Công tác đào tạo cán bộ Quân đội nói chung, đào tạo cán bộ trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu Lục quân nói riêng có vai trò hết sức quan trọng, bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, công tác này cần được nghiên cứu chuyên sâu và đề xuất những giải pháp khoa học, khắc phục hạn chế, bất cập, nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa Quân đội.

Nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của công tác đào tạo cán bộ trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu Lục quân đối với nhiệm vụ đào tạo cán bộ Quân đội, những năm gần đây, các trường sĩ quan lục quân đã thực hiện tốt quy trình các khâu, các bước của quá trình đào tạo, bảo đảm công tác đào tạo từng bước đi vào nền nếp, đạt nhiều kết quả quan trọng.

Để đảm bảo công tác đào tạo có hệ thống, thống nhất, chuyên sâu, các cơ quan quản lý, điều hành đào tạo được tổ chức phù hợp, đủ sức thực hiện tốt nhiệm vụ theo chức năng chuyên môn. Mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo từng bước chuẩn hóa và quản lý ngày càng chặt chẽ, khoa học, toàn diện (toàn khóa học, năm học, học kỳ, môn học, bài học) và đổi mới hướng tới mục tiêu xây dựng Quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”. Hình thức, phương pháp đào tạo, nhất là phương pháp dạy - học được đổi mới theo hướng tích cực, giảm thời gian lý thuyết, tăng thời gian thực hành. Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả, quản lý đầu ra được thực hiện chặt chẽ, đúng quy trình, đảm bảo khách quan, minh bạch, phản ánh đúng thực tế chất lượng đào tạo, đáp ứng khá tốt yêu cầu, nhiệm vụ thực tiễn ở đơn vị. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy - học được quan tâm, bảo đảm tương đối đầy đủ, phục vụ thiết thực nhiệm vụ đào tạo. Qua khảo sát, đội ngũ cán bộ sau khi tốt nghiệp phát huy tốt năng lực chỉ huy tham mưu lục quân, vận dụng khá hiệu quả kiến thức trong nhà trường vào thực tiễn quản lý, chỉ huy bộ đội, hoàn thành chức trách, nhiệm vụ theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo đặt ra.

Tuy nhiên, trong công tác tuyển sinh, các trường sĩ quan lục quân chưa xây dựng được chiến lược bài bản; chưa có nhiều giải pháp tuyên truyền, quảng bá, thu hút học viên đăng ký vào học ngành Chỉ huy tham mưu Lục quân. Trong quản lý mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo chuyên ngành hiện nay, mới chỉ tập trung trang bị khối lượng kiến thức cơ bản, chưa chú trọng tính toàn diện trong mục tiêu đào tạo, nhất là mục tiêu hình thành, phát triển tư duy, năng lực chỉ huy tham mưu cho học viên. Phương pháp giảng dạy ngành Chỉ huy tham mưu Lục quân vẫn nặng về thuyết trình, truyền thụ kiến thức một chiều, chưa đổi mới quyết liệt theo phương pháp dạy - học tích cực, v.v. Từ thực trạng trên, bài viết đề xuất một số giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng đào tạo trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu Lục quân, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc.

Một là, xây dựng khung năng lực cho học viên sĩ quan Chỉ huy tham mưu trình độ đại học theo chuẩn đầu ra. Hiện nay, trước sự phát triển của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, yêu cầu về năng lực của người sĩ quan Chỉ huy tham mưu Lục quân cấp phân đội ngày càng cao, nhất là yêu cầu tự động hóa chỉ huy và tiến trình hiện đại hóa Quân đội, đặt ra vấn đề cần hình thành, phát triển khung năng lực thực hành cho học viên sĩ quan trong quá trình đào tạo. Khung năng lực nghề nghiệp cho học viên sĩ quan là cơ sở lựa chọn nội dung đào tạo, xác định phương pháp, hình thức tổ chức đào tạo và cách thức kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo; cơ sở định hướng xây dựng, tổ chức thực hiện các kế hoạch đào tạo, đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn và nhu cầu học tập của người học. Vì vậy, các trường sĩ quan lục quân cần chỉ đạo cơ quan chức năng (khảo thí, đảm bảo chất lượng giáo dục, đào tạo,...) phối hợp tổ chức xây dựng khung năng lực nghề nghiệp của người sĩ quan Chỉ huy tham mưu Lục quân. Việc xây dựng khung năng lực phải căn cứ vào chủ trương đổi mới giáo dục và đào tạo của Đảng, Nhà nước, Quân đội; các văn bản pháp lý về quản lý chương trình đào tạo; đặc điểm hoạt động nghề nghiệp của người sĩ quan Chỉ huy tham mưu Lục quân trình độ đại học; tình hình thực tế của nhà trường và xu hướng phát triển của ngành đào tạo. Khung năng lực cần được nghiên cứu, xây dựng dựa trên 06 tiêu chí cốt lõi: phẩm chất chính trị; đạo đức, lối sống; kiến thức, năng lực chuyên môn; khả năng tự học, tự nghiên cứu; hoạt động thực tiễn quân sự, chính trị - xã hội và phát triển nghề nghiệp, bản thân. Trên cơ sở đó, các cơ quan, khoa, bộ môn tổ chức xây dựng chuẩn đầu ra các môn học và phối hợp với các đơn vị, hệ quản lý học viên tổ chức huấn luyện, đào tạo.

Hai là, đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo theo hướng phát triển tư duy, năng lực tổ chức chỉ huy của học viên. Chương trình, nội dung và phương pháp đào tạo là các yếu tố làm nên kết quả sản phẩm đầu ra, đáp ứng yêu cầu của các đơn vị trong toàn quân. Do vậy, các trường sĩ quan lục quân cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàn diện chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo theo Đề án “Đổi mới quy trình, chương trình đào tạo cán bộ các cấp trong Quân đội... trong tình hình mới” của Bộ Quốc phòng, nhằm giáo dục, đào tạo người học có phẩm chất, nhân cách, thái độ nghề nghiệp, kiến thức, kỹ năng cần thiết để sau khi tốt nghiệp ra trường không chỉ thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; xử lý linh hoạt, hiệu quả các tình huống đặt ra trong quá trình quản lý, chỉ huy đơn vị, mà còn sẵn sàng thích ứng với sự phát triển của tình hình nhiệm vụ. Để làm được điều đó, trước hết các trường sĩ quan lục quân phải rà soát, đánh giá lại chương trình, nội dung đào tạo và tổ chức điều chỉnh theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, coi trọng chuẩn đầu ra; tập trung bổ sung chương trình, nội dung hướng vào hình thành, phát triển năng lực chuẩn của người cán bộ Chỉ huy tham mưu Lục quân trên 03 phương diện: thái độ, kiến thức, kỹ năng; đồng thời, chú trọng trang bị kiến thức, kỹ năng tổ chức thực hiện nhiệm vụ theo cương vị, chức trách được phân công. Quá trình chỉ đạo xây dựng, điều chỉnh, bổ sung chương trình, nội dung phải quán triệt sâu sắc quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ đào tạo theo Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và bảo đảm yêu cầu: đồng bộ, kiên quyết, liên tục; tạo sự đồng thuận, thống nhất cao từ lãnh đạo, cơ quan quản lý, điều hành, khoa, hệ các trường sĩ quan lục quân đến Cục Nhà trường/Bộ Tổng Tham mưu, Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Cùng với đó, các trường sĩ quan cần tích cực đổi mới phương pháp dạy và học, bảo đảm phù hợp với chương trình, nội dung và đối tượng đào tạo. Theo đó, cùng với trang bị kiến thức, truyền thụ kinh nghiệm chiến đấu, kỹ năng làm việc, kỹ năng công tác, cần chú trọng bồi dưỡng kỹ năng sống cho học viên. Đồng thời, vận dụng sáng tạo, linh hoạt, hiệu quả phương pháp dạy - học tích cực, kiên quyết khắc phục lối truyền thụ một chiều; chuyển mạnh từ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực, tư duy, tăng cường trao đổi, thảo luận, tranh luận, phản biện, tương tác và thực hành tập bài,… biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng, chuyển đổi số trong hoạt động dạy - học, quản lý đào tạo.

Ba là, tăng cường phối hợp giữa cơ quan chức năng, khoa giáo viên và đơn vị; chú trọng xây dựng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục ngang tầm nhiệm vụ, tạo sức mạnh tổng hợp hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ đào tạo. Trong các học viện, nhà trường Quân đội nói chung, các trường sĩ quan lục quân nói riêng có nhiều cơ quan, khoa, hệ, đơn vị khác nhau, mỗi đầu mối thực hiện một chức năng, nhiệm vụ riêng, nhưng đều chung mục đích là hoàn thành nhiệm vụ giáo dục, đào tạo học viên sĩ quan Chỉ huy tham mưu Lục quân, trình độ đại học và một số đối tượng khác; trong đó, nòng cốt là cơ quan quản lý, điều hành, các khoa giáo viên và đơn vị quản lý học viên. Do vậy, để hoạt động quản lý, điều hành, thực hiện chương trình đào tạo được tiến hành chặt chẽ, thống nhất, đồng bộ, đúng kế hoạch, các nhà trường cần hoàn thiện hệ thống quy chế, quy định phối hợp thực hiện giữa các cơ quan, đơn vị liên quan; tạo cơ sở pháp lý, cơ chế thuận lợi triển khai hoạt động giáo dục, đào tạo, bảo đảm nhịp nhàng, ăn khớp. Trong đó, cần chú trọng phân định rõ chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp, từng bộ phận từ ban giám hiệu đến các cơ quan, khoa giáo viên, bộ môn, hệ và đơn vị quản lý học viên, tránh chồng chéo hoặc buông lỏng nội dung, phạm vi quản lý, đào tạo.

Cùng với đó, các nhà trường cần tập trung xây dựng, chuẩn hóa đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, trình độ chuyên môn, chức danh khoa học, phương pháp sư phạm, ngoại ngữ, công nghệ thông tin,… theo Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo… giai đoạn 2020 - 2030”. Đồng thời, chú trọng gắn công tác quy hoạch với đào tạo, luân chuyển, sử dụng cán bộ; thực hiện tốt các cơ chế, chính sách đãi ngộ, khuyến khích cán bộ, giảng viên tự học, tự nghiên cứu, nâng cao trình độ, kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.

Bốn là, đẩy mạnh hiện đại hóa trang bị, cơ sở vật chất và bảo đảm các điều kiện thuận lợi thực hiện nhiệm vụ đào tạo. Hiện tại, trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ nhiệm vụ đào tạo ở các trường sĩ quan lục quân tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, vấn đề bảo trì, bảo dưỡng và mua sắm trang thiết bị mới, bảo đảm đồng bộ, hiện đại vẫn luôn đặt ra đối với công tác đào tạo. Do vậy, các nhà trường cần tiếp tục đầu tư, nâng cấp, hiện đại hóa hệ thống cơ sở vật chất, thao trường, bãi tập và trang bị, phương tiện dạy học theo danh mục được Bộ Quốc phòng phê duyệt. Đẩy mạnh nghiên cứu, biên soạn giáo trình, tài liệu học tập, bảo đảm phù hợp với mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đào tạo và tình hình thực tế. Các cơ quan chức năng (bảo đảm vật chất, đào tạo,…) chủ động phối hợp tổ chức các hội đồng đánh giá hiện trạng trang thiết bị với các quy trình, tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng, làm cơ sở xây dựng kế hoạch bảo đảm đầy đủ, kịp thời, chất lượng các danh mục vật chất, trang bị theo quy định; đồng thời, tổ chức tập huấn, hướng dẫn khai thác, sử dụng; phân công lực lượng bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa, bảo đảm an toàn, tiết kiệm, sử dụng lâu dài.

Nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ trong Quân đội nói chung, chất lượng đào tạo cán bộ trình độ đại học ngành Chỉ huy tham mưu Lục quân theo hướng tiếp cận năng lực nói riêng là yêu cầu tất yếu để xây dựng nguồn cán bộ chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống.

Thiếu tướng, ThS. PHẠM QUỐC TUẤN, Phó Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân 1