKTBKT cho LLVT và khả năng của nền kinh tế.

2. Phải phát huy sức mạnh của cả nước và của nền kinh tế quốc dân để xây dựng nền CNQP tự chủ; đồng thời, kết hợp chặt chẽ quốc phòng với kinh tế, kinh tế với quốc phòng. Nhiệm vụ xây dựng và phát triển CNQP phải được xác định là bộ phận cấu thành quan trọng trong chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, khoa học-công nghệ của đất nước.

3. CNQP là ngành đặc thù, phải được chăm lo xây dựng và phát triển theo cơ cấu hợp lý trong nền công nghiệp đất nước. Phải phát huy tối đa thành tựu của nền công nghiệp quốc gia để phục vụ sản xuất VKTBKT quân sự. Đồng thời, CNQP phải tham gia phát triển kinh tế - xã hội; coi trọng sản xuất mặt hàng vừa phục vụ quốc phòng, an ninh, vừa phục vụ phát triển kinh tế.

4. Đầu tư phát triển CNQP phải phù hợp với khả năng của nền kinh tế quốc dân; tập trung có trọng điểm cho các ngành nghề mũi nhọn và đặc thù của CNQP; mạnh dạn lựa chọn và ưu tiên công nghệ hiện đại; kết hợp tính đa năng, lưỡng dụng để gìn giữ năng lực sản xuất lâu dài và nâng cao hiệu quả sản xuất.

5. Phải quán triệt quan điểm tự lực, tự cường trên cơ sở phát huy nội lực, kết hợp với mở rộng hợp tác quốc tế.

Phân tích các quan điểm và mục tiêu tổng quát về xây dựng, phát triển CNQP được đề ra trong Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết 27-NQ/TW, chúng ta nhận thấy: bên cạnh việc xác định các nguyên tắc, quan điểm, nhằm đáp ứng mục đích, yêu cầu đề ra đối với CNQP, Đảng ta còn rất chú trọng các vấn đề về đổi mới tổ chức, cơ chế quản lý… theo hướng hoà nhập sâu hơn với công nghiệp quốc gia; thành phần tham gia hoạt động CNQP cần được mở rộng; nguồn lực đầu tư cho CNQP cần được đa dạng hoá,…

Thời gian qua, bước đầu chúng ta đã hoàn thiện cơ chế quản lý và kiện toàn tổ chức lực lượng CNQP. Theo đó, đã ban hành được một số văn bản quy phạm pháp luật theo hướng đổi mới, hoà nhập CNQP với công nghiệp quốc gia và mở rộng phạm vi các đối tượng, thành phần có thể tham gia hoạt động CNQP. Đầu tư cho CNQP được chú trọng hơn, nhiều dự án đưa vào sử dụng đã phát huy hiệu quả. CNQP đã sản xuất được một số sản phẩm mới đạt trình độ tiên tiến của thế giới, đáp ứng một phần VKTBKT của quân đội, giảm nhập khẩu, tiết kiệm ngân sách nhà nước. Việc huy động khoa học-công nghệ và công nghiệp dân sinh phục vụ CNQP bước đầu có chuyển biến tích cực… Tuy vậy, việc đầu tư còn dàn trải, chưa thật sự tập trung trọng tâm, trọng điểm; một số lĩnh vực còn trùng lặp, chồng chéo; khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp CNQP còn hạn chế. Trong khi đó, nhiều vấn đề đặc thù CNQP chỉ mới được xác định về chủ trương, thiếu các chế độ, chính sách cụ thể để thực hiện; mô hình tổ chức và cơ chế quản lý còn bất cập, khâu trung gian còn nhiều, thủ tục hành chính chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới...

Từ quan điểm về xây dựng và phát triển CNQP của Đảng ta và kết quả thực hiện nhiệm vụ xây dựng, phát triển CNQP đã đạt được, thời gian tới, ngành CNQP quán triệt và xác định một số vấn đề chủ yếu sau:

Một là, phải xác định đúng mục tiêu phát triển CNQP trong từng thời kỳ, không nóng vội chủ quan. Việc xác định các mục tiêu của CNQP phải được xem xét kỹ, trên cơ sở đánh giá, dự báo đúng khả năng bảo đảm của nền kinh tế, khả năng tham gia của công nghiệp quốc gia; đặc biệt, phải đánh giá đúng tiềm lực, khả năng thực tế của ngành CNQP, trước hết là về nguồn nhân lực và trình độ tổ chức quản lý. Trong quá trình chỉ đạo, điều hành, phải quyết liệt, kiên trì với mục tiêu đã định; đồng thời, phải bám sát thực tiễn, kịp thời đề ra các giải pháp phù hợp với tình hình cụ thể.

Hai là, phải có cơ chế chính sách đặc thù đối với CNQP. Cơ chế chính sách đặc thù, trước hết phải nhằm huy động tốt nhất nguồn lực tài chính, khoa học-công nghệ của đất nước, xã hội để xây dựng, phát triển CNQP; phải thu hút, gìn giữ và phát triển được nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ CNQP. Cơ chế chính sách phải đồng bộ, rõ ràng, cụ thể, có tính thực tiễn cao.

Ba là, phải thực sự kiên quyết, nhất quán trong chỉ đạo, điều hành về công tác tổ chức quản lý. Theo đó, cần tiếp tục kiện toàn, sắp xếp lại hệ thống tổ chức các đơn vị và cơ quan quản lý CNQP, bảo đảm tập trung, thống nhất, có sự phân công chuyên môn hoá cao; kết hợp chặt chẽ nghiên cứu, thiết kế với sản xuất, sản xuất với sửa chữa; đồng thời, phân công, phân định rõ vai trò, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị ở ba khâu cơ bản là: đặt hàng, sản xuất và khai thác, sử dụng.

Bốn là, đầu tư cho CNQP phải chọn lọc, có trọng tâm, trọng điểm; bảo đảm tiếp cận và từng bước làm chủ được công nghệ hiện đại, tiên tiến; sản phẩm làm ra phải thực sự có chất lượng, độ tin cậy cao. Trong đầu tư, trước hết là đầu tư công, phải kiên quyết chống chồng chéo, trùng lặp cả trong nội bộ ngành CNQP và phạm vi quốc gia, đặc biệt là giữa CNQP và an ninh.

Năm là, phải phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chủ trì các cơ quan bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương trong quán triệt và triển khai thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu về CNQP; đồng thời, phải phân công và có biện pháp kiểm tra, giám sát để kiểm điểm, đánh giá vai trò, trách nhiệm của từng cấp, ngành và cá nhân về kết quả triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao. 

Quán triệt và triển khai thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XI của Đảng là nhiệm vụ hết sức quan trọng của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta trong thời điểm hiện nay. Tổng cục CNQP với chức năng là cơ quan tham mưu cho Đảng, Nhà nước và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về xây dựng, phát triển CNQP đã và đang tập trung quán triệt, thực hiện tốt Nghị quyết của Đảng vào xây dựng ngành CNQP vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

 Trung tướng NGUYỄN ĐỨC LÂM

Chủ nhiệm Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 235.

2 - Sđd, tr. 138.