Quan điểm chủ động giữ nước từ khi nước chưa nguy là truyền thống quý báu của dân tộc, được Đảng ta vận dụng và phát triển lên tầm cao mới. Kết hợp chặt chẽ quốc phòng, an ninh và đối ngoại, nhằm tạo nguồn lực, sức mạnh tổng hợp bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước.

Từ sau Đại hội XII của Đảng, quan điểm này trở thành kim chỉ nam cho mọi hoạt động của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân. Quá trình triển khai thực hiện, các ngành, lĩnh vực, nhất là quốc phòng, an ninh và đối ngoại đã chủ động, kết hợp chặt chẽ bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội; đẩy mạnh quan hệ đối tác, phục vụ nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực, hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là dòng chảy chủ đạo, song đấu tranh giai cấp, dân tộc, chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, xung đột dân tộc, tôn giáo, can thiệp, lật đổ, chủ nghĩa khủng bố, tranh chấp lãnh thổ, biển đảo,… diễn biến phức tạp, khó đoán định. Bên cạnh đó, Việt Nam phải thường xuyên đối phó với âm mưu “diễn biễn hòa bình” do các thế lực thù địch tiến hành bằng những thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt thông qua đường ngoại giao, du lịch, hợp tác quốc tế, thương mại, đầu tư,… để thâm nhập, mua chuộc, can thiệp sâu vào công việc nội bộ của Việt Nam nhằm thúc đẩy nhanh quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, làm chuyển hóa chế độ ở Việt Nam, làm suy giảm tiềm lực chính trị - tinh thần của đất nước. Các quyền tự do dân chủ, tự do tôn giáo, vấn đề nhân quyền đang bị các thế lực thù địch lợi dụng để chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kích động bạo loạn, ly khai tại một số khu vực của đất nước. Để thực hiện thắng lợi quan điểm, đường lối bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa của Đảng, các cấp, các ngành, các lĩnh vực và địa phương, trong đó, quốc phòng, an ninh và đối ngoại phải kết hợp chặt chẽ trong hoạt động, tham mưu cho Đảng, Nhà nước hoạch định sách lược, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, mở rộng đối ngoại, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, tranh thủ tối đa các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Trước hết, quốc phòng, an ninh và đối ngoại phải phối hợp chặt chẽ trong việc nghiên cứu đánh giá tình hình thế giới, khu vực và trong nước, tham mưu cho Đảng, Nhà nước hoạch định các chiến lược, sách lược bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của ngành, lĩnh vực mình, quốc phòng, an ninh và đối ngoại phải phối hợp chặt chẽ nghiên cứu đánh giá khách quan, đúng nhất về những diễn biến của thế giới, khu vực, chú trọng các nước lớn, có tầm ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh thế giới; trong xác định thời cơ và thách thức, đối tác và đối tượng, nguy cơ đe dọa đến quốc phòng, an ninh của đất nước, từ đó dự báo chiến lược sát, đúng, làm cơ sở để tham mưu cho Đảng, Nhà nước hoạch định sách lược, chiến lược bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Để làm được điều này, quốc phòng, an ninh và đối ngoại cần phải tăng cường phối hợp trao đổi, chia sẻ thông tin để cùng nghiên cứu, phân tích dự báo chiến lược về tình hình quốc tế, khu vực, chiều hướng vận động của các mối quan hệ quốc tế, của thời đại; âm mưu, thủ đoạn chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ, gây xung đột chính trị, quân sự nhằm chống phá Đảng, Nhà nước ta của các thế lực thù địch. Trong nghiên cứu, phải coi trọng lợi ích bền vững, lâu dài của đất nước, phòng ngừa mọi áp đặt, cạm bẫy, thủ đoạn câu nhử lợi ích trước mắt của các ngành; tạo ưu thế chiến lược, giữ vững hòa bình, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; nỗ lực giành sự chủ động chiến lược trong xây dựng, phát triển, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Trên cơ sở đó, tham mưu cho Đảng, Nhà nước sớm có phương án sẵn sàng, nguồn lực đủ mạnh để chủ động ứng phó, vững vàng vượt qua những khó khăn, thách thức, phức tạp do những nhân tố chủ quan, khách quan trong quá trình hội nhập gây ra. Hành động có phương lược rõ ràng, theo kế sách thống nhất, giảm thiểu thiệt hại; nhanh chóng ổn định, phát triển lĩnh vực mình cũng như cả nước. Hoạt động đối ngoại gắn với quốc phòng, an ninh phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là một truyền thống lịch sử, bài học hết sức quý báu đã được thực tiễn kiểm nghiệm trong suốt tiến trình cách mạng, nhất là trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc những năm qua. Do vậy, quan điểm kết hợp chặt chẽ quốc phòng, an ninh và đối ngoại để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa của Đảng là đúng đắn, sáng tạo, đòi hỏi các cấp, các ngành, các lĩnh vực và địa phương phải tổ chức, thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ.

Thứ hai, kết hợp chặt chẽ trong đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ. Trong tình hình phức tạp hiện nay, công tác quốc phòng, an ninh và đối ngoại cần phải phối hợp chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch; ngăn chặn, phản bác các luận điệu sai trái, thù địch, bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ. Để thực hiện tốt vấn đề này, quốc phòng, an ninh và đối ngoại phải căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của mình để chủ trì phối hợp đấu tranh trên diện rộng, cả trong nước và ngoài nước, với nhiều hình thức, nội dung sáng tạo, linh hoạt, cụ thể. Đấu tranh kiên quyết, kiên trì bảo vệ chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng; chống các luận điệu “phi chính trị hóa” Quân đội và Công an. Bên cạnh đó cũng phải chủ động, kiên quyết đấu tranh với những tư tưởng và hành động sai trái, thù địch, hạ thấp, xuyên tạc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp cách mạng, trong đó có nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Cùng với đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”, cần phải tỉnh táo, cảnh giác với các biện pháp “diễn biến hữu nghị”, hòng làm cho đất nước ta lệ thuộc nặng nề, chịu ảnh hưởng “quyền lực mềm” của nước ngoài, của cách thức quản lý xã hội và công nghệ lạc hậu, tụt hậu so với trình độ phát triển chung của khu vực và thế giới, mà không tính đến những đặc điểm, hoàn cảnh cụ thể của đất nước. Quốc phòng, an ninh phải chủ động, kịp thời ngăn chặn và làm thất bại âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, giữ vững sự ổn định chính trị - xã hội của đất nước, có sức mạnh răn đe, tạo thế cho các hoạt động đối ngoại; đồng thời, cung cấp những thông tin đầy đủ về cá nhân, tổ chức, đối tượng, đối tác, giúp cho đối ngoại nhận diện thực chất hơn mục đích, động cơ và các động thái trong quan hệ của đối tác để chủ động xử lý đúng đắn, kịp thời. Công tác đối ngoại đấu tranh với các nước để họ không chứa chấp, nuôi dưỡng cá nhân, tổ chức có những hành động chống phá Việt Nam; đồng thời, hợp tác với Việt Nam theo các thỏa thuận mà Việt Nam đã ký kết, đúng luật pháp quốc tế. Như vậy, kết hợp chặt chẽ giữa quốc phòng, an ninh và đối ngoại góp phần giữ cho “trong ấm, ngoài êm”, tăng cường thế và lực của đất nước, thêm bạn, bớt thù, giữ vững môi trường hòa bình, điều kiện trong nước và quốc tế thuận lợi để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tạo điều kiện thuận lợi để mỗi ngành, lĩnh vực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Thứ ba, kết hợp quốc phòng, an ninh và đối ngoại, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Quan điểm của Đảng là kiên quyết đấu tranh, làm thất bại mọi âm mưu, hành động can thiệp vào công việc nội bộ, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia và ổn định chính trị của đất nước. Theo đó, công tác quốc phòng phải chủ động xử lý tốt, sớm các hoạt động về đối nội và đối ngoại trên các lĩnh vực quân sự, chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học,… của Nhà nước và nhân dân để phòng thủ đất nước, giữ gìn hòa bình, ngăn chặn chiến tranh. Quốc phòng chủ động xác định các khu vực, địa bàn chiến lược, từ đó có kế hoạch bố trí thế trận phòng thủ ở từng khu vực, địa bàn, nhất là các địa bàn biên giới, biển đảo và trọng điểm phòng không, tạo thế trận phòng thủ liên hoàn, vững chắc trên phạm vi cả nước. Trong xây dựng và phát triển, quốc phòng phải tham mưu cho Đảng, Nhà nước bố trí các cơ quan đại diện, công ty, doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài xen kẽ với các khu dân cư, cụm công nghiệp, tạo thế cài răng lược nhằm ngăn chặn, triệt tiêu các ý đồ phá hoại an ninh, kinh tế, chính trị; thậm chí ngăn chặn cả các cuộc tiến công đường không. Đối với an ninh, chủ động xây dựng kế hoạch bảo vệ nội bộ, phòng chống nội gián; phát hiện và xử lý kịp thời những cán bộ, đảng viên vi phạm pháp luật. Coi trọng bảo vệ an ninh kinh tế, làm cho đất nước phát triển nhanh, ổn định, bền vững và đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, đẩy mạnh chương trình quốc gia phòng chống tội phạm và mở rộng hợp tác quốc tế, v.v. Quốc phòng, an ninh vững mạnh tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, tăng cường thế và lực của đất nước, làm cho công tác đối ngoại có những thuận lợi, mở rộng quan hệ đối ngoại, nâng cao vị thế, vai trò của đất nước trên trường quốc tế. Công tác đối ngoại phải làm cho các nước, nhân dân tiến bộ trên thế giới hiểu rõ đường lối, chính sách quốc phòng, an ninh của Đảng và Nhà nước ta. Đồng thời, thúc đẩy ngoại giao quốc phòng, ngoại giao an ninh, tích cực chủ động hội nhập khu vực và quốc tế; những hoạt động trao đổi, tiếp xúc, tham khảo thường kỳ hoặc hội nghị, hội thảo về quốc phòng, an ninh giữa nước ta và các nước khác qua con đường song phương và ở các diễn đàn đa phương để xây dựng và củng cố lòng tin, tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, giảm bớt nghi ngờ và nghi kỵ, thêm bạn, bớt thù, tranh thủ tập hợp lực lượng, phá thế bao vây, cô lập, tạo thuận lợi để củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh và nâng cao vị thế đất nước.

Thứ tư, kết hợp quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng thế trận tổng hợp, liên hoàn, vững chắc để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Sức mạnh bảo vệ Tổ quốc là sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh của lực lượng và thế trận quốc phòng toàn dân với sức mạnh của lực lượng và thế trận an ninh nhân dân. Đó là lực lượng và thế trận tổng hợp bảo vệ Tổ quốc. Do vậy, ngay trong thời bình, cần phải xây dựng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng; vững mạnh về chính trị, nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân; chú trọng tăng cường nguồn lực quốc phòng, an ninh. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh theo hướng lưỡng dụng; tăng cường nguồn lực, tạo cơ sở vật chất - kỹ thuật hiện đại cho lực lượng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân. Để thực hiện tốt nội dung này, đối ngoại phải đàm phán, trao đổi với các đối tác, nhất là các nước bạn bè truyền thống trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho lực lượng Quân đội và Công an; thực hiện các hợp đồng mua, bán, cải tiến vũ khí, khí tài, trang bị cho lực lượng vũ trang. Đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các đối tác chiến lược và các nước lớn có vai trò quan trọng đối với phát triển và an ninh của đất nước, đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập vào thực chất. Chủ động tham gia các hoạt động hợp tác ở mức cao hơn, như: hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, diễn tập về an ninh phi truyền thống và các hoạt động khác. Cùng với đó, chú trọng xây dựng “thế trận lòng dân” trong điều kiện mới ở cấp độ cao hơn, rộng hơn. Đây là luận điểm quan trọng, cũng là yêu cầu đặt ra đối với việc kết hợp quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Thực chất xây dựng “thế trận lòng dân” là một nội dung quan trọng trong việc xây dựng nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân bền vững. Hiện nay, xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân bền vững không chỉ ở trong nước mà còn chú ý xây dựng “thế trận lòng dân” trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài (khoảng 4,5 triệu người) để khơi dậy, quy tụ và phát huy nhân tố chính trị - tinh thần của mọi tầng lớp nhân dân, dù sống nơi đâu trên trái đất này, trong một thế trận quốc phòng, an ninh chung. Đây là nét đặc sắc trong nghệ thuật đoàn kết dân tộc để sớm ngăn chặn những hành động phá hoại, mưu toan thôn tính, xâm lược từ bên ngoài. Tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ, là yêu cầu và biện pháp quan trọng tạo ra “thế trận lòng dân” vững chắc để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Quan điểm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa là sự thể hiện tầm nhìn chiến lược về quốc phòng, an ninh, đối ngoại trong thời kỳ mới. Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa là nhiệm vụ của toàn dân, của các ngành, các cấp, trong đó quốc phòng, an ninh, đối ngoại giữ vai trò trọng yếu nên cần phối hợp với nhau chặt chẽ hơn, sâu sát hơn và thống nhất cao hơn trong mọi hoạt động để bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

Thiếu tướng, PGS, TS. NGUYỄN HỒNG QUÂN, Viện Chiến lược Quốc phòng