Diễn tập chiến thuật là hình thức huấn luyện cao nhất, toàn diện, sát thực tế chiến đấu; có vai trò quan trọng trong việc nâng cao trình độ, khả năng cơ động, sẵn sàng chiến đấu của mỗi đơn vị. Nhận thức rõ điều đó, những năm qua, Sư đoàn 309, Quân đoàn 4 đã thực hiện nhiều biện pháp nâng cao chất lượng diễn tập chiến thuật. Vì vậy, công tác này đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đòi hỏi công tác diễn tập phải đổi mới cả về nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành. Trong đó, cần đặc biệt quan tâm đến việc đa dạng hóa đối tượng, hình thức diễn tập và việc ứng dụng công nghệ thông tin, v.v.

Triển khai đội hình

 1. Xác định đối tượng tác chiến trong các tưởng định diễn tập chiến thuật. Đây là vấn đề quan trọng, bởi với mỗi đối tượng tác chiến khác nhau thì tổ chức biên chế, vũ khí, trang bị, thủ đoạn tác chiến,… khác nhau, theo đó cách đánh của ta cũng phải cần được lựa chọn phù hợp. Các cuộc diễn tập chiến thuật vừa qua cho thấy, về cơ bản, chúng ta chỉ xác định một đối tượng tác chiến làm cơ sở để huấn luyện, diễn tập. Vì vậy, nội dung, phương pháp, hình thức tác chiến chỉ mới đáp ứng được đối tượng tác chiến đó. Tuy nhiên, xuất phát từ quan điểm, đường lối quốc phòng, an ninh và đối ngoại của Đảng, nhất là quan điểm về đối tác, đối tượng được xác định trong Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới và sự phát triển, biến động nhanh, khó lường của tình hình thực tiễn hiện nay thì vấn đề này (đối tượng tác chiến) liệu có còn phù hợp nữa không? Trong khi các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chống phá cách mạng nước ta bằng nhiều âm mưu, thủ đoạn mới; nhiều nước trong khu vực tăng cường hiện đại hóa vũ khí, trang bị kỹ thuật, v.v. Điều đó cần được nghiên cứu, cân nhắc thấu đáo để hiện thực hóa trong các tưởng định chiến thuật, bảo đảm yêu cầu cao nhất là bảo vệ vững chắc chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; đồng thời, không làm cản trở tới hội nhập, hợp tác. Hơn nữa, trong chiến tranh hiện đại, việc sẵn sàng đáp ứng ngay cho một đối tượng tác chiến chưa được chuẩn bị chu đáo sẽ là khó khăn rất lớn, nhất là trong giai đoạn đầu của chiến tranh. Vì vậy, việc xác định một hay nhiều đối tượng tác chiến, có đối tượng chủ yếu và các đối tượng tiếp theo là vấn đề rất quan trọng, nhằm đưa diễn tập sát với thực tế chiến đấu, đồng thời không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.

2. Từng bước đưa hình thức diễn tập đối kháng vào diễn tập chiến thuật. Trong diễn tập chiến thuật, diễn tập đối kháng (diễn tập có thực binh hai bên) đòi hỏi yêu cầu rất cao, khó thực hiện. Khi đó, lực lượng tham gia diễn tập được tổ chức thành hai bên, thực hiện nhiệm vụ đối kháng trên một khu vực tác chiến và ở cùng một thời điểm. Vì vậy, phải tổ chức hệ thống đạo diễn cả hai bên để điều hành, ra tình huống và thường áp dụng phương pháp "đạo theo diễn". Đồng thời, cùng một lúc huấn luyện cho cả hai lực lượng tham gia diễn tập với các hình thức chiến thuật đối kháng. Hình thức này góp phần bảo đảm cho cuộc diễn tập sát với thực tế chiến đấu; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của cả hai bên tham gia; nâng cao trình độ tổ chức chỉ huy, hiệp đồng và khả năng xử lý kịp thời các tình huống của bộ đội, nhất là chỉ huy các cấp cả trong công tác tổ chức chuẩn bị và thực hành chiến đấu. Mặc dù đây là hình thức diễn tập không mới, nhưng vì nhiều lý do nên chỉ mới thực hiện được ở các học viện, nhà trường và một số ít đơn vị (năm 2015 ở Sư đoàn 316, Quân khu 2). Để từng bước áp dụng vào thực tiễn, các học viện, nhà trường và cơ quan cấp trên cần tăng cường tập huấn, hướng dẫn, bồi dưỡng cho các đơn vị. Cùng với đó, các đơn vị, nhất là ở các đơn vị làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu phải nỗ lực, tích cực, chủ động nghiên cứu, học tập các nội dung liên quan để tổ chức hình thức diễn tập này. Trước mắt, có thể diễn tập trên bản đồ hoặc thực binh ở phân đội nhỏ.

3. Phối hợp chặt chẽ với lực lượng vũ trang địa phương trên địa bàn. Quán triệt và thực hiện quan điểm, đường lối quốc phòng toàn dân của Đảng, hiện nay, các tỉnh (thành phố) được xây dựng thành khu vực phòng thủ vững chắc. Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra), mọi hoạt động tác chiến của bộ đội chủ lực đều diễn ra trong thế trận chiến tranh nhân dân (được chuyển hóa từ thế trận quốc phòng toàn dân chuẩn bị trong thời bình). Trong đó, lực lượng vũ trang địa phương phối hợp hoạt động tác chiến cùng bộ đội chủ lực (nếu có) giữ vững khu vực phòng thủ, an ninh chính trị, dẹp bạo loạn, làm “trong sạch” địa bàn; chiến đấu tạo thế, nghi binh, lừa địch và đảm nhiệm một số mục tiêu, nhiệm vụ  khác. Vì vậy, nội dung diễn tập chiến thuật của Sư đoàn cần có sự tham gia và phối hợp chặt chẽ với lực lượng vũ trang địa phương trên địa bàn. Tuy nhiên, trong thực tiễn, nội dung này mới tổ chức trên bản đồ, mà còn ít có sự hiệp đồng cụ thể trên thực địa và có thực binh tham gia. Theo chúng tôi, có hai nguyên nhân khách quan: thứ nhất, lực lượng vũ trang địa phương đã được diễn tập trong khu vực phòng thủ do các quân khu chỉ đạo; thứ hai, liên quan nhiều đến công tác bảo đảm. Để giải quyết vấn đề này, về lâu dài cần phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ giữa quân đoàn, sư đoàn chủ lực với các quân khu và địa phương trên địa bàn. Cần tổ chức xây dựng kế hoạch luân phiên tham gia, nếu địa phương chưa diễn tập khu vực phòng thủ thì có thể tham gia vào diễn tập theo các đơn vị chủ lực trên địa bàn. Trước mắt, có thể chưa sử dụng thực binh trong khung diễn tập, thì nên tổ chức cho một bộ phận cán bộ quân sự địa phương có liên quan tham gia diễn tập theo phân cấp. Đây sẽ là cơ hội tốt để cán bộ quân sự địa phương được bồi dưỡng, củng cố kiến thức về quân sự, quốc phòng; đồng thời, các đơn vị chủ lực tích lũy được kinh nghiệm về công tác tổ chức hiệp đồng với lực lượng vũ trang địa phương trong khu vực tác chiến.

4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chú trọng xây dựng các tình huống sát thực tế chiến đấu trong điều kiện địch sử dụng vũ khí công nghệ cao. Diễn tập chiến thuật diễn ra trong thời gian ngắn, nhiều lực lượng tham gia, khối lượng vật chất bảo đảm lớn…; vì vậy, công tác chuẩn bị và thực hành diễn tập rất khó khăn, phức tạp. Để khắc phục khó khăn đó và nâng cao chất lượng, hiệu quả, rút ngắn thời gian diễn tập, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin. Đối với Sư đoàn 309, các cơ quan, đơn vị đã chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong soạn thảo các văn kiện diễn tập, giúp người chỉ huy và cơ quan tham mưu có nhiều thời gian hơn để theo dõi, điều hành diễn tập. Sư đoàn kết hợp với Ban Bản đồ của Quân đoàn mô phỏng các vấn đề huấn luyện trong từng giai đoạn diễn tập bằng hình ảnh, nhờ đó rút ngắn thời gian, nhưng vẫn bảo đảm đầy đủ nội dung, tính hệ thống để mọi thành phần tham gia diễn tập theo dõi và thực hiện. Tuy nhiên, dù đạt được một số kết quả nhất định, song thực tế việc ứng dụng công nghệ thông tin vẫn chưa rộng rãi, không tận dụng hết khả năng tiện ích của công nghệ thông tin, mà mới chỉ dừng lại ở việc tính toán các số liệu, soạn thảo văn kiện, các bảng kẻ, thuyết minh, chưa xem đây là một giải pháp quan trọng, phù hợp với xu thế chiến tranh hiện đại. Để khắc phục tình trạng này, theo chúng tôi, trước hết phải nâng cao trình độ công nghệ thông tin cho đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là đội ngũ cán bộ chủ trì. Bên cạnh đó, phải xây dựng được đội ngũ nhân viên chuyên môn giỏi về công nghệ thông tin và trang bị hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ về công nghệ thông tin. Mặt khác, các cơ quan chuyên môn cấp trên cần tích cực nghiên cứu, tích hợp thông tin, chuyển giao các phần mềm ứng dụng phục vụ cho tác chiến, như: địa lý quân sự, công tác tham mưu tác chiến, tính toán các chuyên ngành,… giúp cơ quan tham mưu và người chỉ huy có cơ sở khoa học để đánh giá tình hình, xây dựng kế hoạch, hạ quyết tâm chiến đấu nhanh chóng, chính xác để công nghệ thông tin thực sự phát huy hiệu quả, trở thành một thành phần không thể thiếu của sức mạnh quân sự.

Để giành thắng lợi trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra), phải chuẩn bị mọi mặt tốt nhất, trong đó phải đối phó hiệu quả với cuộc chiến tranh công nghệ cao. Vì vậy, trong diễn tập phải chú trọng xây dựng các tình huống sát với thực tế chiến đấu. Để làm tốt điều này, theo chúng tôi, cán bộ các cấp cần phải nghiên cứu kỹ, nắm chắc âm mưu, thủ đoạn, cách thức sử dụng vũ khí, trang bị kỹ thuật công nghệ cao của đối tượng tác chiến, nhất là qua các cuộc chiến tranh, xung đột vũ trang thời gian gần đây. Đồng thời, rất cần có sự chuẩn bị chu đáo cơ sở vật chất bảo đảm, để khi xây dựng tình huống tránh xu thế đơn giản, rập khuôn, bệnh thành tích; chỉ xây dựng những tình huống đơn vị mình có thể xử lý tốt mà ít đưa những nội dung “cần” phải đáp ứng trong thực tiễn vào diễn tập. Đối với những tình huống phức tạp, như: cơ động, tác chiến ban đêm, chống tác chiến điện tử,… phải được chuẩn bị kỹ ở bước luyện tập; chú ý hành động kỹ thuật, chiến thuật cá nhân và phân đội nhỏ. Từ đó mới khuyến khích, phát huy tư duy sáng tạo trong vận dụng xử lý tình huống, nhất là tính quyết đoán của người chỉ huy. Mặt khác, cấp trên cần nghiên cứu, sản xuất đưa vào sử dụng các trang bị, thiết bị mô phỏng, tạo giả hiện đại để nhanh chóng rút ngắn khoảng cách từ diễn tập đến thực tiễn.

5. Coi trọng công tác rút kinh nghiệm sau mỗi đợt diễn tập. Tiến hành rút kinh nghiệm kịp thời sau mỗi đợt diễn tập là một nội dung quan trọng trong quy trình diễn tập. Các đơn vị cần rút kinh nghiệm theo từng cấp, đánh giá cụ thể, tìm ra nguyên nhân mạnh, yếu, trên từng mặt, từng giai đoạn và toàn bộ cuộc diễn tập. Kiên quyết khắc phục tư tưởng chủ quan, hiện tượng trung bình chủ nghĩa, thiếu ý thức phấn đấu vươn lên và biểu hiện ngại khó, ngại khổ, hạ thấp yêu cầu hoặc bệnh thành tích trong diễn tập, v.v. Đồng thời, nêu cao trí tuệ tập thể, phát huy dân chủ, tạo sự đồng thuận cao trong lãnh đạo, chỉ huy, giữa cấp trên và cấp dưới, giữa cán bộ và chiến sĩ; kịp thời khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích cao trong diễn tập; nhất là việc biểu dương các quyết định, hành động, phương pháp xử lý tình huống táo bạo, sáng tạo, đạt hiệu quả cao. Qua đó, bổ sung vào các phương án tác chiến của đơn vị; tiếp tục chỉ đạo đổi mới phương pháp tổ chức diễn tập những năm tiếp theo. Có lẽ đây cũng là vấn đề quan tâm chung của nhiều đơn vị, nên cần được tiếp tục nghiên cứu, trao đổi rộng rãi, nhằm góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quan trọng này.

Đại tá VÕ TIẾN QUANG, Sư đoàn trưởng