Tăng cường nguồn lực cho quốc phòng, an ninh là chủ trương chiến lược của Đảng, Nhà nước ta, nhằm nâng cao sức mạnh tổng hợp của quốc gia, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc cả trước mắt và lâu dài. Vì thế, đây là vấn đề cần được đẩy mạnh nghiên cứu, vận dụng phù hợp, hiệu quả trong thực tiễn.

Kế thừa kinh nghiệm, bài học về xây dựng nguồn lực động viên quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, nhằm huy động, phát huy sức mạnh tổng hợp đất nước, đối phó thắng lợi các cuộc chiến tranh xâm lược của kẻ thù có tiềm lực quân sự mạnh hơn ta nhiều lần của cha ông trong lịch sử vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, Đảng ta đã chú trọng lãnh đạo công tác xây dựng và huy động mọi nguồn lực đất nước tăng cường cho chiến tranh, cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.  Nhờ đó, hàng vạn thanh niên, hàng triệu tấn vũ khí, đạn, hàng hóa được huy động, khai thác, dự trữ, bảo đảm kịp thời cho các chiến trường và toàn dân đánh giặc. Cũng nhờ đó, lực lượng vũ trang nhân dân từng bước được xây dựng, không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, tác chiến với quy mô ngày càng phát triển, giành thắng lợi to lớn trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Ngày nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, tiềm lực quốc phòng, an ninh ngày càng được củng cố, an ninh chính trị được giữ vững; nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố được xây dựng ngày càng vững chắc; “thế trận lòng dân” được tăng cường. Nguồn lực động viên cho quốc phòng, an ninh được xây dựng ngày càng vững mạnh, toàn diện, đáp ứng yêucầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hệ thống pháp luật, các chiến lược, đề án về quân sự, quốc phòng, an ninh từng bước được hoàn thiện và triển khai thực hiện tương đối đồng bộ. Nhiệm vụ kết hợp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh được quan tâm thực hiện. Thế bố trí dân cư từng bước được điều chỉnh theo quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh. Công nghiệp quốc phòng, an ninh, nhất là các cơ sở động viên công nghiệp được đầu tư phát triển, sản xuất nhiều loại hàng hóa lưỡng dụng, thiết thực phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội trong thời bình và sẵn sàng chuyển sang hoạt động thời chiến.

Tuy nhiên, trong tổ chức chuẩn bị nguồn lực cho quốc phòng, an ninh, việc kết hợp giữa phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh trên một số lĩnh vực, địa bàn chưa thật chặt chẽ, hiệu quả; việc xây dựng tiềm lực, lực lượng, thế trận quốc phòng của một số ngành, địa phương chưa vững chắc. Đầu tư nguồn lực xây dựng khu vực phòng thủ chưa tương xứng với tiềm năng, tốc độ phát triển kinh tế; khả năng dự trữ và huy động các nguồn lực cho quốc phòng, an ninh có ngành, địa phương còn hạn chế; công tác bảo đảm an toàn, an ninh mạng chưa chặt chẽ.

Tình hình đó, đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục tăng cường sức mạnh tổng hợp quốc gia, chuẩn bị toàn diện các nguồn lực của đất nước,... bảo vệ vững chắc Tổ quốc, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Phạm vi bài viết tập trung trao đổi một số vấn đề về tăng cường nguồn lực cho quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, điều hành của Nhà nước đối với công tác xây dựng và huy động nguồn lực cho quốc phòng, an ninh. Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu, bảo đảm quá trình xây dựng và huy động nguồn lực cho quốc phòng, an ninh đúng định hướng, chặt chẽ, khoa học, hiệu quả và đạt mục đích đề ra. Theo đó, các cấp, ngành, địa phương tiếp tục quán triệt, thực hiện có hiệu quả quan điểm, đường lối quốc phòng, an ninh của Đảng, trọng tâm là chủ trương xây dựng tiềm lực quốc phòng, an ninh vững mạnh, huy động kịp thời cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Trên cơ sở đó, tập trung đổi mới, nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành xây dựng và huy động nguồn lực cho quốc phòng, an ninh; tăng cường hiệu lực lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy các cấp và hiệu quả quản lý, điều hành của hệ thống chính quyền, người đứng đầu các bộ, ngành Trung ương, địa phương, nhất là vai trò tham mưu nòng cốt của cơ quan quân sự, công an các cấp. Thực hiện tốt cơ chế lãnh đạo, quản lý, điều hành xây dựng, huy động các nguồn lực của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an. Đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nắm chắc nhiệm vụ xây dựng và huy động nguồn lực cho quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc. Xây dựng hệ thống tổ chức đảng, bộ máy chính quyền các cấp trong sạch, vững mạnh, đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; có sự phân công, phân định, gắn trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, người đứng đầu các bộ, ngành Trung ương, địa phương, lực lượng vũ trang với kết quả xây dựng và huy động nguồn lực cho quốc phòng, an ninh theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về công tác động viên quốc phòng, an ninh; tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán hoạt động xây dựng và huy động nguồn lực cho quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc.

2. Phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị và toàn dân trong xây dựng và huy động nguồn lực cho quốc phòng, an ninh. Nguồn lực tăng cường cho quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc, gồm: nhân lực, phương tiện, cơ sở vật chất, tài chính, khoa học công nghệ,... được chuẩn bị trong thời bình và sẵn sàng huy động cho nhiệm vụ quốc phòng, an ninh khi có chiến tranh. Đây là những vấn đề có tính chiến lược, liên quan đến các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội,.... đối ngoại, quyết định sức mạnh quốc phòng, an ninh đất nước; vì vậy, cần phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương, lực lượng vũ trang và cả hệ thống chính trị trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này. Trong đó, tập trung xây dựng mọi nguồn lực của nền kinh tế vững mạnh, trên cơ sở kết hợp chặt chẽ giữa kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc phòng, an ninh, đối ngoại và quốc phòng, an ninh, đối ngoại với kinh tế, văn hóa, xã hội trong từng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch cụ thể. Đồng thời, chú trọng xây dựng nguồn lực động viên bảo đảm nhu cầu quốc phòng năm đầu chiến tranh; xây dựng lực lượng dự bị động viên hùng hậu; sẵn sàng mở rộng lực lượng dân quân tự vệ; xây dựng các cơ sở động viên công nghiệp, cơ sở kinh tế - xã hội sẵn sàng chuyển sang phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Tuy nhiên, trong thực tiễn, không phải cứ muốn là có thể động viên cho quốc phòng, an ninh được ngay, mà cần tiến hành khảo sát khả năng động viên, xây dựng kế hoạch, phương án động viên của từng bộ, ngành Trung ương, địa phương chu đáo, chặt chẽ ngay từ thời bình; tổ chức huấn luyện, diễn tập phương án động viên, sẵn sàng huy động kịp thời, hiệu quả mọi nguồn lực, đáp ứng mọi nhu cầu quốc phòng, an ninh khi có tình huống xảy ra. Bên cạnh đó, phải phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân; nâng cao chất lượng giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho các đối tượng, nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể, doanh nghiệp,... từ Trung ương đến địa phương; tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho toàn dân về nhiệm vụ động viên quốc phòng, an ninh; qua đó, khơi dậy tinh thần tự giác cống hiến sức người, sức của cho nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

3. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách động viên quốc phòng, an ninh. Hiện nay, hệ thống văn bản pháp luật, cơ chế chính sách bảo đảm động viên quốc phòng, an ninh được Đảng, Nhà nước quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, ban hành khá đầy đủ và triển khai thực hiện tương đối hiệu quả. Tuy nhiên, một số quy định của pháp luật và chính sách động viên quốc phòng, an ninh còn chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn và yêu cầu của tiến trình hội nhập quốc tế; chưa phát huy hết tiềm năng, thế mạnh các lĩnh vực đời sống xã hội cho nhiệm vụ quốc phòng, an ninh; một số hoạt động động viên quốc phòng, an ninh chưa có quy định cụ thể của pháp luật, v.v. Vì vậy, cơ quan chức năng và các tổ chức liên quan cần tiếp tục nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, cơ quan có thẩm quyền hoàn thiện cơ chế, chính sách động viên quốc phòng, an ninh. Trong đó, tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng, an ninh; đầu tư cho xây dựng các nguồn lực động viên; Luật động viên công nghiệp; cơ chế phối hợp hoạt động giữa các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương, các tổ chức, doanh nghiệp trong động viên quốc phòng, an ninh; chính sách huy động các nguồn lực, nhất là chính sách huy động nhân lực trong các thành phần kinh tế có yếu tố nước ngoài phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Tiếp tục rà soát, đánh giá mức độ phù hợp của các văn bản pháp luật, tính khả thi của các chính sách hiện hành; tìm ra những nội dung còn thiếu, không phù hợp với thực tiễn hoạt động động viên quốc phòng, an ninh để bổ sung, hoàn thiện, phát triển theo hướng không chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt, mà phải bảo đảm cả lâu dài.

4. Tăng cường công tác huấn luyện, diễn tập, tổng kết hoạt động động viên quốc phòng, an ninh. Để thực hành động viên quốc phòng, an ninh hiệu quả, theo chúng tôi, các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp cần nắm chắc đặc điểm nhiệm vụ, nhất là yêu cầu, chỉ tiêu động viên quốc phòng, an ninh hằng năm của Chính phủ, bám sát hướng dẫn của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, v.v. Trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch, nội dung, chương trình huấn huyện, diễn tập động viên quốc phòng, an ninh, bảo đảm đồng bộ, chặt chẽ, khoa học. Trong đó, hết sức chú trọng việc nâng cao chất lượng huấn luyện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc, sát thực tế”; coi trọng huấn luyện sát với yêu cầu, nhiệm vụ động viên của từng bộ, ngành Trung ương, địa phương, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp; chú trọng huấn luyện phương án, kế hoạch động viên; huấn luyện lý luận cơ bản kết hợp bồi dưỡng kinh nghiệm truyền thống và luyện tập phương án. Trong diễn tập phải chuẩn bị chu đáo, toàn diện; lãnh đạo, điều hành, chỉ huy, chỉ đạo chặt chẽ, khoa học; nội dung diễn tập thiết thực, phù hợp với đặc điểm, khả năng, gắn với nhiệm vụ trong từng trạng thái, tình huống quốc phòng, an ninh và kế hoạch, phương án phòng thủ dân sự.

Sau mỗi đợt huấn luyện, diễn tập, tổ chức sơ kết, tổng kết, rút ra bài học kinh nghiệm, làm cơ sở huấn luyện bổ sung và nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập cho các đợt, năm, nhiệm kỳ tiếp theo; đồng thời, bổ sung, điều chỉnh các kế hoạch, phương án động viên quốc phòng, an ninh phù hợp với sự phát triển của nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

Đại tá, TS. LÊ ĐỨC TIẾN, Học viện Quốc phòng