Xuất phát từ yêu cầu cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Nghị quyết Đại hội XI của Đảng tiếp tục khẳng định: “Tăng cường sức mạnh quốc phòng, an ninh cả về tiềm lực và thế trận; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững mạnh…”¹. Quán triệt và triển khai thực hiện tốt chủ trương chiến lược trên là một nhiệm vụ trọng tâm của quân và dân Quân khu 1.

Thiếu tướng Bế Xuân Trường (nay là Trung tướng), Tư lệnh Quân khu 1 kiểm tra công tác chuẩn bị huấn luyện năm 2011 tại Sư đoàn 3 (nguồn: qdnd.vn)

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh (BTL) Quân khu 1 đã lãnh đạo, chỉ đạo Bộ Chỉ huy Quân sự (BCHQS) các tỉnh, thành phố trên địa bàn phát huy vai trò tham mưu giúp cấp uỷ, chính quyền địa phương quán triệt và triển khai thực hiện tốt Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ về xây dựng các tỉnh, thành phố thành khu vực phòng thủ (KVPT) vững chắc… Nhờ đó, thế trận quốc phòng toàn dân (QPTD), trước hết là “thế trận lòng dân” luôn được củng cố vững chắc; chất lượng tổng hợp, trình độ sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang (LLVT) được nâng cao, chủ quyền, an ninh biên giới và trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn được giữ vững; tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế - xã hội (KT-XH) các địa phương trên địa bàn phát triển nhanh, bền vững, bảo đảm tốt an ninh xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.

 Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng KVPT tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu còn một số hạn chế. Đó là, nhận thức và trách nhiệm của một số cán bộ, đảng viên (trong đó có cả cán bộ chủ chốt ở các cấp) về xây dựng KVPT chưa đầy đủ; việc kết hợp phát triển KT-XH với tăng cường tiềm lực quốc phòng - an ninh (QP-AN) trong KVPT ở một số địa phương chưa được quan tâm đúng mức; thực hiện xây dựng nền QPTD, thế trận QPTD và “thế trận lòng dân” một số mặt còn bất cập… Những vấn đề đó, ở những mức độ khác nhau, làm ảnh hưởng đến kết quả xây dựng KVPT tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu.

Trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, CNH,HĐH đất nước, để nâng cao hiệu quả xây dựng KVPT tỉnh, thành phố vững chắc theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Đảng ủy, BTL Quân khu 1 tiếp tục phối hợp chặt chẽ với tỉnh ủy, uỷ ban nhân dân (UBND) các tỉnh, thành phố trên địa bàn thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau.

Một là, tập trung xây dựng “thế trận lòng dân’’, làm cơ sở để xây dựng tiềm lực chính trị - tinh thần vững chắc trong KVPT. Địa bàn Quân khu 1 có 90% diện tích là miền núi, 564,5 km đường biên giới giáp Trung Quốc. Thời gian qua, đời sống nhân dân tuy đã được cải thiện tích cực, song vẫn còn nhiều khó khăn, hạ tầng KT-XH, mặt bằng dân trí đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số còn nhiều hạn chế. Lợi dụng những vấn đề đó, các thế lực thù địch đã và đang kích động, lôi kéo nhân dân bằng nhiều hình thức, hòng chia rẽ mối quan hệ máu thịt giữa nhân dân với Đảng, chính quyền, gây mất ổn định trật tự xã hội trên địa bàn.Trước tình hình đó, Đảng ủy, BTL Quân khu đã chủ động phối hợp với tỉnh ủy, UBND các tỉnh trên địa bàn, tập trung củng cố, kiện toàn hệ thống chính trị vững mạnh; đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đặc biệt là kiện toàn về tổ chức, bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực lãnh đạo cho đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành; thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở. BTL Quân khu chỉ đạo các đơn vị LLVT đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nhất là với đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới để mọi người dân hiểu rõ vị trí, vai trò của KVPT tỉnh, thành phố trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (BVTQ); xây dựng KVPT tỉnh, thành phố là trách nhiệm của toàn dân đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương, do LLVT làm nòng cốt, tạo thành sức mạnh tổng hợp để bảo vệ địa phương. Cấp ủy, chính quyền các cấp chú trọng tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng; phối hợp với chính quyền và nhân dân nước bạn tích cực đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn thâm độc của các thế lực thù địch hòng chia rẽ mối quan hệ truyền thống tốt đẹp giữa Việt Nam và Trung Quốc. BTL Quân khu còn chỉ đạo các đơn vị thuộc quyền phối hợp với các địa phương làm tốt công tác dân vận, tích cực vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các hiệp định, hiệp nghị về biên giới quốc gia; tham gia xóa đói, giảm nghèo, thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội, phong trào “Đền ơn đáp nghĩa’’, xây dựng và tặng “Nhà tình nghĩa’’, “Nhà đồng đội’’ cho các hộ nghèo và gia đình quân nhân có khó khăn theo chỉ tiêu của Bộ Quốc phòng; phối hợp với địa phương thực hiện phong trào thi đua “Cả nước chung tay xây dựng nông thôn mới“. Những biện pháp thiết thực đó là động lực để tăng cường mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa nhân dân với Đảng, chính quyền các cấp, góp phần củng cố “thế trận lòng dân’’, tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng KVPT vững chắc trên toàn địa bàn.

Hai là, đẩy mạnh kết hợp phát triển KT-XH với tăng cường tiềm lực QP-AN; xây dựng thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân, biên phòng toàn dân vững chắc trong KVPT. Đây là sự cụ thể hóa việc kết hợp hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và BVTQ trong thời kỳ mới; đồng thời là cơ sở, nền tảng để thực hiện tốt tư tưởng chủ động BVTQ từ xa, giữ nước ngay từ thời bình đã được Nghị quyết Đại hội XI của Đảng nêu ra. Theo đó, phát triển KT-XH của các địa phương trên địa bàn vừa phải tính đến cơ cấu, thế mạnh của từng vùng, phù hợp với mục tiêu, yêu cầu của công cuộc đổi mới, đẩy mạnh CNH,HĐH, nâng cao đời sống nhân dân; vừa phải đáp ứng yêu cầu tăng cường tiềm lực, thế trận KVPT tỉnh, thành phố trong thế trận phòng thủ chung của Quân khu.

Để thực hiện tốt yêu cầu đó, BTL Quân khu phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố trên địa bàn triển khai, thực hiện tốt việc kết hợp phát triển KT-XH gắn với tăng cường QP-AN theo ngành, vùng lãnh thổ, nhất là những trọng điểm (ở hơn 400 điểm, với diện tích hơn 100.000 ha) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó, BTL Quân khu chỉ đạo BCHQS các tỉnh, thành phố trên địa bàn chủ động phối hợp với sở kế hoạch - đầu tư, các ngành liên quan tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển tổng thể đối với từng địa phương. Riêng với các tỉnh biên giới, BTL Quân khu phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương đầu tư triển khai các dự án phát triển kinh tế khu vực cửa khẩu; xây dựng các khu công nghiệp để làm “đầu tàu’’ cho các khu vực khác phát triển. Cơ chế kết hợp phát triển KT-XH gắn với tăng cường tiềm lực QP-AN đối với khối các doanh nghiệp được thực hiện hiệu quả. Trong đó, chú trọng đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm, nhất là dự án phát triển Đường tuần tra biên giới, dự án các khu tái định cư, những ngành kinh tế “mũi nhọn“ trên tuyến biên giới, tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân định cư ổn định, phát triển KT-XH; qua đó, góp phần thúc đẩy phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới. BTL Quân khu chỉ đạo các đoàn kinh tế - quốc phòng, phối hợp với các địa phương triển khai có hiệu quả các dự án: trồng  cây công nghiệp, xây dựng công trình thủy lợi, nước sạch... Các công trình có tính lưỡng dụng cao (giao thông vận tải, bưu chính - viễn thông, y tế,...) tiếp tục được Quân khu và các địa phương quan tâm phát triển, đảm bảo nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh; đồng thời, sẵn sàng chuyển sang phục vụ nhiệm vụ QP-AN khi có lệnh. BTL Quân khu chỉ đạo BCHQS các tỉnh phối hợp với ban, ngành, các địa phương tham mưu cho tỉnh ủy, UBND tỉnh tăng cường đầu tư kinh phí, vật chất để xây dựng thao trường, các công trình phòng thủ (căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu phương, căn cứ hậu cần) vững chắc; quản lý đất, các công trình quốc phòng, các điểm cao, hang động, khu vực có giá trị về KT-XH và QP-AN, tạo dựng thế trận KVPT liên hoàn, vững chắc trong thế trận phòng thủ chung của Quân khu.

Thực hiện sự chỉ đạo của BTL Quân khu, BCHQS các tỉnh, thành phố trên địa bàn luôn chủ động phối hợp với các ban, ngành, địa phương xây dựng, hoàn chỉnh các kế hoạch, phương án tác chiến, tổ chức thực hiện tốt việc luyện tập, diễn tập KVPT tỉnh, huyện, diễn tập tìm kiếm - cứu nạn, cháy rừng, diễn tập chiến đấu - trị an cấp xã, phường theo các trạng thái quốc phòng; diễn tập chuyển địa phương vào “tình trạng khẩn cấp’’, “thiết quân luật’’, luyện tập các hoạt động về phòng không nhân dân, phòng thủ dân sự. Công tác bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành, giáo dục QP-AN cho các đối tượng được thực hiện đúng theo quy định. Qua đó, đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị các cấp trên địa bàn được bồi dưỡng nâng cao trình độ lãnh đạo, chỉ huy, điều hành; quần chúng nhân dân được giáo dục ý thức quốc phòng và rèn luyện khả năng ứng phó với các tình huống. BCHQS các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu chủ động phối hợp với lực lượng Công an, Biên phòng thực hiện tốt Nghị định 77/2010/NĐ-CP của Chính phủ trong xây dựng quy chế phối hợp, hiệp đồng phòng chống và truy quét tội phạm, quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Ba là, coi trọng xây dựng LLVT địa phương vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới. Trước hết, Quân khu tập trung xây dựng LLVT địa phương vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đủ sức hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất. BTL Quân khu tập trung nâng cao năng lực làm tham mưu của cơ quan quân sự các cấp, trong đó đặc biệt chú trọng bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ nắm vững đường lối, quan điểm của Đảng, pháp luật Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị của trên về nhiệm vụ quốc phòng, quân sự; chủ động bám nắm tình hình, phối hợp chặt chẽ với ngành chức năng, tham mưu đúng, trúng cho cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ quốc phòng, quân sự góp phần xây dựng  KVPT vững chắc.

Đối với lực lượng dân quân tự vệ, BTL Quân khu chỉ đạo BCHQS các tỉnh, thành phố trên địa bàn tham mưu giúp cấp uỷ, chính quyền địa phương xây dựng theo phương châm “rộng khắp, vững chắc, số lượng hợp lý, chất lượng cao”; tổ chức, biên chế, trang bị, huấn luyện bảo đảm chế độ, chính sách,… được thực hiện theo quy định của Luật Dân quân tự vệ. Do được quan tâm đúng mức, lực lượng dân quân tự vệ hoạt động ngày càng hiệu quả, góp phần giữ vững chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia và bảo vệ địa phương trong mọi tình huống.

Đối với lực lượng dự bị động viên, BTL Quân khu chỉ đạo BCHQS các tỉnh, thành phố trên địa bàn tiếp tục rà soát, quản lý chắc số lượng, chất lượng; phối hợp với các đơn vị bộ đội chủ lực để tổ chức huấn luyện, diễn tập động viên theo các phương án tác chiến; coi trọng xây dựng, theo hướng gần, gọn địa bàn, phù hợp với các phương án tác chiến phòng thủ bảo vệ địa phương, bảo vệ biên giới. Công tác tạo nguồn và công tác bồi dưỡng phát triển đảng viên trong lực lượng này được cơ quan quân sự các cấp chú trọng thực hiện tốt.

Thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp trên là cơ sở, nền tảng để các địa phương trên địa bàn Quân khu xây dựng KVPT vững chắc, thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ trong mọi tình huống.

Trung tướng BẾ XUÂN TRƯỜNG

Ủy viên BCHTƯ Đảng, Tư lệnh Quân khu

1- ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 234.