Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra), tác chiến hiệp đồng quân binh chủng hiện đại có vai trò quan trọng, cùng với các hoạt động tác chiến truyền thống làm chuyển biến cục diện chiến trường, kết thúc chiến tranh. Nghiên cứu, phát triển nghệ thuật quân sự tác chiến hiện đại là yêu cầu tất yếu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã đầu tư nghiên cứu, phát triển nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện tác chiến mới và thu được những kết quả nhất định, đặc biệt là tác chiến quy mô nhỏ theo nghệ thuật quân sự truyền thống của dân tộc. Cùng với đó, nghiên cứu phát triển nhiều loại hình tác chiến chiến lược mới trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, nghiên cứu về tác chiến hiệp đồng quân binh chủng hiện đại trong điều kiện Quân chủng Hải quân, Phòng không - Không quân và một số binh chủng, lực lượng được đầu tư tiến thẳng lên hiện đại đã xuất hiện những vấn đề cần phải tiếp tục nghiên cứu, nhất là tác chiến ở quy mô chiến dịch, chiến dịch - chiến lược và tác chiến chiến lược. “Chiến đấu hiệp đồng binh chủng, quân chủng là một yêu cầu tất yếu và ngày càng phát triển của chiến tranh hiện đại trong thời đại công nghiệp hóa ở trình độ cao”¹; vì vậy, phạm vi bài viết xin trao đổi mấy vấn đề về tác chiến hiệp đồng quân binh chủng hiện đại trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.

1. Nghiên cứu tổ chức các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược trong điều kiện Quân chủng Hải quân, Phòng không - Không quân, một số binh chủng, lực lượng phát triển mạnh và được trang bị hiện đại

Các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược trong chiến tranh giải phóng của dân tộc ta trước đây chủ yếu là tác chiến Lục quân, được tiến hành khi quân địch đã ở trên đất ta. Quá trình chiến đấu, lực lượng vũ trang của ta phát triển từ thấp đến cao, từ nhỏ đến lớn, từ chưa mạnh đến mạnh, phải giành dân, mở đất, mở rộng căn cứ, vùng giải phóng. Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, chúng ta đã có lực lượng mạnh ngay từ đầu, do được xây dựng và chuẩn bị mọi mặt từ thời bình, với lực lượng tại chỗ khá mạnh trong các khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố và trong tác chiến phòng thủ quân khu; lực lượng cơ động chiến lược là các đơn vị bộ binh, bộ binh cơ giới và xe tăng có sự phát triển, đặc biệt là sự lớn mạnh và hiện đại của các quân chủng Hải quân, Phòng không - Không quân. Vì vậy, trong khi coi trọng nghiên cứu, phát triển và ngày càng hoàn thiện các hoạt động tác chiến truyền thống ở quy mô nhỏ, cũng cần quan tâm thích đáng đến nghiên cứu các hoạt động tác chiến hiệp đồng quân binh chủng hiện đại ở quy mô vừa và quy mô lớn, tập trung vào các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược trong các loại hình tác chiến chiến lược cơ bản, nhằm thực hiện đánh tiêu diệt lớn quân địch ở các trọng điểm.

Theo Chiến lược Quân sự Việt Nam: Thực hiện các hoạt động tác chiến quy mô nhỏ, phân tán, tiêu hao, làm suy yếu địch, tạo điều kiện và thời cơ để tổ chức các trận đánh lớn nhằm tiêu diệt lớn, v.v. Tiến hành thắng lợi các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược trên các địa bàn chiến lược chủ yếu. Vì vậy, cần nghiên cứu phát triển lý luận về các chiến dịch binh chủng hợp thành cơ bản, chiến dịch phòng ngự, phản công, tiến công có sự tham gia với lực lượng khá lớn của Quân chủng Phòng không - Không quân, các binh chủng chiến đấu hiện đại và Hải quân ở địa bàn ven biển; nghiên cứu về lãnh đạo, chỉ huy, điều hành chiến dịch, về tiến hành các trận then chốt chiến dịch, các đòn đánh của Không quân chiến dịch, các đòn đột kích trên biển của Hải quân, nhất là tổ chức hiệp đồng tác chiến giữa các quân chủng, binh chủng, nhằm phát huy cao nhất sức mạnh tổng hợp của các lực lượng chiến dịch. Đặc biệt, cần tập trung nghiên cứu phát triển loại hình mới - chiến dịch đánh địch đổ bộ đường biển, trong đó, có sự tham gia lớn của lực lượng Lục quân, Hải quân, Phòng không - Không quân (chiến dịch liên quân) để tương xứng với một quốc gia biển như Việt Nam.

Gần đây, chúng ta có đầu tư nghiên cứu về đánh địch đổ bộ đường biển, nhưng là nghiên cứu về đánh địch đổ bộ đường biển trong tác chiến phòng thủ quân khu, còn trong tác chiến phòng thủ chiến lược thì chiến dịch đánh địch đổ bộ đường biển chưa được nghiên cứu cụ thể. Đây là loại hình chiến dịch có đối tượng tác chiến riêng - địch đổ bộ đường biển, khi đổ bộ chúng thường tổ chức thành chiến dịch; có địa bàn tác chiến riêng - địa hình ven biển và vùng biển phụ cận với môi trường tác chiến chủ yếu là không - bộ - biển; có lực lượng tác chiến khác các chiến dịch thông thường - lực lượng Lục quân, Hải quân, Không quân khá mạnh; có phương pháp tác chiến riêng - đánh địch trên biển, ở tuyến mép nước, khi chúng bám bờ và đã lên bờ, với các trận then chốt có thể là: trận đột kích của Hải quân và Không quân trên biển; trận đánh của Lục quân và Không quân ở tuyến mép nước; trận đánh của Lục quân có sự chi viện, hỗ trợ của Không quân và Hải quân khi địch bám bờ hoặc đã lên bờ. Đây là các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược có thể tổ chức ở các địa bàn trọng điểm trên bờ biển Việt Nam, nhằm đánh bại lực lượng đổ bộ đường biển chủ yếu của địch ngay ở địa bàn ven biển.

2. Cần thống nhất nhận thức vấn đề đánh tiêu diệt về chiến lược

Đánh tiêu diệt về chiến lược là mục tiêu cơ bản của tác chiến hiệp đồng quân binh chủng hiện đại và là một trong những quy luật cơ bản giành thắng lợi trong chiến tranh. Chỉ có đánh tiêu diệt về chiến lược kết hợp với các yếu tố khác mới có thể tạo ra đột biến về chiến dịch, chiến lược để kết thúc thắng lợi chiến tranh. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta, nhờ vào các chiến dịch trực tiếp đối đầu với quân Mỹ, trong đó có các trận đánh tiêu diệt các tiểu đoàn, đánh thiệt hại nặng các lữ đoàn, sư đoàn, đã góp phần đánh bại các biện pháp tác chiến chiến lược của quân đội Mỹ, từng bước đưa chúng vào sa lầy dẫn đến thất bại và phải rút quân ra khỏi chiến trường miền Nam. Khi tác chiến với quân Ngụy (có sự chi viện, hỗ trợ của quân Mỹ), chúng ta đã thực hiện đánh tiêu diệt các sư đoàn, làm tan rã các quân đoàn, kết thúc thắng lợi cuộc chiến tranh. Khi nghiên cứu về Chiến dịch Tây Nguyên, Giáo sư Hoàng Minh Thảo đã viết: “Quy luật đánh tiêu diệt chiến lược và quyết chiến chiến lược được vận dụng thắng lợi ở Tây Nguyên đã tiếp tục phát huy tác dụng mạnh mẽ trong chiến dịch Huế - Đà Nẵng. Và cuối cùng, quy luật đó đã được vận dụng và phát huy đến mức cao nhất trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử”².

Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, với đối tượng tác chiến là lực lượng vũ trang hiếu chiến và đồng minh, tay sai, thì mục tiêu của chúng ta là tác chiến làm thất bại chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của quân địch và kết thúc chiến tranh trong thời gian ngắn; trường hợp khác phải thực hiện đánh sát thương, tiêu hao, tiêu diệt trọng điểm buộc địch phải sa lầy và thất bại. Tuy nhiên, ngay cả khi buộc địch phải sa lầy, thất bại cũng rất cần thực hiện đánh tiêu diệt về chiến lược, nếu chỉ đánh sát thương, tiêu hao, đánh nhỏ, lẻ thì khó có thể làm phá sản chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của quân địch và rất khó đưa chúng đến sa lầy, thất bại. Chiến lược Quân sự Việt Nam nêu rõ: Tạo điều kiện và thời cơ để tổ chức các trận đánh lớn, nhằm tiêu hao lớn, tiêu diệt bộ phận lực lượng quan trọng, đánh bại các biện pháp chiến lược của địch giành thế chủ động trên chiến trường.

Đánh tiêu diệt về chiến lược nên hiểu như thế nào(?), vấn đề này cần được tiếp tục nghiên cứu, nhưng có thể hiểu: Tạo điều kiện và thời cơ tổ chức các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược trên các hướng chiến lược (chiến trường) trong tác chiến phòng thủ chiến lược, phản công chiến lược, tiến công chiến lược, trong đó tiến hành thắng lợi các trận đánh then chốt, then chốt quyết định ở các trọng điểm, tiêu diệt các tiểu đoàn, lữ đoàn, đánh thiệt hại nặng sư đoàn địch (lực lượng vũ trang hiếu chiến xâm lược), với quân địch khác có thể đánh tiêu diệt lớn hơn (đồng minh, tay sai). Có như vậy mới có thể buộc quân địch phải nhận thất bại hoặc sa lầy và thất bại, tất nhiên phải kết hợp có hiệu quả với các yếu tố khác, thực hiện đánh rộng khắp liên tục, đánh hiểm thường xuyên ở các quy mô, kết hợp với đấu tranh chính trị, kinh tế, ngoại giao. Theo Chiến lược Quân sự Việt Nam: Tiến hành thắng lợi các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược trên các địa bàn chiến lược chủ yếu, đánh bại âm mưu, biện pháp tác chiến của địch, bảo vệ các mục tiêu chiến lược trên đất liền, vùng biển và vùng trời.

3. Nghiên cứu về tổ chức chỉ huy tác chiến chiến lược và chiến dịch trong điều kiện Quân chủng Hải quân và Phòng không - Không quân đã phát triển mạnh, được trang bị hiện đại

Đối với các loại hình tác chiến chiến lược và chiến dịch binh chủng hợp thành, nhiều năm qua đã được đầu tư nghiên cứu, phát triển về tổ chức chỉ huy tác chiến trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, cơ bản đã kế thừa và phát huy có hiệu quả kinh nghiệm tổ chức chỉ huy tác chiến truyền thống. Thời gian tới, khi Quân chủng Hải quân, Phòng không - Không quân có sự phát triển lớn mạnh với vũ khí, trang bị hiện đại thì tư duy truyền thống là Lục quân chỉ huy tác chiến cần được nghiên cứu và phát triển cho phù hợp. Trong chỉ huy tác chiến, nhất là tổ chức các Bộ Tư lệnh chiến trường, Bộ Tư lệnh các chiến dịch - chiến lược có Quân chủng Hải quân, Phòng không - Không quân tham gia (với lực lượng lớn), thì cơ cấu Bộ Tư lệnh cần có đủ thành phần các quân chủng. Có thể Tư lệnh là sĩ quan cao cấp binh chủng hợp thành, các phó Tư lệnh có thể có các sĩ quan cao cấp của Quân chủng Hải quân, Phòng không - Không quân, thậm chí ở cấp chiến lược, chiến trường, chiến dịch quy mô lớn các phó Tư lệnh là Hải quân, Phòng không - Không quân còn có thể đồng thời là Tư lệnh Hải quân, Phòng không - Không quân của chiến trường, chiến dịch. Như vậy, các sĩ quan cao cấp Hải quân, Phòng không - Không quân trong Bộ Tư lệnh chiến trường, chiến dịch sẽ trực tiếp chỉ huy các lực lượng Hải quân, Phòng không - Không quân của chiến trường, chiến dịch mà không cần phải chỉ huy thông qua đại diện các quân chủng tại sở chỉ huy chiến trường, chiến dịch nữa và như thế chỉ huy tác chiến sẽ toàn diện, thống nhất, kịp thời, hiệu quả hơn.

Tác chiến hiệp đồng quân binh chủng hiện đại là một trong những nội dung quan trọng của xây dựng Quân đội nhân dân hiện đại theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: “phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”³. Vì vậy, trong khi coi trọng nghiên cứu các hoạt động tác chiến truyền thống, cũng cần đầu tư hợp lý, nghiên cứu về tác chiến hiện đại, nhất là nghiên cứu về tác chiến trên hướng biển, tương xứng với một quốc gia biển như Việt Nam.

Trung tướng, PGS, TS. TRẦN THÁI BÌNH
________________

1 - Trung tướng Hoàng Minh Thảo - Chiến dịch Tây Nguyên đại thắng, Nxb QĐND, H. 1977, tr. 151.

2 – Sđd, tr. 146.

3 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 49.