Gắn lý luận với thực tiễn là yêu cầu cơ bản đối với mọi cán bộ, nhất là chính ủy trung đoàn để thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ. Vấn đề này tuy dễ những không phải vậy và cũng đã được nghiên cứu ở một số đề tài khoa học. Dưới đây xin được trao đổi một số nội dung nhằm làm sáng tỏ thêm vấn đề.

Nghị quyết 51-NQ/TW của Bộ Chính trị (khoá IX) “Về việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam” xác định: chính ủy, chính trị viên là người chủ trì về chính trị, chịu trách nhiệm tr­ước cấp trên, cấp ủy cấp mình và trực tiếp chỉ đạo, tổ chức tiến hành toàn bộ hoạt động công tác đảng, công tác chính trị (CTĐ,CTCT) trong đơn vị; cùng người chỉ huy nghiên cứu, đề xuất với cấp ủy cùng cấp quyết định chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo mọi mặt công tác của đơn vị. Đồng thời, Nghị quyết còn chỉ rõ yêu cầu là chính ủy, chính trị viên phải có những phẩm chất cần thiết, trình độ lý luận, năng lực thực tiễn đáp ứng chức trách, nhiệm vụ theo cơ chế mới.

Trung đoàn là đơn vị cơ sở, nơi trực tiếp cụ thể hóa và đưa đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết của cấp ủy, tổ chức đảng, mệnh lệnh, chỉ thị của người chỉ huy, chính ủy, chính trị viên cấp trên vào hoạt động của đơn vị. Với vai trò chủ trì về chính trị, chính ủy trung đoàn (CUTĐ) chủ trì toàn bộ hoạt động xây dựng đơn vị về chính trị, tư tưởng và tổ chức; quán triệt, định hướng hoạt động của mọi tổ chức, cá nhân trong đơn vị để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao. Hoạt động của CUTĐ phải bảo đảm cho mọi cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, tích cực, chủ động trong công việc, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao; các tổ chức được xây dựng vững mạnh, có chất lượng chính trị cao, phát huy tốt chức năng, nhiệm vụ đối với mọi hoạt động của trung đoàn. Phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, uy tín, tư cách của CUTĐ có ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức, tư tưởng, tình cảm, ý chí của cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền. Hiện nay, nhìn chung đội nghũ cán bộ CUTĐ được đào tạo cơ bản, có trình độ lý luận về chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nắm vững phương pháp luận duy vật biện chứng; những vấn đề cơ bản về xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch thông qua chiến lược “Diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa” quân đội; chức năng, nhiệm vụ của đơn vị và yêu cầu, nội dung hoạt động CTĐ,CTCT trong các nhiệm vụ,… Đó là điều kiện thuận lợi để CUTĐ hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ trên cơ sở vận dụng sáng tạo những kiến thức đó vào thực tiễn hoạt động cụ thể ở trung đoàn, nhất là trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của CTĐ,CTCT, làm phong phú thêm những vấn đề do thực tiễn đặt ra; khắc phục những biểu hiện của chủ nghĩa kinh nghiệm, thiếu sức sáng tạo, lý luận suông, lời nói không đi đôi với việc làm, v.v.

Có thể thấy, thực tiễn hoạt động trong Quân đội luôn vận động, phát triển; yêu cầu xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị đặt ra ngày càng cao và toàn diện; những tác động chi phối đến nhận thức, tư tưởng của bộ đội luôn diễn ra phức tạp, khó lường. Điều đó, đặt ra cho công tác bồi dưỡng, trang bị hệ thống lý luận cơ bản cho đội ngũ CUTĐ là cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi để họ nắm bắt, vận dụng vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ, định hướng cho mọi hoạt động, giữ vững nguyên tắc, hạn chế những sai sót, bất cập. Với CUTĐ, trước yêu cầu mới phải có phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác và phong cách của người chính ủy; không ngừng nâng cao năng lực nhận thức, trình độ lý luận, kinh nghiệm thực tiễn, đáp ứng sự phát triển của tình hình, nhiệm vụ. Thực tế cho thấy, sau khi Nghị quyết 51-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 513-NQ/ĐUQSTW của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) ra đời, các cấp có thẩm quyền đã thường xuyên quan tâm chăm lo bồi dưỡng CUTĐ cả về lý luận và thực tiễn. Đặc biệt, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo các học viện, nhà trường quân đội, nhất là Học viện Chính trị và Trường Sĩ quan Chính trị đẩy mạnh đào tạo đội ngũ cán bộ chính trị, trọng tâm là chính ủy, chính trị viên, đáp ứng kịp thời yêu cầu về số lượng và chất lượng. Theo đó, CUTĐ được trang bị kiến thức, lý luận chính trị một cách cơ bản, hệ thống nhằm đảm bảo hoàn thành được chức trách, nhiệm vụ và nâng cao hiệu quả công việc. Cùng với đó, thông qua các đợt bồi dưỡng, tập huấn cán bộ chính trị hằng năm và kết hợp với tự nghiên cứu, học tập, nên trình độ lý luận, năng lực thực tiễn của CUTĐ ngày càng được nâng lên và khẳng định trong hoạt động. Đến nay, trình độ học vấn, khả năng hoàn thành nhiệm vụ của đội ngũ chính ủy, chính trị viên trong toàn quân, trong đó có CUTĐ có sự chuyển biến rõ rệt¹; việc vận dụng lý luận vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ theo Nghị quyết 51-NQ/TW, Nghị quyết 513-NQ/ĐUQSTW để giải quyết công việc và các mối quan hệ ngày càng sâu sắc. Nhờ đó, năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu của các tổ chức đảng có nhiều chuyển biến; hiệu quả CTĐ,CTCT được phát huy; hiệu lực của người chỉ huy được tăng cường; tính quyết đoán, khả năng xử lý vấn đề phức tạp của CUTĐ ngày càng tốt hơn; vai trò chủ trì về chính trị từng bước được khẳng định.

Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ, chất lượng xây dựng đội ngũ CUTĐ còn có mặt hạn chế. Vận dụng lý luận vào thực tiễn nói chung; việc thực hiện chức trách của một số CUTĐ nói riêng còn thụ động, thiếu quyết đoán. Khi xử lý những vấn đề mới do thực tiễn đặt ra; giải quyết mối quan hệ với người chỉ huy có lúc chưa đúng với chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn,... Những hạn chế trên, phần nào ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả hoạt động CTĐ,CTCT và do đó ảnh hưởng đến việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị của trung đoàn.

Từ thực tế đó, đặt ra yêu cầu phải chú trọng hơn nữa việc bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận, nắm bắt sự phát triển của tình hình thực tiễn để vận dụng có hiệu quả vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ của CUTĐ. Việc làm này phải được tiến hành thường xuyên, liên tục với những nội dung, biện pháp phù hợp; kết hợp chặt chẽ giữa sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy cấp trên trực tiếp và đảng ủy, chỉ huy trung đoàn với đề cao trách nhiệm của mỗi cá nhân. Xin nêu một số giải pháp cơ bản để cùng nghiên cứu, trao đổi:

Một là, cần làm rõ hơn những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến chức trách, nhiệm vụ của CUTĐ. Là người chủ trì về chính trị, chịu trách nhiệm chính về chất lượng chính trị của đơn vị, nên việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của CUTĐ liên quan trực tiếp đến các nội dung hoạt động CTĐ,CTCT trong các nhiệm vụ và các mặt công tác khác của đơn vị. Bởi vậy, CUTĐ cần được trang bị hệ thống kiến thức toàn diện, thiết thực, làm cơ sở để vận dụng vào thực tiễn công tác. Ngoài lý luận chung về chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về phương pháp luận duy vật biện chứng, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, CUTĐ cần nắm chắc những vấn đề cơ bản về công tác tư tưởng, công tác tổ chức, xây dựng Đảng, công tác cán bộ, quần chúng, thi đua, chính sách, dân vận,… Đồng thời, có sự hiểu biết sâu rộng về công tác quân sự, hậu cần, kỹ thuật; có tính đảng, tính nguyên tắc cao, sẵn sàng đảm nhiệm cương vị của người chỉ huy khi cần thiết. Những vấn đề này đã được nghiên cứu, tổng kết thông qua quá trình xây dựng, phát triển của Quân đội và được thể hiện cụ thể trong các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; hướng dẫn của Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị và các cơ quan chức năng trên từng mặt công tác. Việc nghiên cứu, nắm bắt được tinh thần cốt lõi của các chỉ thị, nghị quyết đó chính là đã trang bị cho CUTĐ những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến chức trách, nhiệm vụ và yêu cầu xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, lấy xây dựng về chính trị làm cơ sở. Vấn đề đặt ra là, phải giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa lý luận với thực tiễn, nhận thức với hành động sao cho hài hòa, thiết thực, đảm bảo vừa đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới, vừa phù hợp với sự phát triển của nhiệm vụ, khắc phục được những bất cập trong quá trình công tác.

Hai là, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CUTĐ. Để đội ngũ CUTĐ có trình độ lý luận cơ bản làm cơ sở cho hoạt động, công tác đào tạo, bồi dưỡng đóng vai trò rất quan trọng; nó không chỉ trang bị những kiến thức cơ bản, mà còn chỉ ra phương pháp luận cho việc vận dụng lý luận vào thực tiễn. Việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CUTĐ được tổ chức bằng nhiều hình thức, như: cử đi đào tạo, chuyển loại tại các học viện, nhà trường, trao đổi, rút kinh nghiệm, hội thao, hội thi, truyền thụ kinh nghiệm, cấp trên bồi dưỡng cấp dưới,... Trước hết, cấp ủy các cấp cần tổ chức học tập nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, của Quân ủy Trung ương theo quy định cho các đối tượng; qua đó, CUTĐ nắm được những nội dung cơ bản liên quan trực tiếp đến chức trách, nhiệm vụ, trang bị cho mình hệ thống kiến thức mới, toàn diện. Cấp có thẩm quyền cần nắm thực trạng đội ngũ CUTĐ cả về trình độ, năng lực, học vấn và khả năng phát triển của từng người; trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch (cả ngắn hạn và dài hạn), xác định nội dung, biện pháp, thời gian đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với từng đối tượng. Đồng thời, thực hiện tốt chế độ tập huấn, bồi dưỡng theo phân cấp, đặc biệt là trang bị những kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn về CTĐ,CTCT cho CUTĐ. Các học viện, nhà trường quân đội (nhất là Học viện Chính trị) cần chuẩn hóa đầu vào đào tạo cán bộ chính trị cấp trung đoàn làm cơ sở nâng cao chất lượng tuyển sinh; tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình, cập nhật những nội dung mới, phản ánh sinh động đời sống, sinh hoạt, hoạt động của bộ đội để nâng cao chất lượng đào tạo, theo hướng: gắn mô hình, mục tiêu đào tạo của nhà trường với thực tiễn công tác ở đơn vị, bảo đảm cho cán bộ ra trường không chỉ có trình độ lý luận, mà còn phải có năng lực vận dụng vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Ba là, phát huy vai trò tự học tập, nghiên cứu để nâng cao trình độ lý luận của đội ngũ CUTĐ. Để trở thành CUTĐ, cán bộ phải trải qua một quá trình phấn đấu, rèn luyện trên các cương vị công tác từ thấp đến cao theo hệ thống lãnh đạo, chỉ huy của Quân đội. Quá trình đó là sự kết hợp chặt chẽ giữa sự chăm lo giáo dục, rèn luyện của tổ chức với nỗ lực phấn đấu của bản thân. Trong đó, vai trò chủ quan của mỗi người có ý nghĩa quyết định. Với việc nâng cao trình độ lý luận và sự vận dụng lý luận vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ của CUTĐ cũng vậy, vai trò của cá nhân là yếu tố quan trọng nhất. CUTĐ phải nhận thức rõ vị trí, vai trò đối với xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, hạt nhân đoàn kết trong đảng bộ và đơn vị để đề ra kế hoạch tự học tập, nghiên cứu, nâng cao trình độ ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ. Sự vận dụng lý luận vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ phải trên cơ sở khách quan, toàn diện, bám sát đường lối, quan điểm của Đảng, Quân ủy Trung ương, Tổng cục Chính trị và sự phát triển của thực tiễn, tránh chủ quan, duy ý chí, thiếu cơ sở khoa học. Trên cơ sở yêu cầu chung, các cơ quan, đơn vị động viên, khuyến khích đội ngũ CUTĐ tự nghiên cứu, học tập, rèn luyện, học hỏi kinh nghiệm với tinh thần tự giác, cầu thị, ý chí quyết tâm cao; tích cực sâu sát cơ sở, nắm bắt hoạt động của bộ đội trên mọi lĩnh vực công tác, rút ra nhiều kinh nghiệm hay trong lãnh đạo, chỉ đạo. Mặt khác, phải thường xuyên giúp đỡ, tạo điều kiện để CUTĐ nâng cao trình độ lý luận và năng lực hoạt động thực tiễn, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; biểu dương, khuyến khích những người biết vượt lên mọi khó khăn, thử thách để khẳng định mình trong thực tiễn công tác; phê phán những biểu hiện thiếu cố gắng, bằng lòng với mình, ngại khó, ngại khổ, chất lượng công tác thấp, v.v.

Bốn là, phải làm tốt công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, làm cơ sở để CUTĐ tiếp thu, vận dụng vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ. Thực tiễn hoạt động của các đơn vị thường diễn ra hết sức sôi nổi, phong phú và mang tính đặc thù của môi trường quân sự. Việc nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, rút ra những kinh nghiệm trong công tác là một yêu cầu khách quan và cần thiết; qua đó, lấy lý luận để soi đường, định hướng hoạt động thực tiễn và lấy thực tiễn để bổ sung, làm phong phú thêm những vấn đề về lý luận. Trước hết, cần tập trung làm rõ những nội dung cơ bản của CTĐ,CTCT trong các nhiệm vụ; vai trò chủ trì về chính trị; sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội; nguyên tắc tổ chức, lãnh đạo của Đảng; công tác cán bộ và các mặt công tác khác liên quan đến chức trách, nhiệm vụ của CUTĐ. Trên cơ sở đó, CUTĐ lĩnh hội, vận dụng vào thực tiễn hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo; lấy vấn đề chung soi rọi vào từng nội dung cụ thể, bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau, qua đó, mang lại hiệu quả thiết thực; tránh biểu hiện tùy tiện, thiếu nguyên tắc, xa rời thực tiễn, v.v.

Một số giải pháp trên đây sẽ góp phần nâng cao năng lực vận dụng lý luận vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ và khả năng chỉ đạo hoạt động thực tiễn của CUTĐ; phát huy hiệu lực CTĐ,CTCT, thiết thực đưa Nghị quyết 51-NQ/TW của Bộ Chính trị (khoá IX) và Nghị quyết 513-NQ/ĐUQSTW của Quân ủy Trung ương vào cuộc sống, phát huy vai trò trong xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ.

Thượng tá, ThS. NGUYỄN THANH TÌNH
_____________________

1 - Trình độ học vấn của chính ủy, chính trị viên các cấp: Sau đại học chiếm 1,02%, đại học và cao đẳng chiếm 94,2%; hoàn thành nhiệm vụ: tốt 43,5%, khá 50,2%, trung bình 5,8%, v.v.