Bảo đảm công trình là một trong những nội dung quan trọng trong tác chiến nói chung, tác chiến phòng thủ tỉnh, thành phố nói riêng. Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra), công tác bảo đảm này sẽ gặp nhiều khó khăn, phức tạp. Vì thế, cần được quan tâm, nghiên cứu và triển khai một bước ngay từ thời bình.

Đặc điểm nổi bật của tác chiến phòng thủ tỉnh, thành phố (sau đây gọi tắt là tỉnh) là mang tính tổng hợp cao, do tỉnh tổ chức, với sự tham gia chủ yếu của lực lượng khu vực phòng thủ, lấy lực lượng vũ trang địa phương làm nòng cốt, được diễn ra ngay từ đầu và trong suốt quá trình chiến tranh. Do vậy, công tác bảo đảm các mặt cho hoạt động tác chiến rất lớn, trong đó bảo đảm công trình là rất quan trọng. Mục đích của nó là nhằm tạo lập thế trận phòng thủ vững chắc, bảo vệ lực lượng, phương tiện, nâng cao và duy trì sức chiến đấu liên tục, dài ngày của các lực lượng tham gia tác chiến; thực hành ngăn chặn, tiêu hao, làm chậm tốc độ tiến công của địch, phối hợp và tạo điều kiện lực lượng cơ động của cấp trên (chiến dịch) đánh bại địch tiến công, giữ vững địa bàn. Do khối lượng công trình phải bảo đảm lớn, yêu cầu kỹ thuật cao, tình huống xảy ra mau lẹ, ác liệt, liên tục, dài ngày,… đặt ra cho nhiệm vụ này nhiều khó khăn, phức tạp.  Trong khi đó, lực lượng bảo đảm công binh có hạn, lại tiến hành trong điều kiện địch sử dụng vũ khí, trang bị hiện đại, phổ biến là vũ khí công nghệ cao, có ưu thế về khả năng trinh sát, phát hiện mục tiêu, uy lực sát thương lớn, độ chính xác cao, tầm hoạt động rộng,… thì việc bảo toàn và phát huy ưu thế của các lực lượng, tác chiến dài ngày có ý nghĩa rất quan trọng. Vì vậy, nghiên cứu, vận dụng các nội dung, biện pháp nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ bảo đảm công trình cho hoạt động tác chiến phòng thủ tỉnh trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc là vấn đề đặt ra cấp thiết. Bài viết xin nêu một số giải pháp về bảo đảm công trình của loại hình tác chiến này để cùng nghiên cứu, trao đổi.

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền; sự phối hợp giữa các lực lượng đối với nhiệm vụ bảo đảm công trình. Trên cơ sở vận hành cơ chế chung đã được xác định, các tỉnh cần thông qua các hoạt động xây dựng, diễn tập khu vực phòng thủ các cấp để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo, điều hành hoạt động tác chiến phòng thủ, trong đó có nhiệm vụ bảo đảm công trình. Theo đó, về lãnh đạo, tỉnh ủy cần có nghị quyết chuyên đề về xây dựng và hoạt động của khu vực phòng thủ; trong đó, xác định rõ chủ trương, biện pháp xây dựng các công trình phòng thủ, làm cơ sở cho cấp ủy, chính quyền các cấp quán triệt và tổ chức thực hiện. Về điều hành, căn cứ vào nghị quyết của tỉnh ủy và trên cơ sở quyết tâm phòng thủ cơ bản đã được quân khu phê chuẩn, Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo cơ quan chức năng cụ thể hóa nhiệm vụ xây dựng công trình thành các kế hoạch ngắn hạn, dài hạn; đồng thời, ban hành các chỉ thị, hướng dẫn tổ chức thực hiện cũng như các quy định về thanh tra, kiểm tra, tạo sự tham gia, vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành, lực lượng và cả hệ thống chính trị.

Dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, sự quản lý, điều hành của chính quyền, cơ quan quân sự tỉnh phải phát huy vai trò làm tham mưu và là trung tâm phối hợp, hiệp đồng giữa các lực lượng, ngành, đoàn thể địa phương nhằm tạo sức mạnh tổng hợp trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo đảm công trình. Việc phối hợp này phải được thực hiện trong hai giai đoạn, chuẩn bị từ thời bình và chuẩn bị trực tiếp. Trong xây dựng từ thời bình, cơ quan công binh cần phối hợp chặt chẽ với các lực lượng trong việc điều tra, khảo sát nắm tình hình các mặt, xác định vị trí và lập thiết kế xây dựng, phương án thi công các hạng mục công trình, nhất là công trình trọng điểm, kiên cố, trên hướng phòng thủ chủ yếu, khu vực phòng thủ then chốt. Đối với khu vực đồng bằng, ven biển hoặc nơi có nhiều bưng, sình, chất đất yếu, phải phối hợp trưng dụng ý kiến chuyên gia, các nhà khoa học thuộc các bộ, ngành,… để có phương án xây dựng phù hợp. Trong chuẩn bị trực tiếp, nhất là khi chuyển địa phương từ thời bình sang thời chiến và trong thực hành tác chiến phòng thủ, đòi hỏi huy động tối đa các lực lượng tham gia, nên cần được tổ chức chặt chẽ, khoa học và hiệu quả. Theo đó, việc phối hợp các lực lượng bảo đảm công trình vừa phải thực hiện theo kế hoạch đã đề ra, vừa phải xử lý các tình huống đột xuất, như: tăng cường vật cản đánh địch đột nhập ở các khu vực trọng điểm, bảo đảm công trình cho các nhiệm vụ luồn sâu, đánh hiểm, tác chiến vòng ngoài, đánh địch đổ bộ đường không. Đây là những vấn đề rất phức tạp, nhưng đòi hỏi phải chính xác, khẩn trương, nên việc hiệp đồng chặt chẽ các lực lượng sẽ góp phần quan trọng để tác chiến phòng thủ tỉnh giành thắng lợi.

Hai là, tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức về bảo đảm công trình cho các cấp, ngành, lực lượng và toàn dân trên địa bàn. Mục đích của công tác này nhằm tạo sức mạnh tổng hợp của địa phương trong thực hiện nhiệm vụ bảo đảm công trình, góp phần tạo lập thế trận phòng thủ vững chắc, bảo toàn lực lượng, phương tiện chiến đấu, bảo đảm an toàn cho cơ quan lãnh đạo, điều hành, chỉ đạo tác chiến của địa phương và nhân dân trên địa bàn. Do khối lượng bảo đảm công trình rất lớn, lại được tiến hành một bước từ thời bình, trên các hướng, khu vực trọng điểm về kinh tế - xã hội, nên tác động không nhỏ tới các lĩnh vực của đời sống xã hội. Vì thế, cơ quan quân sự các cấp cần chủ động tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, làm cho hệ thống chính trị và toàn dân nhận thức đúng về âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, về nhiệm vụ quốc phòng - an ninh ở địa phương cùng vai trò, vị trí của hệ thống công trình trong tác chiến phòng thủ. Trong đó, làm cho mọi người hiểu rõ sự cần thiết phải xây dựng các công trình phòng thủ ngay từ thời bình; thấy rõ việc bảo đảm công trình của khu vực phòng thủ không chỉ dùng để chống chiến tranh xâm lược, mà còn đáp ứng yêu cầu phòng, chống, hạn chế thiên tai, thảm họa; và ở góc độ nào đó, còn tham gia phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Qua đó, làm cho các cấp, ngành, địa phương và toàn dân nêu cao cảnh giác, khắc phục thái độ mơ hồ, ảo tưởng; xác định rõ quyết tâm, trách nhiệm trong xây dựng khu vực phòng thủ, trong đó có nhiệm vụ bảo đảm công trình. Trên cơ sở đó nâng cao trách nhiệm của Đảng bộ, chính quyền, các tổ chức, đoàn thể, nhân dân trên địa bàn, nhất là lực lượng vũ trang địa phương trong việc bảo đảm công trình tác chiến của khu vực phòng thủ.

Tuy nhiên, trong cơ chế kinh tế thị trường hiện nay, việc xây dựng hệ thống công trình phòng thủ ngay từ thời bình sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến lợi ích của tập thể và cá nhân, thậm chí còn tác động tới sự tăng trưởng kinh tế của địa phương và ảnh hưởng tới đời sống của một bộ phận dân cư. Vì thế, công tác giáo dục, tuyên truyền phải làm cho mọi người, mọi tổ chức nhận thức đúng và giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa quyền lợi và trách nhiệm, giữa lợi ích trước mắt và lâu dài, giữa phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh; từ đó có sự điều chỉnh phù hợp, đặt lợi ích toàn cục, vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc lên trên. Quá trình giáo dục có thể vận dụng nhiều hình thức, biện pháp phong phú, phù hợp; chú trọng đẩy mạnh đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho các đối tượng trên địa bàn, nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp, ngành, địa phương, doanh nghiệp và giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên. Trong đó cần coi trọng các nội dung giáo dục liên quan đến xây dựng hệ thống công trình phòng thủ; cụ thể hóa, sát với điều kiện địa bàn và phong tục, tập quán của địa phương, cơ sở.

Ba là, coi trọng việc lập quy hoạch, kế hoạch xây dựng công trình phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Khác với các mặt công tác khác, bảo đảm công trình cho tác chiến phòng thủ tỉnh chịu sự tác động của nhiều yếu tố. Ngoài các yếu tố về địch, địa hình, khí hậu, thời tiết thì đặc điểm, điều kiện của địa phương có ảnh hưởng lớn đến tiến độ, chất lượng bảo đảm công trình cả trong thời bình và thời chiến. Vì thế, việc lập quy hoạch, kế hoạch xây dựng công trình phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên từng địa bàn, địa phương là vấn đề rất quan trọng. Để thực hiện tốt nội dung này, cơ quan quân sự tỉnh cùng các cơ quan liên quan phải trên cơ sở đánh giá tổng thể các mặt, như: tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng - an ninh,… của địa phương, kết hợp với kết quả khảo sát thực địa để lập quy hoạch cho phù hợp; trong đó, cần xác định rõ các vấn đề trọng tâm, trọng điểm, các nội dung xây dựng trước mắt, tiếp theo và trong mỗi nội dung lại chỉ rõ yêu cầu, chỉ tiêu, phương pháp và thời gian xây dựng, hoàn thành. Mặt khác, việc quy hoạch xây dựng công trình chủ yếu và trước hết là phục vụ cho tác chiến phòng thủ địa phương, nên phải bám sát ý định, quyết tâm, cách đánh của khu vực phòng thủ, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất ở từng nội dung, trên từng địa bàn tác chiến; đồng thời, cần tính đến yếu tố phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Đối với công trình phòng tránh, cần quy hoạch tổng thể các khu vực triển khai lực lượng cơ động chiến đấu, khu sơ tán của các cơ quan và nhân dân, các cơ sở sản xuất,… bảo đảm vững chắc, an toàn, bí mật. Với các công trình chiến đấu, phải căn cứ vào các phương án tổ chức bố trí, sử dụng lực lượng và địa hình cụ thể để quy hoạch xây dựng công sự trận địa cho bộ phận hỏa lực, lực lượng phòng ngự, cơ động tiến công, v.v. Riêng các điểm tựa, cụm điểm tựa của bộ đội địa phương và các chốt của dân quân tự vệ, khi quy hoạch, cần chú ý tận dụng, cải tạo địa hình tự nhiên để tạo thế liên kết chặt chẽ, hình thành thế liên hoàn, có chính diện, chiều sâu vững chắc nhưng không cản trở tiến trình phát triển kinh tế - xã hội. Đối với mạng đường cơ động, hệ thống cầu phà, bến vượt, cần tính toán sát nhu cầu thực tiễn để quy hoạch, xây dựng; trong đó có thể phân chia theo tính chất nhiệm vụ các loại đường để có kế hoạch đầu tư. Trước mắt, coi trọng việc quy hoạch, đầu tư xây dựng, nâng cấp các tuyến đường, cầu cống, bến vượt có tính lưỡng dụng cao, vừa phục vụ nhu cầu dân sinh, vừa đáp ứng nhu cầu quốc phòng - an ninh cả thời bình và thời chiến. Về lâu dài, cần chủ động quy hoạch các tuyến đường, cầu phà, bến vượt dự kiến mở mới cùng hệ thống vật cản, sở chỉ huy các cấp (được bảo vệ, quản lý chặt chẽ) và từng bước triển khai theo lộ trình, phù hợp với nguồn lực của địa phương, nhằm đáp ứng yêu cầu tác chiến phòng thủ trong mọi tình huống.

Trên cơ sở quy hoạch xây dựng công trình tổng thể, cơ quan quân sự tỉnh dự thảo kế hoạch công trình ngắn và dài hạn; trong đó, xác định rõ các nhiệm vụ, phân chia các bước thực hiện; đồng thời, xác định cụ thể các công trình xây dựng từ thời bình, các công trình được điều chỉnh, bổ xung xây dựng khi chiến tranh xảy ra. Kế hoạch này được cấp ủy, chính quyền địa phương thông qua; cơ quan quân sự cấp trên phê chuẩn, làm cơ sở pháp lý để các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện.

Thượng tá LÊ XUÂN TRƯỜNG và Thiếu tá NGUYỄN THÀNH ĐÔ, Trường Sĩ quan Công binh