Xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nói riêng luôn là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng. Trước yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, việc tìm các giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong Quân đội đủ phẩm chất, năng lực, có tâm, tầm, hoàn thành tốt nhiệm vụ theo chức trách được giao là vấn đề đặc biệt quan trọng.

Xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ của Quân đội và tính đặc thù của hoạt động quân sự, việc nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ quản lý, chỉ huy được tiến hành theo hình thức cơ bản là thông qua đào tạo, bồi dưỡng theo chức danh gắn với trình độ học vấn, nhằm đạt mục tiêu kép: không chỉ nâng cao kiến thức, năng lực tư duy mà còn rèn luyện năng lực thực hành; lý luận gắn liền với thực tiễn, công tác giáo dục - đào tạo trong các nhà trường Quân đội gắn liền với thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu ở đơn vị.

Thời gian qua, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong Quân đội theo phân cấp chức danh đã đạt được những kết quả quan trọng. Các nhà trường Quân đội đã thường xuyên coi trọng đổi mới và hoàn thiện nội dung, chương trình, tổ chức, phương pháp giáo dục, đào tạo; tích cực nghiên cứu, biên soạn tài liệu, giáo trình, bổ sung những vấn đề mới của khoa học, nghệ thuật quân sự hiện đại và thực tiễn đơn vị vào giảng dạy. Nhờ đó, chất lượng đội ngũ cán bộ các cấp được đào tạo, bồi dưỡng qua trường không ngừng được nâng lên; khả năng tư duy, trình độ quản lý, chỉ huy ở các cấp chức danh được khẳng định trong thực tiễn, mang tính đồng đều, vững chắc và phát triển lên cấp quản lý, chỉ huy cao hơn.

Tuy nhiên, trong từng hoạt động cụ thể, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo phân cấp chức danh vẫn còn nảy sinh những bất cập. Sự phân định ở một số chương trình, nội dung giảng dạy giữa các cấp học, bậc học đối với từng chức danh đào tạo có mặt chưa rõ, còn chồng chéo, chậm được khắc phục. Tính hệ thống, liên thông trong nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng giữa các cấp học, bậc học, các cơ sở đào tạo chưa cao, một số trường còn có biểu hiện đào tạo, bồi dưỡng khép kín, chưa có sự phối hợp, liên thông đồng bộ với các trường khác. Một bộ phận cán bộ quản lý, giảng viên ở một số nhà trường ít kinh nghiệm thực tiễn, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, v.v. Trước thực trạng đó, để nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo phân cấp chức danh trong Quân đội hiện nay, phạm vi bài viết này, tác giả xin trao đổi một số nội dung cơ bản sau:

Một là, tiếp tục chuẩn hóa chương trình, nội dung theo hướng hiện đại, sát với yêu cầu của từng phân cấp chức danh cán bộ. Đây là yếu tố rất quan trọng để tạo hành lang pháp lý trong công tác này; đồng thời, quy định việc lựa chọn hình thức, phương pháp phù hợp và quyết định chất lượng sản phẩm của quá trình đào tạo, bồi dưỡng ấy. Do đó, các nhà trường Quân đội phải quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, hướng dẫn của các cơ quan chức năng trong việc chuẩn hóa chương trình, nội dung đào tạo, bồi dưỡng; lựa chọn, sắp xếp các đơn vị kiến thức phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của từng phân cấp chức danh cán bộ. Đối với cấp phân đội, chương trình, nội dung phải vừa cơ bản, vừa cụ thể, làm nền tảng cho bậc học tiếp theo, giúp người học có khả năng hoàn thành nhiệm vụ theo chức trách đảm nhiệm ở cấp trung đội, đại đội, tiểu đoàn. Đối với cấp chiến thuật, chiến dịch, từ kiến thức cơ bản cần nâng cao tính ứng dụng, vận dụng kiến thức ấy vào thực tiễn; phát triển tư duy sáng tạo, nâng cao khả năng phát hiện và giải quyết vấn đề từ thực tiễn công tác lãnh đạo, quản lý, chỉ huy; đề xuất những chủ trương, biện pháp lãnh đạo sát đúng và hiệu quả ở cấp trung đoàn, sư đoàn. Đối với cấp chiến dịch, chiến lược, phải giúp cán bộ “có khả năng nghiên cứu, tham mưu đề xuất cho lãnh đạo, chỉ huy tổng kết, hoạch định chính sách ở tầm chiến lược”¹. Cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng ở cấp chiến dịch, chiến lược có khả năng phát hiện, dự báo, quyết sách những vấn đề lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng, không được sai sót. Những chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo của đội ngũ này vượt ra khỏi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng mà bao quát toàn diện các lĩnh vực về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Vì vậy, công tác đào tạo, bồi dưỡng phải thật sự tạo dựng cho họ có “phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”².

Hiện nay, với sự phát triển của khoa học và nghệ thuật quân sự, việc thiết kế chương trình, nội dung cho tất cả các nhóm, ngành đào tạo, bồi dưỡng, như: chỉ huy tham mưu, chính trị, hậu cần, kỹ thuật,… phải xuất phát từ đặc điểm tâm lý nhận thức của từng đối tượng, sự phát triển của vũ khí, trang bị, nhất là đối với các lực lượng, đơn vị tiến thẳng lên hiện đại; thường xuyên cập nhật, bám sát chức năng, nhiệm vụ Quân đội và thực tiễn từng loại hình đơn vị. Làm tốt việc này, sẽ giảm thiểu tình trạng vừa thừa, vừa thiếu trong nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở các nhà trường Quân đội hiện nay.

Hai là, tăng tính thống nhất giữa lý luận và thực tiễn trong đào tạo, bồi dưỡng theo phân cấp chức danh hiện nay. Yêu cầu đặt ra là, làm cho lý luận nhuần nhuyễn với thực tiễn, phù hợp với từng cấp chức danh đào tạo ở các nhà trường Quân đội. Đào tạo, bồi dưỡng ở cấp chức danh nào thì lý luận cần thống nhất với thực tiễn quản lý, chỉ huy ở cấp chức danh ấy. Cương vị chức trách, phạm vi tổ chức quản lý, chỉ huy đơn vị của cán bộ ở cấp nào thì lý luận, kinh nghiệm sẽ được trang bị tương xứng với cấp ấy và ngược lại. Có như vậy, quá trình đào tạo, bồi dưỡng mới có thể đạt được mục tiêu vừa trang bị tri thức chuyên sâu, vừa bồi dưỡng những kinh nghiệm trong lãnh đạo, quản lý cho đội ngũ cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng ở các cấp học, bậc học theo phân cấp chức danh. Đây là một biện pháp thiết thực để góp phần khắc phục sự trùng lặp về nội dung đang tồn tại hiện nay.

Để làm được điều đó, các nhà trường Quân đội phải gắn kết đồng bộ giữa công tác giáo dục - đào tạo với công tác nghiên cứu khoa học để chúng hỗ trợ cho nhau, cùng hướng tới hiệu quả là nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo phân cấp chức danh. Đồng thời, chú trọng đầu tư nguồn lực cho công tác nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, làm sâu sắc lý luận, nghệ thuật quân sự; khái quát bổ sung những cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả trong thực tiễn quản lý, lãnh đạo chỉ huy để minh chứng cho lý luận, lan tỏa những tri thức, kinh nghiệm quý cho đội ngũ cán bộ. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, đồng bộ, bảo đảm cho đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo phân cấp chức danh, nhất là đối với các ngành chỉ huy tham mưu, hậu cần, kỹ thuật.

Ba là, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giảng viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Đây là nội dung quan trọng, quyết định đến chất lượng giáo dục - đào tạo nói chung, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo phân cấp chức danh nói riêng. Để nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên, các nhà trường cần chủ động, nỗ lực trong công tác đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng nâng cao trình độ mọi mặt; làm tốt công tác luân chuyển cán bộ; có kế hoạch cụ thể và tạo điều kiện thuận lợi để cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên đi thực tế, dự nhiệm ở các đơn vị huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, lực lượng vũ trang địa phương. Thường xuyên tổ chức các đoàn khảo sát thực tế, học tập kinh nghiệm ở các loại hình đơn vị trong toàn quân. Các nhà trường, nhất là các trường đảm nhiệm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp chiến thuật, chiến dịch và chiến lược cần xây dựng chương trình, kế hoạch dài hạn để chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, giảng viên theo tiêu chí đồng bộ giữa chức danh và học vấn, giữa nâng cao trình độ, tri thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tiễn. Đồng thời, phát huy tính chủ động, tích cực của đội ngũ cán bộ, giảng viên trong đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy theo hướng lấy người học làm trung tâm; nêu cao tinh thần tự học, tự nghiên cứu lý luận, tích lũy kinh nghiệm trong thực tiễn công tác.

Bốn là, tăng cường phối hợp giữa các nhà trường, nhà trường với đơn vị trong nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Quân đội theo phân cấp chức danh. Đây là một yêu cầu bắt buộc trong đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Quân đội hiện nay. Về sự phối hợp giữa các nhà trường, trước hết cần nắm chắc tính hệ thống để bảo đảm tính thống nhất về nội dung, chương trình từ thấp đến cao và phải được tiến hành thường xuyên, bám sát mục tiêu, yêu cầu của mỗi cấp chức danh đào tạo. Các nhà trường cần nắm vững sự thống nhất và khác biệt về nội dung, phương pháp đào tạo theo phân cấp chức danh để có thêm căn cứ khoa học nhằm xác định nội dung, biện pháp phù hợp trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Cần phối hợp tốt lực lượng sư phạm giữa các nhà trường để hỗ trợ giới thiệu những chuyên đề có tính chuyên sâu về từng cấp chức danh để bồi dưỡng cho cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng theo phân cấp của từng nhà trường.

Về sự phối hợp giữa nhà trường với đơn vị, cần đổi mới phương thức, nội dung theo hướng thiết thực, hiệu quả hơn. Khi đào tạo ở mỗi cấp chức danh, cần xây dựng những chuyên đề chuyên sâu về tổng kết thực tiễn, kinh nghiệm ở đơn vị để làm cơ sở minh chứng cho lý luận ở mỗi cấp chức danh được đào tạo, bồi dưỡng. Các nhà trường nên tăng cường trao đổi với đơn vị, theo hướng mời cán bộ có nhiều kinh nghiệm, cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả trong quản lý, lãnh đạo chỉ huy ở mỗi cấp chức danh khác nhau để trao đổi, báo cáo chuyên đề kinh nghiệm cho học viên trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng theo phân cấp chức danh ở từng nhà trường. Tùy theo đối tượng đào tạo, bồi dưỡng để tổ chức tham quan, học tập trong và ngoài nước theo nội dung, mục tiêu yêu cầu học tập. Học viên cần đề cao tính tự giác trong học tập, nghiên cứu để thu hoạch những nội dung chuyên sâu theo chức danh đào tạo, bồi dưỡng. Cách làm này là thiết thực để người học nhận thức và giải quyết những tình huống thực tiễn theo cương vị, chức trách được giao.

Các nội dung, giải pháp trên là cơ sở để nghiên cứu, vận dụng trong các nhà trường Quân đội, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo phân cấp chức danh, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc ngày nay.

Đại tá, PGS, TS. LƯƠNG THANH HÂN, Học viện Chính trị
________________

1 - Nghị quyết 769 - NQ/QUTW, ngày 21-12-2012, của Quân ủy Trung ương “Về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo”.

2 - ĐCSVN - Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, H. 2018, tr. 57.