Nghị quyết số 45-NQ/TW, ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) Về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới xác định: “Xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh toàn diện là đầu tư cho xây dựng, bồi đắp “nguyên khí quốc gia” và phát triển bền vững”¹. Quán triệt tinh thần đó, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã và đang phát huy tốt vai trò trong xây dựng đội ngũ trí thức trẻ với nhiều nội dung, giải pháp thiết thực, hiệu quả.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cùng các đại biểu thực hiện nghi thức khai mạc Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ V. Ảnh: dangcongsan.vn

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Lực lượng chủ chốt của cách mạng là công nhân và nông dân,… Nhưng cách mạng cũng cần có lực lượng của trí thức”². Nhận thức rõ điều đó, Đảng, Nhà nước ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hiệu triệu, quy tụ, luôn chăm lo xây dựng, phát huy đội ngũ trí thức đóng góp vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong công cuộc đổi mới hiện nay. Sau 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 25/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X), đội ngũ trí thức Việt Nam có bước phát triển về số lượng và chất lượng, ngày càng khẳng định vai trò của mình trong công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về xây dựng đội ngũ trí thức; xác định rõ vai trò, trách nhiệm trong công tác xây dựng đội ngũ trí thức nói chung, trí thức trẻ nói riêng vững mạnh toàn diện cả về chuyên môn, đạo đức, tinh thần cống hiến là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa đặc biệt trong công tác đoàn và phong trào thanh niên. Theo đó, việc xây dựng đội ngũ trí thức trẻ đã và đang được tổ chức đoàn các cấp triển khai với nhiều hình thức đa dạng, nội dung phong phú và toàn diện, phù hợp với chức năng nhiệm vụ. Trước hết là, tích cực bồi dưỡng lý tưởng, giáo dục đạo đức, lối sống, vun đắp lòng tự hào, vinh dự và trách nhiệm của đội ngũ trí thức trẻ đối với Tổ quốc và dân tộc thông qua các phong trào hành động cách mạng, các chương trình, hoạt động tìm hiểu về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về lịch sử, văn hóa, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được tổ chức thường xuyên; nội dung luôn được cập nhật mới, phương thức tổ chức sáng tạo, tập trung vào lực lượng học sinh, sinh viên, giáo viên, giảng viên trẻ.

Nhằm tạo môi trường và điều kiện thuận lợi, khuyến khích đoàn viên, thanh niên thi đua học tập, các cấp bộ đoàn đã triển khai nhiều hoạt động đồng hành, hỗ trợ thanh niên trong học tập, phát triển các mô hình, câu lạc bộ học thuật, thúc đẩy sinh viên nghiên cứu khoa học. Nhiều cuộc thi Olympic môn học, hội nghị chuyên ngành theo khối, ngành học, tọa đàm, hội thảo nghiên cứu khoa học trẻ, Diễn đàn trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu, các giải thưởng được tổ chức, tạo môi trường tích cực để trí thức trẻ rèn luyện và bồi dưỡng. Năm 2022, Trung ương Đoàn đã tổ chức thành công Diễn đàn “Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu” với chủ đề “Trí thức trẻ thúc đẩy ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, góp phần phục hồi phát triển kinh tế đất nước sau đại dịch”, thu hút 165 đại biểu trí thức trẻ đến từ 22 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới và Việt Nam đang học tập, làm việc tham gia. Từ diễn đàn này đã hình thành Mạng lưới trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu với hơn 1.000 thành viên (có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ) và hình thành được một số nhóm nghiên cứu tiêu biểu về cơ khí; tự động hoá, nông nghiệp 4.0, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững, công nghệ giáo dục, kiểm soát dịch bệnh, công nghệ y tế 4.0,… góp phần quan trọng vào sự phát triển đất nước.

Việc tham gia góp phần tạo chuyển biến căn bản trong đào tạo, bồi dưỡng trí thức được các cấp bộ đoàn duy trì và phát huy. Quán triệt, thực hiện chủ trương của Đảng về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng đội ngũ nhân tài cho đất nước; Quyết định số 1331/QĐ-TTg, ngày 24/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030, Ban Bí thư Trung ương Đoàn đẩy mạnh thực hiện các giải pháp phát hiện, bồi dưỡng, phát huy tài năng trẻ Việt Nam. Các quỹ khuyến học, khuyến tài, học bổng được triển khai rộng khắp; các hoạt động kết nối, đồng hành với sinh viên, giáo viên trẻ, nhất là ở khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa được tổ chức đoàn các cấp triển khai trên diện rộng; phối hợp với các doanh nghiệp ký kết các thỏa thuận, chương trình hợp tác hỗ trợ học bổng cho thanh niên giỏi, tài năng, v.v. Qua đó, góp phần đột phá trong đào tạo, bồi dưỡng trí thức, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định.

Tích cực tuyên truyền, tôn vinh nâng cao vị trí, vai trò của trí thức trẻ. Những năm qua, các cấp bộ đoàn tăng cường các hoạt động tuyên dương, tôn vinh những gương thanh niên tiêu biểu trên các lĩnh vực, các giải thưởng trong thanh niên trong đó có trí thức trẻ, như: Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu; Giải thưởng “Quả cầu vàng”; Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác, v.v. Chương trình “Trí thức trẻ vì giáo dục”; Giải thưởng “Nhà giáo trẻ tiêu biểu” dành cho giáo viên, giảng viên có quốc tịch Việt Nam không quá 35 tuổi, đang làm công tác giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đào tạo, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, v.v.

Cùng với đó, các cấp bộ đoàn quán triệt, thực hiện tốt chính sách trọng dụng, đãi ngộ trí thức; chủ động giới thiệu các tài năng, cán bộ khoa học trẻ, sinh viên tốt nghiệp xuất sắc để các cơ quan, đơn vị, địa phương tuyển dụng. Nâng cao chất lượng hoạt động của các hội trí thức làm nòng cốt tập hợp, tạo môi trường hoạt động, phát huy vai trò trong học tập, nghiên cứu, giảng dạy, sản xuất. Trung ương Đoàn và các tổ chức xã hội của thanh niên do tổ chức đoàn làm nòng cốt chính trị đã phối hợp với các ban, bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, tham mưu, đề xuất, kiến nghị với Đảng và Nhà nước, cấp ủy, chính quyền các cấp sửa đổi, bổ sung, ban hành các chủ trương, chính sách về xây dựng đội ngũ trí thức nói chung, trí thức trẻ nói riêng. Tích cực triển khai Cuộc vận động “Đoàn viên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam”; trong đó, chú trọng đoàn viên là công nhân, sinh viên, thanh niên nông thôn, lực lượng vũ trang, thanh niên là người dân tộc thiểu số, v.v. Qua đó, góp phần xây dựng đội ngũ trí thức trẻ “vừa hồng”, “vừa chuyên”, nêu cao tinh thần cống hiến trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đối với các cấp bộ đoàn trong lực lượng vũ trang nói chung, trong Quân đội nhân dân Việt Nam nói riêng, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đã triển khai toàn diện các giải pháp xây dựng đội ngũ trí thức trẻ, đạt hiệu quả cao. Từ trong thực tiễn đã xuất hiện nhiều tấm gương, đặc biệt là những gương mặt trẻ biết cách giải quyết việc khó, việc mới, theo cách làm khác biệt, đạt hiệu quả cao. Nhiều tập thể, cá nhân luôn xung kích đi đầu trong nghiên cứu khoa học, kỹ thuật và công nghệ quân sự, phát minh, sáng chế, thiết kế, chế tạo và sản xuất vũ khí, trang bị quân sự, phục vụ tích cực, hiệu quả yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội được triển khai từ năm 2000, đã thu hút hàng nghìn công trình, sáng kiến của hàng chục nghìn lượt tác giả tham gia; trong đó, hơn 90% công trình được trao giải đã triển khai ứng dụng vào thực tiễn, đạt hiệu quả cao, góp phần nâng cao chất lượng hoàn thành nhiệm vụ chính trị, làm lợi cho các cơ quan, đơn vị và Quân đội mỗi năm hàng trăm tỉ đồng. Qua đó, không ngừng tỏa sáng phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Hiện nay, công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đặt ra yêu cầu mới, cao hơn đối với công tác xây dựng, phát triển nguồn nhân lực nói chung, đội ngũ trí thức, nhất là trí thức trẻ nói riêng. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tiếp tục phát triển mạnh mẽ, làm thay đổi cơ bản lực lượng lao động xã hội; đất nước ta đang đẩy mạnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn với phát triển kinh tế tri thức,… đặt ra yêu cầu mới đối với người làm công tác khoa học, đưa khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp trên các lĩnh vực. Vì vậy, quán triệt, thực hiện Nghị quyết số 45-NQ/TW, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cần tiếp tục phát huy vai trò, trách nhiệm trong xây dựng đội ngũ trí thức trẻ với những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm:

Một là, triển khai đa dạng hình thức tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về công tác phát triển đội ngũ trí thức trẻ Việt Nam, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức và trí thức trẻ. Đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động, tăng cường đồng thuận của đội ngũ trí thức đối với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Chú trọng đề cao vinh dự, đạo đức, tinh thần cống hiến, trách nhiệm của trí thức trẻ đối với Tổ quốc và dân tộc.

Hai là, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, trọng dụng nhân tài, tạo môi trường thuận lợi cho đội ngũ trí thức trẻ Việt Nam phát triển, cống hiến. Đặc biệt, cần có cơ chế, chính sách huy động trí thức, nhất là trí thức đầu ngành, trực tiếp chăm lo và thực hiện việc đào tạo đội ngũ kế cận nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện về chất lượng đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài trong các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở nghiên cứu khoa học.

Ba là, làm tốt công tác phát hiện, tôn vinh các trí thức trẻ tiêu biểu. Tích cực triển khai hiệu quả phong trào Tuổi trẻ sáng tạo; tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để bồi dưỡng từ sớm, phát hiện, vinh danh trí thức trẻ. Đồng thời, sử dụng hiệu quả các phương tiện thông tin đại chúng, hệ thống báo chí - xuất bản, mạng xã hội để tuyên truyền về những trí thức trẻ tiêu biểu; các sản phẩm, công trình của trí thức trẻ; chia sẻ các mô hình tôn vinh, hỗ trợ, kết nối, phát huy trí thức trẻ ở trong và ngoài nước.

Bốn là, nâng cao chất lượng các giải thưởng, hội thi, cuộc thi để vừa kịp thời phát hiện nhân tài trong nước và người Việt Nam ở nước ngoài, vừa tạo động lực tích cực thúc đẩy tri thức trẻ tham gia rèn luyện, hoàn thiện bản thân và có cơ hội được ghi nhận, biểu dương xứng đáng với nỗ lực của bản thân.

Năm là, nâng cao chất lượng công tác hỗ trợ trí thức trẻ tiếp cận các cơ hội làm việc, nghiên cứu, phát triển ý tưởng, sản phẩm, khởi nghiệp làm giàu chính đáng cho bản thân, cộng đồng và đất nước. Hỗ trợ triển khai, đưa các ý tưởng, dự án khởi nghiệp của đội ngũ trí thức trẻ vào thực tiễn, đóng góp thiết thực cho sự phát triển của đất nước. Đồng thời, có giải pháp hỗ trợ đội ngũ trí thức trẻ vay vốn để khởi nghiệp. Tích cực đổi mới mạnh mẽ nội dung và phương thức hoạt động của các tổ chức hội trí thức, v.v. Qua đó, góp phần thực hiện thắng lợi nghị quyết của Đảng, xây dựng đội ngũ trí thức trẻ có ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên lập thân, kiến quốc, tiếp bước cùng đội ngũ trí thức cả nước trên con đường hội nhập, phát triển, xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.

ThS. HỒ HỒNG NGUYÊN, Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam
_________________

1 - ĐCSVN – Văn kiện Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Nxb CTQGST, H. 2023, tr. 117.

2 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 10, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 376.