Tiến công hỏa lực đường không đã trở thành phương thức tác chiến cơ bản trong chiến tranh xâm lược. Vì vậy, việc nghiên cứu giải pháp phòng tránh, đánh trả loại hình chiến tranh này trong chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc có ý nghĩa quan trọng, thiết thực.

Trong thời gian qua, các quân khu đã nghiên cứu, đưa nội dung phòng tránh, đánh trả địch tiến công hỏa lực (TCHL) đường không vào huấn luyện, diễn tập tác chiến phòng thủ quân khu và diễn tập khu vực phòng thủ (KVPT) tỉnh (thành phố). Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy giữa các địa phương còn chưa thống nhất, cả về nội dung, hình thức và thời điểm đưa các tình huống vào diễn tập,… Hơn nữa, nhận thức về phòng tránh, đánh trả; công tác tổ chức chuẩn bị trong thời bình của lực lượng vũ trang (LLVT) và nhân dân còn hạn chế. Vì thế, để công tác phòng tránh, đánh trả địch TCHL đường không đạt hiệu quả cao, theo chúng tôi, cần thực hiện tốt một số giải pháp chủ yếu sau đây:

Trước hết, tăng cường giáo dục, nâng cao ý thức, bản lĩnh chính trị, tinh thần và tâm lý cho LLVT và nhân dân trong phòng tránh, đánh trả địch TCHL đường không. Để thực hiện phòng tránh, đánh trả có hiệu quả, trước hết phải chuẩn bị tốt về mặt chính trị - tinh thần và tâm lý cho LLVT và các tầng lớp nhân dân, củng cố vững chắc niềm tin, xây dựng ý chí quyết tâm, sẵn sàng vượt qua gian khổ, ác liệt. Thực tế cho thấy, qua nghiên cứu các cuộc chiến tranh gần đây và liên hệ đối với ta đã xuất hiện hai khuynh hướng tư tưởng: một là, đa số tin tưởng vào cách đánh, khả năng và chiến thắng của ta; hai là, không ít người lo lắng, thậm chí hoang mang, dao động trước các đòn tiến công bằng hỏa lực đường không với ưu thế nổi trội của các loại vũ khí công nghệ cao (VKCNC). Do đó, việc tuyên truyền, giáo dục cho nhân dân, trước hết là LLVT nhận thức đầy đủ về loại hình chiến tranh này và khả năng đối phó của ta là rất quan trọng. Trong quá trình thực hiện, cần tuyên truyền, giáo dục về quan điểm, đường lối chính trị, quân sự của Đảng, giáo dục về nghệ thuật quân sự Việt Nam và phương thức, thủ đoạn TCHL đường không (cả điểm mạnh, yếu) của địch,… Qua đó, xây dựng tâm thế vững vàng, niềm tin chiến thắng cho toàn dân và LLVT đối với phương thức tác chiến này của địch, từ đó làm cơ sở để thực hiện các biện pháp phòng tránh, đánh trả có hiệu quả.

Hai là, chủ động xây dựng, củng cố và hoàn thiện các công trình phòng tránh. Đây là yếu tố quan trọng để nâng cao khả năng phòng tránh, bảo vệ lực lượng, phương tiện, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do địch gây ra. Trong điều kiện nguồn lực có hạn, cần kết hợp chặt chẽ giữa các biện pháp truyền thống và hiện đại, tận dụng và phát huy hiệu quả các yếu tố tự nhiên và nhân tạo. Theo đó, các địa phương cần đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X) và Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ về xây dựng KVPT, từng bước tổ chức quy hoạch, xây dựng các công trình phòng tránh ngay từ thời bình, trên cơ sở kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế; chú trọng củng cố, cải tạo các hang động, địa đạo và công trình ngầm đã có, phục vụ cho sơ tán, cất giấu lực lượng, phương tiện. Đặc biệt, cần có tư duy mới và kế hoạch, quy hoạch tổng thể về phòng thủ dân sự, kết hợp xây dựng cơ sở hạ tầng với tăng cường khả năng phòng thủ. Các thành phố, các khu công nghiệp tập trung khi xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình cao tầng cần chú ý xây dựng các tầng hầm làm kho dự trữ vật liệu, phương tiện, bãi đậu xe và có thể nhanh chóng cải tạo làm hầm trú ẩn, phòng tránh cho nhân dân và LLVT khi bị địch không kích. Mặt khác, cần nghiên cứu, khảo sát, lập hồ sơ dự kiến xây dựng các hầm, hố cá nhân, khi có dấu hiệu chiến tranh, đảm bảo trong thời gian ngắn nhất có thể triển khai đầy đủ nơi ẩn nấp cho các lực lượng tại chỗ và lực lượng sơ tán từ nơi khác đến. Những thành phố lớn cần nghiên cứu xây dựng hệ thống tàu điện ngầm, vừa để giải quyết bài toán về giao thông, vừa là đường cơ động lực lượng, kịp thời xử trí các tình huống khi bị địch TCHL.

Một trong những biện pháp phòng tránh có hiệu quả là chuẩn bị tốt những nơi sơ tán đối với các cơ quan, đơn vị sản xuất, kinh doanh và một bộ phận nhân dân khỏi khu vực trọng điểm đánh phá của địch nhằm giảm tổn thất, thiệt hại về người cũng như phương tiện, nhanh chóng ổn định mọi hoạt động, thích nghi với điều kiện thời chiến. Trong chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc không đặt ra vấn đề sơ tán nhân dân một cách phổ biến, mà phương châm chủ yếu là bám đất, bám địa bàn, vừa sản xuất, vừa chiến đấu. Vì vậy, các địa phương phải quy hoạch khu vực dự kiến sơ tán phù hợp với kế hoạch, phương án phòng thủ và chủ động chuẩn bị mọi điều kiện, đảm bảo an toàn cho phòng tránh. Riêng các đơn vị LLVT, ngoài việc chọn nơi trú quân có điều kiện để bố trí lực lượng, phương tiện sẵn sàng cơ động đi các hướng làm nhiệm vụ, nên dự kiến và chuẩn bị sẵn vị trí cho từng phân đội, từng xe pháo, khí tài cụ thể để khi có tình huống kịp thời cơ động triển khai và có đầy đủ các loại hầm, hố, công trình phòng tránh. Những khu vực này được xây dựng, cải tạo, phát triển dưới dạng các công trình phục vụ nhu cầu dân sinh, được giữ bí mật nghiêm ngặt và ngụy trang, nghi binh kín đáo.

Ba là, tăng cường các biện pháp ngụy trang, nghi binh nâng cao khả năng che giấu, bảo vệ lực lượng, phương tiện. Trinh sát phát hiện và giám sát mục tiêu là một trong những mắt xích quan trọng nhất trong TCHL đường không bằng VKCNC của địch. Vì vậy, ngụy trang, nghi binh chống địch trinh sát phát hiện là biện pháp xuyên suốt không những che giấu được lực lượng, phương tiện, giảm thiệt hại mà còn tạo được bất ngờ, giành thế chủ động khi đánh trả địch. Để đạt hiệu quả, chúng ta cần chú trọng nghiên cứu, bám sát các khả năng và thủ đoạn trinh sát của địch. Trước khả năng phát hiện của các kỹ thuật trinh sát hiện đại của địch, chúng ta cần tiến hành tổng thể các biện pháp ngụy trang, nghi binh; kết hợp truyền thống, thô sơ với hiện đại; trong đó, triệt để tận dụng điều kiện tự nhiên để che giấu mục tiêu. Mặt khác, cần quan tâm thích đáng đến việc đầu tư nghiên cứu khai thác, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ, chế tạo các thiết bị, phương tiện ngụy trang, nghi binh hiện đại để nghi binh, lừa địch, làm sai lệch kết quả trinh sát, vô hiệu hóa các đòn TCHL của địch, nhất là đối với các mục tiêu quan trọng. Để thực hiện tốt ngụy trang, nghi binh trong điều kiện địch có khả năng trinh sát, phát hiện hiện đại bằng nhiều phương tiện, thủ đoạn, đòi hỏi chúng ta phải xây dựng kế hoạch tổng thể, chỉ huy tập trung, chặt chẽ, khoa học, triển khai đồng bộ, thống nhất, v.v.

Bốn là, nâng cao khả năng cơ động, linh hoạt di chuyển, dịch chuyển phòng tránh. Đây là biện pháp phòng tránh chủ động khá hiệu quả. VKCNC của địch tuy có những ưu điểm vượt trội so với vũ khí thông thường, nhưng cũng có không ít những hạn chế mà ta có thể khai thác làm giảm đáng kể khả năng uy lực của nó. Độ chính xác cao là một điểm mạnh của VKCNC, nhưng nếu thực hiện tốt việc di chuyển, dịch chuyển thì có thể hạn chế được thương vong, bảo toàn được lực lượng. VKCNC đều phải sử dụng hệ thống dẫn đường từ vị trí xuất phát đến mục tiêu (có thể do các vệ tinh, máy bay hướng dẫn hoặc được lập trình và cài đặt sẵn,…), nên khi có những thay đổi tham số lập trình sẽ mất chính xác, chẳng hạn có thể thay đổi vị trí, kiểu dáng, màu sắc của mục tiêu. Mặt khác, thời gian chuẩn bị xác định vị trí mục tiêu, lập trình và cài đặt các thông số về mục tiêu là khá dài (như đối với tên lửa hành trình là 08 giờ). Do vậy, khi ta tổ chức cơ động, hoặc thay đổi kiểu dáng mục tiêu phù hợp sẽ có thể tránh được đòn TCHL đường không của địch. Quá trình cơ động phải được tổ chức chặt chẽ, thống nhất theo một kế hoạch chung và gắn chặt với thế trận chiến tranh nhân dân trong KVPT địa phương. Khi thực hành cơ động phải căn cứ vào tình hình cụ thể về địch (hướng, quy mô, đường bay, thủ đoạn đánh phá của máy bay, tên lửa) và địa hình trong khu vực để xác định thời điểm di chuyển trận địa, vị trí trú quân cho thích hợp. Quá trình tổ chức di chuyển, những đơn vị ở phía trước và phía sau trên các hướng (khu vực) tiến công của địch, ở các vị trí di chuyển đến đều phải được tổ chức ngụy trang, bảo đảm công sự, hầm ẩn nấp cho người và phương tiện; di chuyển liên tục không theo quy luật.

Năm là, chủ động tổ chức đánh trả có hiệu quả các phương tiện TCHL đường không của địch. Phòng tránh và đánh trả là hai hoạt động có mối quan hệ tác động hỗ trợ lẫn nhau. Phòng tránh tốt mới giữ gìn, bảo toàn được lực lượng ta để tiêu diệt địch. Và có đánh trả địch hiệu quả mới tạo điều kiện để phòng tránh an toàn, củng cố niềm tin, góp phần đánh bại TCHL đường không của địch. Đánh trả có hiệu quả là vấn đề cốt lõi, là mục tiêu của chuỗi “phòng tránh - đánh trả”; đồng thời, cũng là biện pháp tích cực, chủ động nhất để bảo vệ các mục tiêu đảm nhiệm. Để chủ động đánh trả có hiệu quả, cần tổ chức hệ thống hỏa lực phòng không (HLPK) rộng khắp, hoàn chỉnh ở từng khu vực theo một kế hoạch chung, thống nhất trong phạm vi toàn quân khu. Trên địa bàn mỗi quân khu hiện có các đơn vị phòng không thường trực sẵn sàng chiến đấu được bố trí theo kế hoạch phòng thủ. Vì thế, cơ quan phòng không quân khu cần phát huy vai trò là đầu mối chủ trì, lập kế hoạch HLPK trên địa bàn, tiến hành phân chia, phân loại các khu vực, mục tiêu và các khu vực mục tiêu chủ yếu phải bảo vệ, lập thành hệ thống và thế trận HLPK của quân khu. Quan tâm nghiên cứu tổ chức các khu vực phòng không, điểm phòng không lớn nhỏ khác nhau tạo thành hệ thống HLPK hoàn chỉnh, có khả năng hỗ trợ lẫn nhau thực hiện đánh trả địch rộng khắp, từ xa đến gần, ở các độ cao, các hướng khác nhau. Trên cơ sở đó, hình thành thế trận đánh trả TCHL đường không của địch hiểm, chắc, có chiều sâu, cơ động linh hoạt gắn với thế trận KVPT địa phương.

Do điều kiện trang bị, vũ khí phòng không của ta còn hạn chế, trong khi vừa đánh trả địch, vừa phải thực hiện các biện pháp phòng tránh bảo toàn lực lượng nên chúng ta phải phát huy sức mạnh tổng hợp của lực lượng phòng không (LLPK) ba thứ quân và hiệp đồng chặt chẽ với LLPK quốc gia và lực lượng không quân; vận dụng linh hoạt các hình thức tác chiến, phương pháp chiến đấu, như: chốt bảo vệ mục tiêu, cơ động phục kích đón lõng, kết hợp vừa phòng tránh, vừa đánh trả,… Đồng thời, phải nghiên cứu, xác định các khu vực, mục tiêu bảo vệ trọng điểm, khu vực, hướng đánh trả chủ yếu để tập trung LLPK hợp lý. Các tổ bộ binh, các LLPK địa phương và dân quân tự vệ chủ yếu bố trí tại chỗ và tổ chức thành cụm bắn máy bay bay thấp, tên lửa hành trình. Tích cực tổ chức các trận địa phục kích đón lõng, tạo thành lưới lửa phòng không tầm thấp dày đặc, nhất là trên các hướng chính, các hướng dự kiến địch đổ bộ đường không. Đối với LLPK của quân khu được phân công bảo vệ các mục tiêu cố định, phải có kế hoạch hiệp đồng chặt chẽ với các LLPK trên địa bàn; tổ chức thành từng khu vực phòng không mạnh, có chiều sâu, có thể đánh địch từ xa tới gần, tiêu diệt được địch, bảo vệ vững chắc mục tiêu được phân công. Quá trình đánh trả phải thường xuyên tổ chức cơ động, di chuyển, thay đổi vị trí trận địa trong cự ly hợp lý, bảo đảm “hỏa khí phân tán, hỏa lực tập trung”, tránh bị địch đánh phá, bảo toàn được lực lượng, đánh được lâu dài.

Thiếu tướng, TS. TỪ NGỌC LƯƠNG, Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân 2