Văn hóa giữ nước Việt Nam là kết tinh những giá trị truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm, giữ gìn giang sơn bờ cõi, nền độc lập dân tộc. Nó luôn hiện hữu và tiềm ẩn ở mỗi công dân, cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Vì vậy, cần tiếp tục phát huy giá trị truyền thống quý báu đó trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Là bộ phận cấu thành chỉnh thể văn hóa dân tộc, văn hóa giữ nước được hình thành, tích lũy và phát triển từ ngàn đời, hun đúc nên tâm hồn, khí phách, bản lĩnh, trí tuệ, tư tưởng và nghệ thuật quân sự độc đáo của người Việt Nam. Nó trực tiếp tác động đến nhận thức, tình cảm, ý chí, chuyển hóa thành hành động thực tiễn, tạo ra sức mạnh vật chất, tinh thần to lớn trong sự nghiệp bảo vệ non sông, bờ cõi và sự toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn phát huy giá trị truyền thống, sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, mà ở đó văn hóa giữ nước thẩm thấu vào tất cả các yếu tố, làm nên bản sắc, cốt cách riêng của người Việt Nam, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Phát huy vai trò của văn hóa giữ nước trong điều kiện mới là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân. Theo đó, cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

1. Quán triệt và thực hiện tốt đường lối của Đảng về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Phát huy vai trò của văn hóa giữ nước hiện nay nằm trong chỉnh thể xây dựng, phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; gắn xây dựng, phát triển văn hóa với phát triển các lĩnh vực đời sống xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Cùng với giữ gìn bản sắc dân tộc, chủ động hợp tác, giao lưu, quảng bá văn hóa Việt Nam với bạn bè quốc tế và tiếp nhận có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới để: “Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học,... là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc”¹. Đồng thời chú trọng gắn xây dựng, rèn luyện giá trị đạo đức mới, thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân với tích cực đấu tranh phê phán, ngăn chặn, đẩy lùi quan điểm sai trái, tiêu cực, cái xấu, cái ác, cái thấp hèn,… để tiếp tục phát triển nền văn hóa và con người Việt Nam, chống sự “xâm lăng” văn hóa từ bên ngoài, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc và đường lối cách mạng của Đảng trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng hiện nay.

Kế thừa giá trị truyền thống, xây dựng gia đình hạnh phúc, thực sự là nơi hình thành, nuôi dưỡng nhân cách và giáo dục nếp sống con người; nâng cao trình độ tri thức, văn hóa, truyền thống, bồi đắp lý tưởng, phẩm chất, nhân cách, lối sống cho thế hệ trẻ. Cùng với đó, cần thực hiện tốt Quy chế Dân chủ ở cơ sở, các cuộc vận động văn hóa, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, gắn xây dựng đời sống văn hóa với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đề cao trách nhiệm công dân đối với các vấn đề liên quan đến bảo tồn, gìn giữ và phát triển các giá trị văn hóa của dân tộc, từng bước thu hẹp khoảng cách hưởng thụ đời sống vật chất, tinh thần giữa các vùng, miền, các giai tầng xã hội, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng.

2. Tăng cường giáo dục, bồi đắp giá trị văn hóa giữ nước cho mọi tầng lớp nhân dân, nâng cao niềm tự hào, tự tôn dân tộc và ý thức trách nhiệm công dân đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Đây là vấn đề có ý nghĩa thiết thực, tác động trực tiếp đến nhận thức, tình cảm của mỗi cá nhân, cộng đồng đối với Tổ quốc. Trong quá trình giáo dục, phải bám sát và giữ vững định hướng của Đảng, phối hợp đồng bộ của các ngành, các cấp và các tầng lớp nhân dân; trong đó, cơ quan chủ trì công tác tư tưởng văn hóa của Đảng ở các cấp là nòng cốt; các lĩnh vực báo chí, truyền thông, văn học, nghệ thuật,… là lực lượng tiên phong; mỗi cá nhân, gia đình, nhà trường và tổ chức trong xã hội là nền tảng, bảo đảm những giá trị văn hóa nói chung, văn hóa giữ nước nói riêng thường xuyên được giáo dục, tuyên truyền ngay từ mỗi gia đình, dòng tộc, đến nhà trường và xã hội. Từ đó, làm cho tinh thần yêu nước, nhân nghĩa, thủy chung, gắn bó cộng đồng, ý thức tự lực tự cường, tự tôn dân tộc, tinh thần cần cù, anh dũng, sáng tạo,… luôn thấm sâu vào toàn bộ đời sống, hoạt động của mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng và toàn xã hội, chuyển hóa thành hành động thực tiễn, chung sức, đồng lòng để “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ vững chắc biên giới và chủ quyền biển, đảo, vùng trời của Tổ quốc”² trong mọi tình huống.

Cùng với đó, cần gắn giáo dục tình yêu gia đình, quê hương, đất nước với chủ nghĩa xã hội; phát huy dân chủ, bảo đảm đầy đủ quyền, lợi ích hợp pháp của nhân dân; đề cao tinh thần dân tộc, giá trị văn hóa truyền thống của mỗi người Việt Nam. Thông qua đó, nâng cao ý thức trách nhiệm công dân trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận chiến tranh nhân dân; biết phân tích, nhận rõ đúng, sai trước những sự kiện, tình huống, thông tin trái chiều,… kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, chủ động đấu tranh với những luận điệu tuyên truyền, cổ súy cho những hành vi phản văn hóa, suy thoái về đạo đức, lối sống trái với thuần phong, mỹ tục của dân tộc, truyền bá, gieo rắc các tư tưởng tư sản, v.v. Đồng thời, giáo dục tinh thần quốc tế vô sản, phát huy bản chất tốt đẹp của giai cấp công nhân, đoàn kết, tranh thủ sự giúp đỡ của nhân dân các dân tộc yêu chuộng hòa bình trên thế giới; tiếp thu giá trị văn hóa tiến bộ, làm phong phú bản sắc văn hóa và văn hóa giữ nước của dân tộc.

3. Thường xuyên củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tích cực kế thừa, phát triển sáng tạo giá trị văn hóa giữ nước. Tiếp tục quán triệt, thực hiện các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về đại đoàn kết toàn dân tộc, trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. “Lấy mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh làm điểm tương đồng”³ để phát huy mạnh mẽ mọi nguồn lực, tiềm năng sáng tạo của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giải quyết hài hòa mối quan hệ, lợi ích giữa các thành viên trong xã hội; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, đề cao tinh thần dân tộc, truyền thống yêu nước, nhân nghĩa, khoan dung và tôn trọng những giá trị văn hóa, phong tục, tập quán của đồng bào các dân tộc anh em không trái với lợi ích chung của quốc gia, dân tộc, tạo “động lực và nguồn lực to lớn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”⁴.

Chủ động phát hiện và giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh: giữa cái cũ và cái mới, giữa truyền thống và hiện đại, giữa cái đặc thù và cái phổ biến,... trong hội nhập, tiếp biến văn hóa; tạo điều kiện thuận lợi phát huy nguồn cảm hứng của mọi cá nhân, cộng đồng trong sáng tạo những giá trị hiện thực của văn hóa và văn hoá giữ nước dân tộc theo đúng định hướng của Đảng. Đồng thời, kế thừa giá trị truyền thống, tiếp thu những giá trị văn hóa tiên tiến, sáng tạo giá trị văn hóa mới, nhằm phát huy cao độ giá trị văn hóa dân tộc, văn hóa giữ nước và ngăn chặn hiệu quả sự “xâm lăng” của văn hóa phản tiến bộ len lỏi vào đời sống tinh thần nhân dân.

4. Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Vai trò của văn hóa giữ nước được biểu hiện và phát huy đầy đủ trong môi trường văn hóa chung của cả nước. Bởi thế, lãnh đạo các cấp, các ngành, các tổ chức, cơ quan, đơn vị và các địa phương cần cụ thể hóa đường lối văn hóa của Đảng, tiến hành đồng bộ các giải pháp phù hợp với thực tiễn để hướng dẫn, động viên mọi tầng lớp nhân dân tích cực tham gia có hiệu quả vào xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên phạm vi cả nước, trong đó có môi trường văn hóa quân sự. Xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh là điều kiện để phát huy vai trò văn hóa giữ nước trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Thực chất của xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh là tập trung hoàn thành tốt các nội dung, tiêu chí xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, làm cho giá trị văn hóa giữ nước luôn hiện hữu, dung dưỡng, nâng cao ý thức, trách nhiệm chính trị của mỗi quân nhân đối với Đảng, Tổ quốc và nhân dân; thúc đẩy họ ra sức học tập, rèn luyện về bản lĩnh chính trị, năng lực công tác, tinh thông kỹ thuật, chiến thuật, nghiệp vụ và trình độ làm chủ các loại vũ khí, khí tài được trang bị, góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội. Và, khi có môi trường văn hóa quân sự lành mạnh sẽ là điều kiện thuận lợi để mỗi cán bộ, chiến sĩ phát huy mọi tiềm năng, sở trường, cống hiến sức lực, trí tuệ và kế thừa, phát triển, sáng tạo những giá trị văn hóa giữ nước mới, phù hợp với quy luật vận động phát triển thực tiễn của Quân đội và xã hội.

Cùng với quán triệt, thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về duy trì nền nếp, chế độ xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật, mỗi cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần thực hiện có hiệu quả việc đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị ở đơn vị. Chú trọng giáo dục cho bộ đội nhận thức sâu sắc về chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, hệ giá trị văn hóa giữ nước, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, nhiệm vụ đơn vị, các thủ đoạn mới trong chiến lược “Diễn biến hòa bình”, âm mưu “phi chính hóa” Quân đội của các thế lực thù địch, v.v. Thường xuyên củng cố, phát huy hiệu lực, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị và hệ thống thiết chế văn hóa; từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội, để mỗi cơ quan, đơn vị thực sự là “gia đình thứ hai” của bộ đội. Đẩy mạnh phong trào Thi đua Quyết thắng gắn với thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, làm cho lòng yêu nước, các giá trị văn hóa giữ nước trong mỗi cán bộ, chiến sĩ ngày càng nhân lên, chuyển hóa thành hành động cách mạng trong thực tiễn, chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước, nhân dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng.

Thiếu tá LÊ HUY TUYNH, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng

_______________

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2016, tr. 126.

2 - Sđd, tr. 148.

3 - Sđd, tr. 158.

4 - Sđd, tr. 36.