Bảo vệ Tổ quốc (BVTQ) là một trong hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam. Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) về Chiến lược BVTQ trong tình hình mới đã xác định đường lối và những quan điểm cơ bản về BVTQ Việt Nam XHCN của Đảng trong bối cảnh nước ta hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng với những thuận lợi và thách thức đan xen. Qua 10 năm thực hiện Nghị quyết, với sự phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị, kết hợp phát huy sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, chúng ta đã thực hiện thắng lợi mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đề ra, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Hiện nay và thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực có những diễn biến phức tạp mới. Các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động chống phá cách mạng nước ta với nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt. Trong khi đó, “Nhận thức về quốc phòng toàn dân (QPTD) và an ninh nhân dân (ANND) của một số cán bộ, đảng viên trong các ngành, các cấp chưa đầy đủ, sâu sắc, thiếu cảnh giác trước âm mưu “diễn biến hòa bình” (DBHB) của các thế lực thù địch và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”¹. Tiềm lực và sức mạnh quốc gia so với yêu cầu BVTQ có mặt còn hạn chế; chất lượng tổng hợp, năng lực chỉ huy, trình độ khoa học – công nghệ quân sự của lực lượng vũ trang có mặt còn chưa ngang tầm đòi hỏi của tình hình… Vì vậy, tổng kết Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) là hết sức quan trọng, nhằm đánh giá đúng tình hình, xác định nguyên nhân cả mặt được và chưa được, từ đó có giải pháp chiến lược và đối sách thích hợp để tiếp tục thực hiện và hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ BVTQ trong những năm tiếp theo. Để làm tốt công tác này, chúng ta cần nắm vững mục tiêu, yêu cầu và những định hướng tổng kết cơ bản đã được xác định; trong đó, tập trung vào một số nội dung cơ bản sau:

Trước hết, phảinhận thức đúng vị trí, vai trò và tình hình có liên quan đến quá trình thực hiện Nghị quyết. Cần khẳng định rằng, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) là Nghị quyết chuyên đề hoàn chỉnh đầu tiên của Đảng nhằm chỉ đạo xuyên suốt nhiệm vụ BVTQ, nên có vị trí, vai trò rất quan trọng đối với toàn bộ sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Vì vậy, khi tổng kết, cần nắm vững và nhận thức đúng vị trí, vai trò của nó; trên cơ sở đó, làm rõ những chuyển biến căn bản trong tư duy, nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về nhiệm vụ BVTQ; đồng thời, thấy được giá trị lý luận và thực tiễn cũng như ý nghĩa khoa học và vai trò chỉ đạo của Nghị quyết đối với hoạt động thực tiễn BVTQ trong điều kiện mới.

Bên cạnh đó, phải đánh giá khách quan, đầy đủ tình hình có liên quan đến quá trình thực hiện Nghị quyết để thấy rõ, thấy hết ý nghĩa và giá trị của kết quả đạt được; từ đó, tránh các biểu hiện nhận thức một chiều, hoặc quá lạc quan dẫn tới chủ quan trước những thành tựu, hoặc quá bi quan, thiếu tin tưởng trước những bất cập của sự nghiệp BVTQ. Để khắc phục tình trạng này, cần xem xét một cách khách quan, toàn diện tình hình thế giới, khu vực và trong nước, nhất là những biến đổi mau lẹ có tác động đến cấu trúc an ninh khu vực (mối quan hệ giữa các nước lớn và sự điều chỉnh chiến lược của họ) có liên quan đến quốc phòng – an ninh (QP-AN) của Việt Nam. Đối với tình hình trong nước, cần đánh giá đầy đủ các thành tựu trên các lĩnh vực, song quan trọng hơn là thấy hết các khó khăn, thách thức, mà trước hết là vấn đề nội bộ: sự ổn định chính trị, sự trong sạch của đội ngũ cán bộ, lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN. Tiếp đó, cần làm rõ sự chống phá của các thế lực thù địch bằng chiến lược “DBHB”, nhất là lợi dụng tình hình biển, đảo hiện nay để kích động, gây chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc và đoàn kết quốc tế của Việt Nam. Trên cơ sở đánh giá tình hình một cách khách quan, khoa học, chúng ta có niềm tin vào khả năng bảo vệ vững chắc Tổ quốc; đồng thời, nêu cao tinh thần cảnh giác, đề phòng để không bị động, bất ngờ trước mọi tình huống.

Hai là, quán triệt sâu sắc các nội dung của Nghị quyết, lấy các nhiệm vụ làm nội dung trọng tâm để tổng kết. Nghiên cứu và thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) cho thấy, lần đầu tiên nhiệm vụ BVTQ được Đảng ta xác định một cách đầy đủ, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, QP-AN và đối ngoại... Trong đó, phát triển kinh tế gắn với giải quyết tốt các vấn đề xã hội là nhiệm vụ trung tâm; xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt; tăng cường quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ là nhiệm vụ trọng yếu và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH,HĐH đất nước theo định hướng XHCN là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu… Đây là các nhiệm vụ cơ bản, thể hiện tư duy mới, vượt trước của Đảng, có ý nghĩa chỉ đạo xuyên suốt sự nghiệp BVTQ trên các lĩnh vực trong tình hình mới. Thực tiễn 10 năm qua đã khẳng định, chúng ta chỉ có thể xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc XHCN khi thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ của Nghị quyết về Chiến lược BVTQ trong tình hình mới. Trong bối cảnh hiện nay, cùng với kiên quyết bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, chúng ta kiên trì giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển kinh tế – xã hội, thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH,HĐH theo định hướng XHCN là lợi ích cao nhất của đất nước. Đó cũng chính là sự vận dụng và thực hiện triệt để nhiệm vụ BVTQ đã được Nghị quyết xác định. Vì vậy, khi tổng kết Nghị quyết, cần bám sát các nhiệm vụ, coi đó là nội dung trọng tâm để các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện. Đối với nhiệm vụ giữ vững hòa bình, ổn định để thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH,HĐH đất nước theo định hướng XHCN, cần gắn với giữ vững môi trường quốc tế thuận lợi; duy trì vững chắc nền hòa bình và sự ổn định chính trị bên trong, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Với nhiệm vụxây dựng Đảng là then chốt, cần làm rõ vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng, gắn xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh với xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện; kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng đội ngũ cán bộ với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”. Trong thực hiện nhiệm vụ trung tâm là phát triển kinh tế, cần chú trọng đánh giá việc phát triển kinh tế gắn với tăng cường QP-AN và xây dựng tiềm lực quốc gia; giữa hội nhập quốc tế với giữ vững độc lập, tự chủ của nền kinh tế. Đối với nhiệm vụ tăng cường QP-AN, tập trung tổng kết việc xây dựng nền QPTD, nền ANND, thế trận QPTD gắn với thế trận ANND; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh (thành phố) và nền công nghiệp quốc phòng; xây dựng Quân đội nhân dân (QĐND) và Công an nhân dân (CAND) làm lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp BVTQ… Trong quá trình tổng kết, tùy theo nhiệm vụ, chức năng của từng cơ quan, đơn vị mà có thể tổng kết tất cả các nhiệm vụ, hoặc chỉ tổng kết sâu một số nhiệm vụ có liên quan trực tiếp; làm rõ việc thực hiện các mục tiêu, quan điểm và phương châm BVTQ.

Ba là, nắm vững mối quan hệ hữu cơ, biện chứng giữa xây dựng và BVTQ. Đây là hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam, trong đó xây dựng là mặt chủ đạo, là nền tảng, tiền đề, cơ sở vật chất phục vụ cho bảo vệ; đồng thời, bảo vệ vững chắc mới tạo điều kiện thuận lợi và môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước. Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) không chỉ đề cập đến các vấn đề đấu tranh, như: làm thất bại chiến lược “DBHB”, bạo loạn lật đổ, ly khai, can thiệp quân sự và đấu tranh bảo vệ chủ quyền biên giới, biển, đảo,… mà còn đề cập đến các vấn đề xây dựng, như: xây dựng Đảng là then chốt; phát triển kinh tế là trung tâm; xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; xây dựng nền QPTD, nền ANND, thế trận QPTD gắn với thế trận ANND; xây dựng QĐND, CAND; xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng… Do đó, khi tổng kết Nghị quyết, cần làm rõ cả mặt xây dựng và đấu tranh, tránh đề cao mặt này, coi nhẹ mặt kia và phải tổng kết đầy đủ ở cả các ngành, các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, QP-AN và đối ngoại… Kiên quyết khắc phục mọi biểu hiện cho rằng BVTQ chủ yếu thuộc lĩnh vực QP-AN mà coi nhẹ các lĩnh vực khác, dẫn đến tổng kết không đạt mục tiêu, yêu cầu xác định, thiếu toàn diện, chất lượng thấp. Đương nhiên, lĩnh vực QP-AN và đối ngoại là trọng tâm, nhưng các lĩnh vực khác cũng có vai trò rất quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ BVTQ.

Bốn là, gắn việc tổng kết Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị. Thực tiễn cho thấy, muốn thực hiện thắng lợi Nghị quyết về Chiến lược BVTQ trong tình hình mới, các cấp, các ngành, các địa phương vừa phải hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị của mình, vừa phải thực hiện đúng yêu cầu an ninh trong từng lĩnh vực, địa phương thuộc phạm vi phụ trách; đồng thời, đáp ứng yêu cầu an ninh chung theo quan điểm kết hợp kinh tế với QP-AN và đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Vì vậy, khi tổng kết Nghị quyết, cần gắn kết chặt chẽ với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, nhất là nhiệm vụ chính trị của các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị. Đối với các bộ, ngành Nhà nước, cần gắn với chức năng tham mưu cho Đảng và Nhà nước về nhiệm vụ BVTQ theo chuyên môn của mình và thực hiện nhiệm vụ chính trị của bộ, ngành gắn với nhiệm vụ BVTQ. Trong đó, tập trung vào các nội dung: tham mưu về đường lối, chủ trương BVTQ; quản lý nhà nước về QP-AN; tham gia xây dựng chính sách QP-AN và thực hiện kết hợp kinh tế với QP-AN và đối ngoại… Với các địa phương và đoàn thể chính trị – xã hội, cần đánh giá rõ về xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN; xây dựng khu vực phòng thủ, nền văn hóa và công tác lý luận, tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ BVTQ… Riêng đối với Bộ Quốc phòng và Bộ Công an, cần làm rõ việc tham mưu cho Đảng và Nhà nước trong đề ra các chủ trương, giải pháp xử lý các tình huống trọng yếu về QP-AN, nhất là các tình huống mới, phức tạp trên tuyến biên giới, vùng biển, đảo và trong nội địa. Các đơn vị lực lượng vũ trang, khi tiến hành tổng kết Nghị quyết, cần gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị, chú trọng các nội dung về đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “DBHB”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch; thực hiện nhiệm vụ phòng thủ tác chiến; xây dựng nền QPTD, nền ANND; xây dựng QĐND, CAND và dân quân, tự vệ; xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng; đối ngoại quốc phòng; nghiên cứu khoa học, phát triển nghệ thuật quân sự của chiến tranh nhân dân BVTQ…

Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) có tính phổ dụng cao, xuyên suốt và thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; do đó, trong quá trình tổng kết Nghị quyết, cần phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan Trung ương, các bộ, ngành, đoàn thể, địa phương nhằm phát huy trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị đối với sự nghiệp BVTQ. Các hoạt động tổng kết này đều phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng từ Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quân ủy Trung ương, Đảng ủy Công an Trung ương, ban cán sự Đảng các cấp, các tỉnh (thành) ủy và cấp ủy cơ quan, đơn vị, bảo đảm việc tổng kết Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) chặt chẽ, nghiêm túc, khoa học, chất lượng.

Trung tướng, PGS, TS. TRẦN THÁI BÌNH

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 170.