Thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW, ngày 4-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, ngành Giáo dục và Đào tạo đang triển khai đồng bộ các nội dung, biện pháp, nhằm đổi mới, tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo, trong đó có công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên.

Những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị định của Đảng, Nhà nước về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh, triển khai thực hiện trong các cơ sở giáo dục, đào tạo bằng nhiều chủ trương, biện pháp sáng tạo, sát với chức năng, nhiệm vụ của Ngành và đạt được kết quả quan trọng. Bộ đã phối hợp với các bộ, ngành ở Trung ương tham mưu cho Chính phủ và ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, tạo hành lang pháp lý để thực hiện tốt công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên¹. Hệ thống các trung tâm, các khoa (bộ môn) giáo dục quốc phòng ở các trường đại học được quan tâm xây dựng, củng cố về mọi mặt. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên giáo dục quốc phòng và an ninh được đẩy mạnh. Nội dung, chương trình môn học từng bước được chuẩn hóa, phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên đi vào nền nếp, chất lượng, hiệu quả ngày càng được nâng lên. Hằng năm, có trên 90% học sinh, sinh viên được học tập môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh theo nội dung, chương trình quy định, kết quả cơ bản đáp ứng được yêu cầu đề ra. Qua đó, góp phần tích cực vào đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng toàn diện cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên vẫn còn những hạn chế, bất cập, cả trong chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Đội ngũ giáo viên, giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh còn thiếu, chất lượng có mặt còn hạn chế. Triển khai đầu tư xây dựng các trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh còn chậm so với tiến độ; hệ thống cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy đã được quan tâm đầu tư nhưng chưa đáp ứng yêu cầu môn học. Nhận thức của một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên, giảng viên, học sinh, sinh viên về giáo dục quốc phòng và an ninh chưa đầy đủ; việc dạy và học vẫn ảnh hưởng của tư duy, phương pháp cũ; cá biệt có biểu hiện hình thức, đối phó, xem nhẹ chất lượng, nhất là trong huấn luyện thực hành, dẫn đến chất lượng môn học còn hạn chế, v.v.

Hiện nay, xu thế hội nhập, đổi mới giáo dục, đào tạo đang diễn ra mạnh mẽ; công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc đặt ra yêu cầu cao, tiến hành trong điều kiện thuận lợi, nhưng có không ít khó khăn, thách thức. Các thế lực thù địch đẩy mạnh chống phá cách mạng Việt Nam bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình” với nhiều âm mưu, thủ đoạn thâm độc. Trong đó, học sinh, sinh viên là mục tiêu hàng đầu mà chúng hướng đến. Do vậy, đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo nói chung, giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên nói riêng là đòi hỏi tất yếu, cấp thiết. Thấm nhuần tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI), ngành Giáo dục và Đào tạo quyết tâm tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên. Để thực hiện được mục tiêu đó, Ngành đã và đang triển khai đồng bộ các giải pháp, tập trung vào những nội dung chủ yếu sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục đối với công tác giáo dục quốc phòng và an ninh. Theo đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo cơ quan quản lý giáo dục, đào tạo ở các địa phương, các cơ sở giáo dục, đào tạo trong cả nước tiếp tục quán triệt sâu sắc chỉ thị, nghị quyết, văn bản của Đảng, Nhà nước về giáo dục quốc phòng và an ninh; nắm vững phương hướng, quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 29-NQ/TW. Trên cơ sở đó, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với nhiệm vụ giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên; đẩy mạnh đổi mới tư duy về nhiệm vụ này và tiếp tục làm tốt việc quán triệt nhiệm vụ, xây dựng động cơ, trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, giảng viên, học sinh, sinh viên. Vụ Giáo dục quốc phòng tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong việc tham mưu, hướng dẫn, chỉ đạo công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên. Đặc biệt, nghiên cứu, tham mưu cho Bộ cụ thể hóa mục tiêu đổi mới giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên phù hợp với chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo và tình hình thực tiễn. Trên cơ sở kết quả công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên thời gian qua, cấp ủy, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục các cấp cần đề cao trách nhiệm, triển khai công tác này một cách đồng bộ, thống nhất, sát với đặc điểm, nhiệm vụ, chú trọng đổi mới toàn diện tất cả các khâu của quá trình giáo dục. Cùng với đó, cơ quan chức năng của Bộ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc tổ chức triển khai thực hiện, kịp thời uốn nắn, chấn chỉnh những hạn chế, bất cập, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên.

Hai là, đẩy mạnh chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh. Đây là một nội dung trọng tâm, biện pháp quan trọng để đổi mới giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên. Trước thực trạng đội ngũ giáo viên, giảng viên môn học này còn thiếu về số lượng, chất lượng có mặt còn hạn chế, Bộ tiếp tục chỉ đạo làm tốt việc quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, nhằm chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh ở các cấp học, ngành học. Theo đó, Bộ tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Đề án đào tạo giáo viên, giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh cho các trường trung học phổ thông, trung cấp chuyên nghiệp, trung cấp nghề, cao đẳng nghề và các cơ sở giáo dục đại học đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Bộ tiếp tục thực hiện đa dạng các hình thức đào tạo giáo viên giáo dục quốc phòng và an ninh, như: đào tạo cử nhân giáo dục quốc phòng và an ninh (thời gian 4 năm), kết hợp chiêu sinh, cử tuyển đào tạo giáo viên giáo dục quốc phòng và an ninh văn bằng 2 (thời gian 18 tháng và 24 tháng). Đồng thời, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan biệt phái trong giảng dạy và quản lý. Phấn đấu đến năm 2020, đáp ứng được 90% nhu cầu giáo viên và 70% nhu cầu giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh cho các trường trung học phổ thông, trung cấp chuyên nghiệp, trung cấp nghề, cao đẳng nghề và cơ sở giáo dục đại học. Thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Nội vụ xây dựng biểu biên chế, sớm trình Chính phủ ban hành nghị định về giáo viên, giảng viên cơ hữu giáo dục quốc phòng và an ninh trong hệ thống giáo dục quốc dân và bảo đảm các chế độ, chính sách cho đội ngũ giáo viên, giảng viên để họ yên tâm công tác, tâm huyết, gắn bó với công việc.

Ba là, tích cực rà soát, điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện nội dung, chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên; đổi mới phương pháp dạy học. Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo cơ quan chức năng chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan bám sát mục tiêu, yêu cầu môn học ở từng cấp học, trình độ đào tạo, nghiên cứu, điều chỉnh nội dung, chương trình, đảm bảo tính liên thông, phù hợp với ngành nghề đào tạo của sinh viên. Đồng thời cập nhật, đưa vào nội dung những vấn đề mới về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, nhất là những quan điểm, tư duy mới của Đảng về bảo vệ Tổ quốc. Hiện nay, chương trình chủ yếu đi sâu về kỹ thuật, chiến thuật chiến đấu bộ binh. Để phù hợp với điều kiện chiến tranh hiện đại, Bộ định hướng nghiên cứu xây dựng chương trình mới theo phân nhóm các chuyên ngành, lĩnh vực đào tạo, như: kỹ thuật, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn,... tương ứng với lĩnh vực, chuyên môn hoạt động của các quân chủng, binh chủng, binh chủng hợp thành trong Quân đội và phù hợp với sự phát triển của khoa học, nghệ thuật quân sự, tiến trình hiện đại hóa Quân đội nhân dân, Công an nhân dân trong tình hình mới. Đồng thời, quy định rõ nội dung, hình thức tổ chức thực hiện môn học từ bậc tiểu học đến đại học.

Cùng với đó, để tạo bước đột phá nâng cao chất lượng môn học giáo dục quốc phòng và an ninh, Bộ chỉ đạo các cơ sở giáo dục và đào tạo tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp giảng dạy; trong đó, tăng cường vận dụng phương pháp dạy học tích cực, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy; chú trọng kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết với thực hành; tăng cường hoạt động ngoại khóa, v.v. Qua đó, giúp học sinh, sinh viên trưởng thành toàn diện, có kỹ năng quân sự, an ninh cần thiết, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Bốn là, tăng cường huy động các nguồn lực bảo đảm cơ sở, vật chất, trang thiết bị dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên. Hiện nay, ngân sách bảo đảm cho công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên còn hạn hẹp, chưa tương xứng với vị trí của môn học và yêu cầu đòi hỏi. Vì vậy, để thiết thực đổi mới, nâng cao chất lượng công tác quan trọng này, toàn Ngành cần quản lý, sử dụng có hiệu quả nguồn ngân sách được phân bổ. Đồng thời, tích cực huy động các nguồn lực theo đúng quy định của pháp luật để đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa trang thiết bị dạy học, nhất là hệ thống phòng học chuyên dùng, thao trường, bãi tập,... đáp ứng yêu cầu đặc thù của môn học. Trên cơ sở Quyết định 1911/QĐ-TTg, ngày 18-10-2013 của Thủ tướng Chính phủ, thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Quốc phòng sớm ban hành thông tư quy định danh mục trang thiết bị dạy học môn giáo dục quốc phòng và an ninh của các trường trung học phổ thông, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học để triển khai thực hiện thống nhất. Cùng với đó, Bộ sớm hoàn thiện thủ tục trình Chính phủ phê duyệt, đầu tư kinh phí xây dựng các trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh theo Quyết định 161/QĐ-TTg, ngày 30-01-2015 của Thủ tướng Chính phủ,... tạo cơ sở cho thực hiện đổi mới công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên, cả trước mắt và những năm tiếp theo.

Để thực hiện tốt các giải pháp nêu trên, đòi hỏi sự quan tâm của toàn xã hội, trong đó ngành Giáo dục và Đào tạo là nòng cốt. Phát huy kết quả đã đạt được, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tăng cường chỉ đạo, đẩy mạnh đổi mới công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên, góp phần thiết thực đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thiếu tướng, TS, NGND. NGUYỄN THIỆN MINH, Vụ trưởng Vụ Giáo dục quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo

__________

1 - Trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 607/QĐ-TTg, ngày 24-4-2014 phê duyệt Đề án “Đào tạo giáo viên, giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh cho các trường trung học phổ thông, trung cấp, cao đẳng và các cơ sở giáo dục đại học đến năm 2020”; phối hợp cùng các bộ ban hành 03 thông tư liên tịch.