Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Việc giáo dục, rèn luyện thanh niên trở thành những người có ích đối với xã hội là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị; trong đó, xây dựng niềm tin cộng sản của thanh niên hiện nay là yếu tố quan trọng hàng đầu.

Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Nguyễn Đắc Vinh phát biểu tại Hội nghị “Nêu ý kiến và kiến nghị của nhân dân về nhân cách thanh niên - những giải pháp cơ bản, đồng bộ và kịp thời” do Trung ương Đoàn và MTTQ Việt Nam tổ chức, ngày 09-11-2013 (Nguồn: tuoitre.vn)

Nhận thức rõ tầm quan trọng của thanh niên trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn quan tâm, chăm lo giáo dục, rèn luyện, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của họ vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN. Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách, chiến lược phát triển, giáo dục, rèn luyện thanh niên toàn diện; tạo môi trường thuận lợi để họ được học tập, làm việc, cống hiến và hưởng thụ. Nhìn chung, đa số thanh niên ngày nay tích cực học tập, lao động, sống lành mạnh, tình nghĩa; luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, sẵn sàng nhận trách nhiệm trước Đảng, trước dân, đi đầu vào những việc khó, việc mới; không quản ngại gian khổ, hy sinh; ra sức phấn đấu thực hiện mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, đóng góp to lớn vào thành tựu đổi mới của đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh ưu điểm, một bộ phận không ít thanh niên chưa thực sự vững tin vào độc lập dân tộc và CNXH; giảm sút ý chí phấn đấu, vươn lên, ngại khó khăn, vất vả; sống thực dụng, ích kỷ, buông thả, thờ ơ, hành xử thô bạo, vi phạm pháp luật Nhà nước, coi nặng giá trị vật chất,... Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, có phần do một bộ phận thanh niên chưa được trải nghiệm nhiều trong cuộc sống, lại thiếu tu dưỡng, rèn luyện bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống; một phần khác là những tác động khách quan từ mặt trái của kinh tế thị trường, tệ quan liêu, tham nhũng và sự chống phá thông qua chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Trong khi đó, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đối với thế hệ trẻ chưa được các cấp, các ngành quan tâm đúng mức, hiệu quả chưa cao, v.v.

Niềm tin là thành phần quan trọng nhất của thế giới quan, chiếm vị trí trọng yếu trong hoạt động thực tiễn của mỗi người. Trên cơ sở sự hiểu biết, thông qua giáo dục, hoạt động thực tiễn mà niềm tin được hình thành, phát triển từ thấp đến cao và có sự đấu tranh về quan điểm, tạo nên sự bền vững của nhân cách. Niềm tin cộng sản của thanh niên là sự hòa quyện giữa nhận thức với tình cảm và ý chí, trở thành động lực tinh thần giúp thanh niên vượt qua mọi khó khăn, thử thách, ra sức phấn đấu theo con đường, mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH mà Đảng, Bác Hồ, nhân dân ta đã lựa chọn. Niềm tin cộng sản vững chắc sẽ là cơ sở giúp thanh niên xác định mục đích hành động chính xác, có quyết tâm cao và vững vàng trong mọi thử thách của cuộc sống. Tùy thuộc định hướng giá trị và lựa chọn lối sống, lẽ sống đúng hay sai mà tuổi trẻ có thể làm nên sự nghiệp, phát huy được tài năng và phẩm giá, đóng góp hữu ích cho dân tộc và xã hội; ngược lại, cũng có thể chệch hướng, lạc đường, thậm chí hư hỏng, tự đánh mất mình. Bởi vậy, giáo dục lý tưởng sống và trau dồi đạo đức, nhân cách nói chung, niềm tin cộng sản nói riêng cho thanh niên là vấn đề quan trọng hàng đầu, cần được đặc biệt quan tâm. Nhất là trong tình hình hiện nay, khi nước ta đang đẩy mạnh CNH,HĐH, phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, hội nhập quốc tế, bên cạnh những yếu tố lành mạnh tác động đến nhận thức, tư tưởng, tình cảm của thanh niên, vẫn còn những vấn đề chi phối, ảnh hưởng không tốt đến niềm tin của họ.

Để xây dựng niềm tin cộng sản cho thanh niên, Đảng, Nhà nước, mà trực tiếp là cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành, tổ chức, đoàn thể cần nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong việc giáo dục, rèn luyện thanh niên trở thành lớp người có ích cho xã hội. Đào tạo, bồi dưỡng thanh niên là sự chủ động chuẩn bị cho tương lai của dân tộc, như Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định, đây là một công việc vô cùng quan trọng và cần thiết. Mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với nguyện vọng, xu thế phát triển của dân tộc, thời đại, đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn. Thanh niên ngày nay có thấm nhuần, kiên định với mục tiêu này mới đảm bảo cho đất nước phát triển bền vững, thực sự mang lại ấm no, tự do, hạnh phúc cho nhân dân. Nói nước nhà thịnh hay suy phụ thuộc vào thanh niên; song, thực chất là phụ thuộc vào việc giáo dục, rèn luyện của lớp người đi trước, nhất là của tổ chức, đoàn thể đối với thanh niên. Chúng ta phải nghiêm túc thấy rằng, những hạn chế, lệch lạc trong lối sống của thanh niên hiện nay có một phần trách nhiệm rất lớn từ gia đình đến nhà trường và xã hội, chưa làm tốt công tác giáo dục, rèn luyện thanh niên. Do đó, cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành, tổ chức, đoàn thể phải tiếp tục quán triệt sâu sắc Nghị quyết 25-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH”, Nghị quyết Đại hội XI của Đảng; nâng cao nhận thức, trách nhiệm, thường xuyên làm tốt việc giáo dục, xây dựng niềm tin cộng sản, làm cho thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH, có đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng; có năng lực, tri thức, kỹ năng và tác phong công nghiệp trong lao động, trở thành những công dân tốt của đất nước.

Vấn đề không thể xem nhẹ hiện nay là phải nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng. Trên cơ sở đó, làm cho thế hệ trẻ thấm nhuần sâu sắc bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; nắm vững quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH. Quá trình giáo dục, làm cho thanh niên thấy được những giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lê-nin cần phải kế thừa, trung thành và vận dụng sáng tạo vào điều kiện cách mạng Việt Nam và những vấn đề đang được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, phát triển. Đồng thời, làm cho họ nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò, giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, để chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh thực sự trở thành kim chỉ nam cho nhận thức và hành động của thanh niên. Việc tuyên truyền, giáo dục phải được tiến hành thường xuyên, với nhiều hình thức sáng tạo, có tính thuyết phục cao; gắn giáo dục mục tiêu, lý tưởng với đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI). Trên cơ sở đó, xây dựng cho thanh niên có ước mơ, hoài bão lớn, lối sống trong sạch, lành mạnh; khắc phục những biểu hiện thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm với công việc, cộng đồng. Thời gian tới, trong các nhà trường, từ trung học phổ thông đến cao đẳng, đại học và dạy nghề, cần thực hiện cải cách mạnh mẽ, căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI và Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI). Bên cạnh việc chú trọng nền tảng tri thức, phát triển năng lực tư duy sáng tạo, tay nghề, cần chú trọng giáo dục, trau dồi niềm tin cộng sản cho học sinh, sinh viên, kết hợp dạy chữ với dạy người; làm cho thanh niên có nhu cầu học tập, ham học, ham làm, ham tiến bộ, ham làm việc lớn, ích quốc lợi dân chứ không ham làm quan to. Đó là chỉ dẫn định hướng giá trị thanh niên mà Hồ Chí Minh đã căn dặn. Trong giáo dục, phải chú ý bảo đảm lý luận gắn liền với thực tiễn, với sản xuất và đời sống xã hội; học phải đi đôi với hành theo phương châm và phong cách Hồ Chí Minh. Cần chú trọng thực hiện dân chủ hóa đời sống học đường, lấy người học là trung tâm và người dạy đóng vai trò chủ đạo; rèn trí thông minh, sáng tạo và hình thành năng lực độc lập, chủ động chứ không thụ động, ỷ lại; đồng thời, đòi hỏi thanh niên phải nâng cao lòng tự trọng, tự giáo dục, tự đào tạo thì mới có thể phát triển. Cùng với đó, phải xây dựng hệ giá trị và chuẩn mực của con người Việt Nam, phải nêu cao tính gương mẫu, thúc đẩy thanh niên noi theo.

Niềm tin cộng sản của thanh niên được biểu hiện tập trung ở lòng tin vào Đảng Cộng sản - Lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Thanh niên đi theo Đảng thì cũng mong muốn Đảng thực sự là tiên phong, mẫu mực. Do đó, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng, kiên quyết đẩy lùi những khuyết điểm, yếu kém của tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên sẽ là giải pháp thiết thực, tăng cường niềm tin cộng sản của thanh niên. Những kết quả bước đầu trong triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng vừa qua đã góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng; củng cố niềm tin của quần chúng nhân dân, của thanh niên đối với Đảng, với chế độ XHCN. Tuy nhiên, nhân dân và đặc biệt là thế hệ trẻ luôn đặt niềm tin vào Đảng ở việc thực hiện các nhóm giải pháp Nghị quyết đề ra một cách hiệu quả hơn nữa, nhất là việc khắc phục những hạn chế, khuyết điểm đã được chỉ ra sau kiểm điểm, tự phê bình và phê bình và việc kiên quyết xử lý nghiêm những cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng chậm chuyển biến. Cần thấy rằng, xây dựng niềm tin cộng sản không chỉ bằng giáo dục mà còn là vấn đề tổ chức thực tiễn xã hội. Do đó, Đảng, Nhà nước phải chăm lo phát triển kinh tế - xã hội, đẩy mạnh sản xuất, tạo ra nhiều việc làm cho lớp trẻ. Bởi không có việc làm, không lao động thì không có cơ sở cho sự hình thành niềm tin ở thanh niên. Đặc biệt, phải tích cực đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Nếu tham nhũng không được khắc phục thì đó là phản cảm lớn nhất làm xói mòn niềm tin ở thanh niên. Đây cũng là thách thức phải vượt qua để bảo vệ dân, bảo vệ Đảng và chế độ.

Xây dựng niềm tin cộng sản của thanh niên phải chú trọng đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong thanh niên. Thực tiễn cho thấy, tuyệt đại đa số thanh niên hiện nay luôn khát khao được sống, cống hiến theo mẫu hình nhân cách lớn mà họ ngưỡng mộ, như: Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp,... Vì vậy, các cấp, các ngành, các tổ chức cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để thanh niên nhận thức sâu sắc giá trị to lớn của tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; tổ chức, hướng cho họ học tập và làm theo bằng những nội dung cụ thể, thiết thực. Lẽ sống của thanh niên ngày nay là sống, làm việc theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, mà trước hết là học tập và làm theo tư tưởng, phương pháp, phong cách của Người. Đó là niềm tin khoa học đối với mục tiêu lý tưởng, độc lập dân tộc và CNXH; là việc thực hành đạo đức cách mạng: “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”; toàn tâm, toàn ý vì dân, vì nước, đấu tranh không khoan nhượng với chủ nghĩa cá nhân - giặc nội xâm nguy hiểm nhất. Đó cũng là dũng khí và bản lĩnh “giữ chủ nghĩa cho vững”, “ít lòng ham muốn về vật chất”, “không màng danh lợi”, “tuyệt đối đứng ngoài vòng danh lợi” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng. Thanh niên học tập và làm theo Bác về mục đích, động cơ, lẽ sống, nghị lực vượt qua khó khăn, thử thách; gắn bó với nhân dân, làm điều lợi cho dân, tránh điều hại tới dân, vì dân chứ không vì mình, thực hiện “dĩ công vi thượng” theo tấm gương Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp.

Xây dựng niềm tin cộng sản cho thanh niên có phần trách nhiệm rất lớn của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Với chức năng là trường học XHCN của thanh niên, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phải đổi mới tư duy, khắc phục bệnh giáo điều và chủ nghĩa kinh nghiệm, xây dựng phong cách và lối sống công nghiệp, hướng tới các giá trị của xã hội hiện đại văn minh; có nhiều mô hình, câu lạc bộ, hình thức hoạt động để thu hút đoàn viên, thanh niên tham gia; chủ động góp sức vào công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân. Đó là hoạt động tham chính đầy trách nhiệm của thanh niên, của tổ chức đoàn; thông qua đó, đoàn viên, thanh niên tự rèn luyện mình về ý thức và bản lĩnh chính trị, xây dựng niềm tin cộng sản vững chắc.

Niềm tin lý tưởng của thanh niên ngày nay phải là niềm tin cộng sản. Đó là kiên định, thực hiện cho được mục tiêu: “Độc lập dân tộc và CNXH”. Xây dựng niềm tin cộng sản cho thanh niên hiện nay là vấn đề quan trọng; là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị, nhằm bồi dưỡng họ trở thành những người “vừa hồng”, “vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới./.

GS, TS. HOÀNG CHÍ BẢO

Hội đồng Lý luận Trung ương